B Düzeyi Koruyucu Kıyafet

Solunum sisteminin en yüksek, derinin ise daha az düzeyde korunmasını gerektiren durumlarda kullanılan; A Düzeyi Koruyucu Kıyafete göre daha az koruma fakat daha fazla rahatlık sağlayan koruyucu kıyafettir..

B Grubu Meslek Hastalıkları

Mesleki deri hastalıklarıdır.

B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

B sınıfı uzmanlık sertifikasına sahip, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde görev yapabilen iş güvenliği uzmanıdır.

B Sınıfı Sürücü Belgesi

Otomobil ve kamyonet kullanacaklara verilir. Belge sahibi, ilgili tip onayı yönetmeliklerine aykırı olmamak ve 29/5/2013 tarihli ve 28661 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliğinde belirtilen; eğitimi tamamlamak ya da yetenek ve davranış sınavını geçmiş olmak kaydıyla azami yüklü ağırlığı 4.250 kilograma kadar olan birleşik araçları da kullanabilir.

B Sınıfı Tesis – Atıksu Arıtma

Kentsel atıksular için tasarım nüfusu 2.000 ile 10.000 kişi arasında olan ileri arıtma tesisleri ile 10.000 ile 100.000 kişi arasında olan ikincil arıtma tesislerini ve tasarım nüfusu 100.000 kişiden büyük birincil arıtma tesislerini; sanayiler için atıksu kapasitesi 50 m3/gün’ün altında olan organize sanayi bölgesi ve serbest bölge gibi merkezi atıksu arıtma tesisleri ile debisi 50 ile 1000 m3/gün arasında olan prosesin herhangi bir aşamasında biyolojik ve/veya ileri arıtma yapan sanayi tesislerini ve kapasitesi 1000 m3/gün’ün üstünde olan kimyasal arıtma yapan münferit sanayi atıksu arıtma tesisleri ile sadece fiziksel arıtma yapan enerji üretim tesisleri.

B Tipi Hortum

75 mm çapında 20 m uzunluğunda yangınlarda su veya köpük işlemeye ve aynı zamanda hidrantlardan su temini yapmaya hortumlardır.

B1 Sınıfı Sürücü Belgesi

Net motor gücü 15 kilovatı, net ağırlığı 400 kilogramı, yük taşımacılığında kullanılanlar için ise net ağırlığı 550 kilogramı geçmeyen dört tekerlekli motosikletleri kullanacaklara verilir. Elektrik ile çalışan araçların net ağırlıklarının hesaplanmasında batarya ağırlıkları dikkate alınmaz.

Baba

Asma makaslarda üzerine oturan aşığın yükünü yanlamalarla gergiye ileten, gerginin asıldığı ve çekmeye çalışan makas elemanıdır. Babanın kesiti kare ya da kareye yakın dikdörtgen olabilir.

Baca

1) Kömür ocaklarında kömürün kazılarak çıkarıldığı yer veya kara tumba metodu ile çalışılan panolarda sürülen kılavuz ve başyukarılar. 2) Cevher içinde açılan boşluk. 3) Kazanlarda, fırınlarda, sobalarda ve ocaklarda zararlı gazların yanması sonucu meydana gelen gazları dışarı atmak ve lüzumlu çekişi sağlamak için yapılan sistem.

Baca (Maden)

Maden içerisinden sürülen galeridir.

Baca Gazı

Yanmadan sonra bacalardan çıkan ve azot oksitleri, karbon oksitleri, su buharı, sülfür oksitleri, parçacıklar ve birçok kimyasal kirletici madde içeren dumandır.

Backdraft (Geri Tepme)

Oksijenin azaldığı, ortamı yarım yanmış gazların doldurduğu ve korlaşmanın görüldüğü safhada, ortama oksijenin yeniden girmesiyle görülen patlama tehlikesidir.

Backdraft (Geri Tepme):

Oksijenin azaldığı, ortamı yarım yanmış gazların doldurduğu ve korlaşmanın görüldüğü safhada, ortama oksijenin yeniden girmesiyle görülen patlama tehlikesi

Bağ

Atomlar ve moleküller arasında ki çekme kuvvetlerinin tümü.

Bağ (İtf)

Bir halat üzerine atılan sağlam, düzgün ve istendiğinde kolayca çözülebilen her türlü düğümdür. (Kazık bağ, Sekiz bağ, Kelepçe bağ, Gemici bağ, Mekik bağ, Elde emniyet bağı vs.)

Bağ (Kim)

Bir maddenin fiziksel ve kimyasal davranışlarını etkileyen atomlar, moleküller ve iyonlar arasındaki çekme kuvvetinin bütünüdür.

Bağ Elemanı

İskeleyi kurulduğu yapıya bir ankraj ile bağlayan iskele bileşenidir.

Bağ Hatılı

Tekil temellerin birlikte davranmaları için birbirlerine bağlanmasını sağlayan elemandır.

Bağ Pabucu

Madeni bağ parçalarını birbirine bağlayan ve bağın bir bütün olarak çalışmasını sağlayan özel imal edilmiş parça.

Bağdadi Yapı

Taşıyıcı ahşap kolon ve kirişlerin oluşturduğu çerçeve sistem arasına kırık tuğla, kiremit veya çamur harç doldurulup içten ve dıştan ahşap çıtalarla kaplanarak yapılan duvarlardan oluşan bir ahşap karkas yapı türüdür.

Bager

1) Örtü tabakasını veya madeni kazıyarak yüklemek için kullanılan, elektrik, mazot veya bezinle çalışan, çarklı (döner kepçeli), zincirli, kepçeli vb. tipleri olan, paletler veya yürüme takımı üzerine monte edilmiş ağır iş makinası. 2) Ekskavatör.

Bağıl Nem

Havadaki nem miktarının aynı sıcaklıkta doymuş havadaki mutlak nemin yuzde kaçını ihtiva ettiğini gösterir. %30-%80 arasında olmalıdır.

Bağıl Risk

Radyasyona maruz kalan bir grup insanda gözlemlenen sağlık bakımından risk yaratan olaylar (kanser, genetik ve diğer etkiler) sayısının, radyasyona maruz kalmamış bir grup insanda gözlemlenen olay sayısına oranı olarak verilen risk değeridir.

Bağımlılık

Bir maddenin belirgin bir etkiyi elde etmek için alınması sürecinde ortaya çıkan bedensel, ruhsal ya da sosyal sorunlara rağmen madde alımının devam etmesi; bırakma isteğine rağmen bırakılamaması, aynı etkiyi elde edebilmek için giderek madde miktarının artırılması ve maddeyi alma isteğinin durdurulamaması durumudur.

Bağımsız Baca (Müstakil Baca)

Her bağımsız bölümden bina çatı mahyası üzerine kadar bağımsız olarak çıkan baca sistemidir.

Bağımsız Bölüm

Ana gayrimenkulden ayrı ve başlı başına kullanmaya elverişli olan ve Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerine göre bağımsız mülkiyete konu bölümdür.

Bağımsız Çalışma İzni

Yabancıya Türkiye’de kendi ad ve hesabına çalışma hakkı veren çalışma iznidir.

Bağımsız Müdahale

İki yola cephesi olan yerlerde, birkaç yönden yapılan müdahale şeklidir.

Bağış Yönetimi

Yapılacak ayni ve nakdi bağışların teşvik edilmesi, bu amaçla kampanyalar düzenlenmesi, kampanyaların yönlendirilmesi; bağışların toplanması, tasnif edilmesi, paketlenmesi, gerçek ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması ve bağışçının bilgilendirilmesi gibi aşamalardan oluşan, afet öncesinde planlanması gereken faaliyetlerin tümüdür.

Bağışıklık

Belirli bir hastalığa, enfeksiyona ya da herhangi bir biyolojik istilaya ( tümör vb.) karşı patojen, tümör hücresi gibi her türlü yabancı organik yapının çoğalmasını ve gelişmesini engelleyerek oluşturulan vücut direncidir.

Bağlama Kili

Kaolinit türü killerin alt grubu olup “ Ball Clay” olarak da bilinir. Bağlama killeri, kaolenlerden daha ince tane yapısına sahiptirler ve daha fazla empürite içerirler. Özellikle karbonat miktarı fazladır. Bağlama killerinin içindeki empüritelerin çokluğu ve çeşitliliği özellikle ısı ile renk değişimi özelliğini kazandırır. Bunların su absorbe ve plastik özellikleri daha fazladır.

Bağlama Limanı

Ticaret gemilerinin kayıtlı olduğu ve her türlü tescil işlemlerinin yapıldığı limanlardır.

Bağlama Tipi (Güvenlik Ağı)

Kenar ipinin uygun bir desteğe güvenli bir şekilde bağlamak için kullanılan bir iptir.

Bağlanma Enerjisi

Bir çekirdeği bileşenlerine (nötron ve proton) ayırmak için gereken en az enerji miktardır

Bağlantı Noktası (Trafik)

Emniyet kemeri düzeneğinin, güvenliği pekiştiren gerekli bileşenlere sahip olan ve bağlantı yerlerine takılmasını sağlayan parçasıdır.

Bağlantı Pabucu

1) Madeni bağların itmeye karşı birlikte çalışmalarını, bağların eşit aralıklarla bağlanmalarını ve fırçaların yerinde durmalarını sağlamaya yarayan iki ucu tırnak şeklinde bükülmüş madeni parça. 2) Tahkimat laması.

Bağlantı Yolu

Bir kavşak yakınında karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan karayolu kısmıdır.

Bağtamir Halkası

Bozulan bağların veya kırılan direklerin değiştirilmesinde kullanılan sürenleri tutan (ray, ağaç vb.) ve yan direğe takılarak kullanılan özel halka.

Bakım

İş ekipmanında yapılan her türlü temizlik, ayar, kalibrasyon gibi işlemlerin tamamıdır.

Bakım-Onarım Hizmetleri

Makine, tezgah ve tesislerin daha uzun sürelerle, arızasız ve problemsiz olarak çalışmasını; beklenmedik arızalar sebebiyle tehlikeli durumların ortaya çıkmaması; istenmeyen olaylara, kazalara, yaralanmalara, malzeme hasarlarına, zaman kaybına sebep olmaması için yapılan planlı ve düzenli çalışmalardır.

Bakır

Kimyasal simgesi Cu, rengi ve çizgisi bakır kırmızısı, sertliği 2,3, özgül ağırlığı 8,93 gr/cm3 ergime derecesi 1080°C, olan ince levha ve tel hâline sokulabilen, ısıyı iyi geçiren, iletkenliği yüksek, kullanım sahası çok geniş metal.

Bakır Alaşımları

Bakıra; çinko, kalay, gümüş, nikel gibi metallerin katılması sonucu elde edilen ürünler.

Bakır Çeliği

İçine % 3,0 Cu ilave edilerek elde edilen korozyona mukavim çelik.

Bakır ipeği

Tekstil sanayiinde kullanılan ve bakır sülfatın katılması ile elde edilen bir cins yapay ipek. Pamuk yağından temizlenen pamuk artıkları (lentersler) bakır sülfat ile sodyum hidroksitten elde edilen hamura iyice karıştırılır. Bu karışım içine, indirgen ilâve edilmiş koyu amonyak eriyiğinde iyice eritilip süzülür ve kalıntı, içinde bulunan havadan tamamen arındıktan sonra, 250-750 mikron delikleri bulunan kevgirden baskıyla geçirilir. Bu şekilde elde edilen lifler önce dondurma banyosundan ve sonra da çekme işleminden geçirilerek viskoz ipeğine benzeyen bakır ipeği elde edilir.

Bakır Liçi

Klasik bakır hidrometalurjisi. Hidrometalurjik bakır üretimi, düşük tenörlü cevher ve madencilik işlem artıklarındaki bakır minerallerinin uygun sıvılarla çözündürülmesine, yani liçine dayanır.

Bakır Üretimi

Bakır cevherlerinden, sülfitli, oksitli veya kompleks bakır konsantrelerinden bakır elde edilmesi.

Bakteri

Tek hücreli mikroorganizma grubudur. Bakteriler yeryüzünde ortaya çıkmış ilk yaşam formları arasındadır ve günümüzde toprak, hava, deniz, okyanus, asitli sıcak su kaynakları, radyoaktif atıklar, yer kabuğunun derinlikleri gibi birçok farklı ortamda mevcuttur. Besin döngüsünde çok önemli rollere sahip olan bakteriler gibi bazı bakteriler yararlı; bazısı zararsız; bazıları da kolera, şarbon, veba gibi hastalıklara sebep olan hastalık yapıcı zararlı bakterilerdir. Bakterilerin oluşturduğu enfeksiyonların tedavisinde antibiyotikler kullanılmaktadır.

Balast Suyu

Geminin dengelenmesi, yan yatmasının kontrolü, su çekimi, stabilitesi veya basıncın kontrolü amaçları için boşken veya yüklüyken baş veya yan bölmelerine aldıkları deniz suyudur. Denizden alınan bu su sayesinde yükün ve geminin dengesi sağlanır, yakıttan tasarruf edilir.

Balata

Motorlu araçlarda ve vinçlerde fren yapmayı sağlayan tambur, kampana veya disk üzerine yerleştirilmiş yarım ay biçimindeki fren koluna çakılan aşınma parçası.

Balgam Taşı

Bir kalsedon minerali olan jaspisin yeşil damarlı türü. Balgamtaşı deyimi alaca somaki veya mühresenk de denilen oniks için de kullanılır.

Balıkçı gemisi

icari amaçla denizden balık veya diğer canlıları avlamakta veya avlayıp işlemekte kullanılan, Türk Bayrağı taşıyan gemiyi

Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi

Balıkçılık Teknolojisi Mühendisi, deniz ve iç suların biyolojik ve ekolojik özellikleri, su canlılarının yetiştirilmesi, hastalıkları, avlanma zamanı ve teknolojisi, su ürünleri işleme ve değerlendirme teknolojisi, balıkçı gemileri yönetimi ile sualtı tekniği konularında çalışan kişidir.

Balthazard Formülü

Birden fazla iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sürekli iş göremezlik dereceleri veya birden fazla özürlülük derecelerinin birleştirilmesinde kullanılan hesaplama şeklidir.

Balya

Aynı prizmadan alınmış belirli sayıda sıralı kaplama demetidir.

Balyos

1) Çok iri ve ağır çekiç. 2) Tokmak (Kömür madenciliğinde). 3) Varyos. Keskin ucu sapa dik olana “düz balyos”, paralel olana “çapraz balyos” denir.

Balyoz

Büyük taşları kırmak, kazık çakmak gibi işlerde kullanılan çok iri takriben 10-12 kg ağırlığında çelik tokmaktır.

Banchmarking

1) Bilgileşim 2) Ekonomide sektör içinde rekabet, sektör dışında işbirliği esasına dayanan, boşa zaman harcanmasını önleyip geliştirme ve yaratıcılığa sarfedilecek zamanın kazanılmasına olanak tanıyan, rekabet gücünü artırıcı kalite aracı.

Bank

Mermer işletmeciliğinde iki yatak sathı arasında kalan taş tabakası.

Bankacılık ve Finans Uzmanı

Bankacılık ve Finans Uzmanı, fon arz eden ve fon talep edenlerin karşılaştığı aracı kurumlarda (banka ve finans şirketleri) görev yapan kişidir.

Bankacılık ve Sigortacılık Meslek Elemanı

Bankacılık ve Sigortacılık Meslek Elemanı, bankacılık ve sigortacılık konusunda sigorta ürünlerinin pazarlanması, bilgilendirme ve satış işlemlerini yürüten kişidir.

Banket

Yaya yolu ayrılmamış karayolunda, taşıt yolu kenarı ile şev başı veya hendek iç üst kenarı arasında kalan ve olağan olarak yayaların ve hayvanların kullanacağı, zorunlu hallerde de araçların faydalanabileceği kısımdır.

Bant

1) Devamlı nakliye yapan ünite. 2) Devamlı nakliye yapan ünitenin keten veya çelik kordlu (örgü ile pekiştirilmiş) lâstik, PVC vb. madde kaplı kendine mahsus standardı olan maden veya taş taşıma kayışı.

Bant Arabası

Ana iş makinesinin ilerleme ve hareket sahasını ve kabiliyetini artırmak döner kepçeli ekskavatör(kazıcı) ile bant konveyör veya bant konveyör ile dökücü makine arasında kullanılan, paletleri üzerinde hareket edebilen bir bağlantı makinesi,

Bant Ekleme

Montaj sırasında veya kopma durumlarında bandın iki ucunun bağlanarak sonsuz bant haline getirme işlemi.

Bant Kantarı

Rulolar üzerine gelen ağırlık ve hand hızı vasıtasıyla, taşınan malzemenin ağırlığını tartmaya yarayan düzen.

Bant Konveyör

Bir tahrik tamburu yardımıyla bandın makaralar üzerinden çekildiği mâlzeme taşıma düzeni. Bant konveyörlerde gerdirme düzenleri çeşitli şekillerde imâl edilir. Bant tahrik tamburu, band sıyırıcıdır.

Bant Sıyırıcı

Bant tesisinde malzeme naklinde bandın alt yüzeyine dökülebilecek malzemenin tamburla bant arasından geçerek banda zarar vermemesi için kuyruk tamburundan önce bandın hareket yönüne göre diyagonal olarak yerleştirilen ve alt kenarına kauçuk takılan bant yüzeyinin korunmasına yarayan sac levha.

Bant Tahrik Tamburu

Bant kayışına hareket veren tambur.

Bar

Basınç birimidir. (Kg/cm2) Bir santimetrekare alana uygulanan kuvvettir.

Baraj (Maden)

Yeraltında yangın, su, zararlı gaz ve diğer tehlikeleri önleyici engellerdir.

Baret

1) Can güvenliği bakımından madende veya tehlikeli yerlerde çalışanlara verilen sert bir maddeden (kösele, preslenmiş mukavva, alüminyum veya plastik) yapılmış şapka. Enerji nakil hatlarının tehlike arzettiğiyerlerde iletken olmayan baret kullanılır. 2) Emniyet şapkası.

Barınma

Afet sonrası kısa ve uzun süreli barınma ihtiyacının karşılanması sürecidir.

Barit

Baryum sulfatın (BaSO4) doğal zuhuru ve baryumun ana cevheri.

Barkod

Ambalajların üzerindeki dikdörtgen şeklindeki çubuklar ve aralıklardan oluşmuş çubuk kodların adı. Çubuk kod, ( çizgili kod ) mamulü belirleyen bir sayıdır.

Barograf

Belirli bir süre içerisinde, mutlak hava basıncını m bar (0,750062 mm Hg) veya tor (1 mm Hg) cinsinden yazılı olarak kaydeden basınç ölçü cihazı.

Baroluks

Maden işletmelerinde yeraltı ve yerüstü hava basıncını m bar (0,750062 mm Hg) veya tor (1 mm Hg) olarak gösteren mutlak hava basıncı ölçme cihazı.

Barometre

Atmosfer basıncını ölçmeye yarayan bir alettir.

Barometrik Yükseklik Tayini

Açıkhava basıncı kullanılarak yapılan yükseklik tayini.

Barut

Patlama hızı düşük, güherçile (NaNO3 veya KNO3 – %70-80), kükürt (% 3-14) ve odun kömürü tozu (% 12-20) karışımından meydana gelen patlayıcı madde.

Barutçu

Kayaçları ve madenleri kolay kazılabilir hale getirmek için patlatılmak amacı ile delinen deliklerin, patlayıcı madde ile doldurulması ve ateşlenmesi işlerini yapabilen eğitilmiş, ehliyetli kişi .

Baş Bodoslama

Teknenin, bodoslamasına dik yâda dike yakın bir açı ile bağlanmış en uç bölümüdür.

Baş Kontrolör (BEKRA)

Kuruluş içi acil durum yönetim merkezinden tüm operasyonu yönetmekle sorumlu olan ve kuruluş hakkında her türlü bilgi ve yetkiye sahip kişidir.

Baş Üstü Tip Dağıtım Birimi (PKD)

Bir birimden veya birbiriyle bağlantılı olarak kullanılmak üzere birden fazla bağımsız birimden oluşan, tipik olarak istasyonun sundurmalı kısmında, yakıt verme yerinin yukarısına tesis edilen ve makaralı bir hortum tertibatı olan tesisattır.

Başa Çıkma Yeteneği

Kurum, kuruluş, işletmeler ve bireysel olarak var olan kaynakların, afet olayı veya sürecinin alışılmamış, normal olmayan ve zorlu koşulları süresince yapılacak çalışmalarda durumu iyileştirici yönde ve olumlu sonuçlara ulaşmak amacıyla kullanılabilme düzeyi. Afet öncesinde hazırlık aşamasında bu yeteneğin geliştirilmesiyle, doğal ve diğer tehlikelerin olumsuz etkilerine karşı koyma ve direnebilme gücü oluşturulur. Başa çıkma kapasitesi veya baş edebilme kapasitesi olarak da ifade edilmektedir.

Basamak

1) Küçük atımlı fay. Kerti. 2) Açık işletmelerde, örtükazı ve üretim işinin verimli ve güvenli yapılabilmesi için oluşturulan teras şeklindeki kademelerde oluşturulan düzlük. 3) Graden.

Basamak Eğimi

Basamağın üst noktası ile dip noktasını birleştiren düzlem ile basamak düzlemi arasındaki açı değeri.

Basamak Taşı

Mermer işletmeciliğinde, merdiven genişliğinde veya en az boyu 80 cm olan ve basamak profili kesidinde masif ve yekpare olan taşlar.

Basamak Yüksekliği

Açık işletmede basamak üst seviyesi ile alt seviyesi arasındaki dikey mesafe.

Başaşağı Açıkayak İşletme Metodu

Bilhassa fazla yatımlı, tavan ve tabanı sağlam olan, cevheri sağlam olmayan filonlarla ince damarlarda ve kazılan cevheri sağlam olan kalın damarlarda alt katlarda hazırlık yapmadan cevheri aşağıdan yukarı taşımak, alt katta hazırlık yapılmışsa kazılan cevheri maden yatağı içinde sürülmüş başyukarıdan veya bürden aşağı akıtarak panodaki nakliyatı sağlamak esasına dayanan, alın iki tarafa doğru basamak şeklinde, tahkimatsız veya çok az tahkimatlı (üretim) işletme metodu.

Basın Sözcüsü

Afet yönetim merkezinin veya ilgili kurum ve kuruluşların afete ilişkin olarak yapacağı düzenli açıklamaları basın yayın aracılığı ile halka duyuran ve basın ile ilgili işleri düzenleyen özel eğitimli kişidir.

Basın Toplantısı

Afet veya kriz durumunda topluma bilgi vermek amacıyla basın yayın mensuplarına belirli bir mekânda basın sözcüsü veya yetkili yöneticiler tarafından gerekli açıklamaların yapıldığı ve soruların cevaplandırıldığı toplantıdır.

Basın ve Yayın Yolu İle (TCK)

Her türlü yazılı, görsel, işitsel ve elektronik kitle iletişim aracıyla yapılan yayınlarDIR.

Basınç

1.Vakumun bir negatif değer olarak belirtildiği, gösterge basıncı olarak da ifade edilen, atmosfer basıncına göre basıncıdır.

Basınç (İtf)

Bir yüzey üzerine etkide bulunan dik kuvvetin, birim alana düşen miktarıdır.

Basınç Düşürme Cihazları

İzin verilen limit aşıldığında devreye girerek basıncı tamamen veya limit içinde kalacak şekilde düşüren cihazlardır.

Basınç Metamorfozu

Yalnız üst tabakaların basıncı ile meydana gelen başkalaşım.

Basınçlandırma (Yangın)

Kaçış yollarındaki iç hava basıncını yapının diğer mekânlarındaki basınca göre daha yüksek tutarak duman sızıntısını önleme yöntemidir.

Basınçlandırma:

Kaçış yollarındaki iç hava basıncını yapının diğer mekânlarındaki basınca göre daha yüksek tutarak duman sızıntısını önleme yöntemidir.

Basınçlı Akifer

Altı ve üstü su geçirmez tabakalarla sınırlanmış akifer.

Basınçlı Aksesuarlar

İşlevsel fonksiyona ve basınç taşıyıcı hazneye sahip cihazlarıdır.

Basınçlı Ekipman

Kaplar, borular, emniyet ve basınç aksesuarları, uygulaması varsa basınçlı ekipmanın basınç içeren kısımlarına bağlı flanş, nozul, kaplin, destekler, kaldırma kulpları vb. elemanlardır.

Basınçlı Filtre

Linyit, kil ve kaolan şlamı gibi süzmesi zor sıvıların süzme hızını artırmak için münavebeli olarak vakum ve basınç (pres) uygulanan, kesintili çalışan filtre.

Basınçlı Hava

1) Havanın, pistonlu, santrifuj veya turbo kompresörlerle sıkıştırılması ile elde edilen, daha ziyade patlayıcı gaz ortamı olan yerlerde ve özellikle madencilikte grizu tehlikesi olan yerlerde vinç, martopikör, martoperforatör, vantilatör vb. makineleri çalıştırmakta kullanılan; emniyetli fakat elektrik enerjisi kullanımına nazaran çok daha pahalı olan güç kaynağı. 2) Sitim. 3) Tazyikli hava. 4) Muzayyik hava. 5) Sıkıştırılmış hava.

Basınçlı Hava ile Patlama (AIR-DOX)

Çok yüksek basınçlı (sıvı) havanın, lağım deliğine yerleştirilen çelik bir kovan içine basılmasından sonra aniden boşaltılması ile patlama yöntemi.

Basınçlı Hava Kaçağı

Tesisatı iyi döşenmemiş veya peryodik bakımı yapılmamış basınçlı hava şebekesinden sızan basınçlı hava. Basınçlı hava kaçakları aşağıda örnek olarak belirtilen güç kayıplarına sebep olur.

Basınçlı Hava Teneffüs İstasyonu

Ani boşalma tehlikesi olan yerlerde ge-rektiği zaman kullanılmak üzere hazırlanmış basınçlı hava teneffüs tertibatlarının bulunduğu yer.

Basınçlı Hava Teneffüs Tertibatı

Ani boşalma tehlikesi bulunan işyerlerinde ocağın basınçlı hava şebekesinden faydalanılarak kurulan ve gazlı bir ortamda belirli bir süre orada bulunanların yaşamlarını devam ettirmelerini sağlayan teneffüs tesisi.

Basınçlı Su Düzeyi

Basınçlı akiferdeki suyun hidrostatik basınç altında yükselebileceği düzey.

Basit Asfeksi (Boğucu) Gaz

Ortamda yaşamı sürdürecek kadar oksijen bulunmasına izin vermeyen, herhangi başka bir fiziksel ya da yaşamsal tehlikesi olmayan gazlardır.

Basit Mağara Açıkayak İşletme Metodu

Daha ziyade tavanı çok sağlam, şekli gayrimuntazam ve kalınlığı fazla olmayan maden yataklarına tatbik edilen hazırlık işleri bir kuyu ve rekuptan veya yalnız bir rekuptan ibaret olan, cevher kesildikten sonra ilerletimli veya dönümlü olarak çalışmak suretiyle gerektiği takdirde topuk da bırakılarak cevher yatağını oyup boşaltma esasına dayanan tahkimatsız yeraltı (üretim) işletme metodu.

Basit Makine

Günlük hayatta yapılan bir işin daha kolay yapılması için kullanılan düzenek.

Basit Sarımlı Damar

Bir çelik halat sarım şeklini belirten ve damarı oluşturan her sıradaki tellerin ayrı operasyonlar ile aynı yönde, fakat farklı açı altında örülen konstrüksiyonları. Sıra telleri ile diğer teller arasında küçük bir açı farkı bulunur.

Basit Sarkaç

Bir ucu sabitlenmiş l uzunluğunda kütlesiz bir ipin diğer ucuna asılmış m. kütlesinden oluşan sistem

Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi

AFAD Başkanının başkanlığında, afet ve acil durumun boyutları, ihtiyaç duyulan tedbirlerin özellikleri ve acil durumun nitelikleri dikkate alınarak, asgari daire başkanı düzeyindeki yetkililerinin ve Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi personelinin katılımıyla Başkanlıkça belirlenen yerde çalışmalarına başlayan ve gerektiğinde Başkanlığın bağlı olduğu Bakanın/ Başbakan Yardımcısının onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcilerinin de çalışmalara dahil edildiği merkez. Yurt içinde ve yurt dışında meydana gelen afet ve acil durumlar ile ilgili olarak, hazırlık ve müdahale faaliyetlerinden, kamu kurum ve kuruluşları, afet ve acil durum yönetim merkezleri ve sivil toplum kuruluşları arasında, Başbakan adına koordinasyon ve iş birliğini sağlamak amacıyla AFAD personelinden oluşan ve 24 saat esasına göre çalışan merkezdir.

Basketbolcu

Basketbolcu, topu rakip takımın potasına elle atma kuralına dayanan ve beşer kişiden oluşan iki takım arasında oynanan basketbol oyununu, temel bir eğitim alarak, bir ücret karşılığı sözleşme ile bağlı bulunduğu bir spor kulübünde lisanslı olarak ve kurallara bağlı kalarak gerçekleştiren sporcudur.

Baskı Çıtası

Duvar parapet, baca gibi yüzeylere kaplanan örtü veya sıva dibi su yalıtım malzemelerini duvar yüzeyine sabitleyen çıtalardır.

Baskı Kuvveti

Sondaj esnasında arazinin cinsine göre kesici uca verilmesi gereken kuvvet (kontrollu ağırlık). Graviteden dolayı gelen kuvvet fazla ise azaltılır, az ise artırılır. Baskı kuvveti sondajda en önemli faktörlerden biridir.

Başlangıç

Küçük boyuttaki İtfaiye olaylarına müdahale için gönderilen, bir veya iki araçtan oluşan ekiptir.

Bastırma (Supression)

Oluşan yangının büyüklüğünde ani ve önemli derecede azaltma sağlamak ve yangını kontrol etmek ve kimi zamanlarda tamamen söndürmektir.

Başvuru Tarihi (Marka)

Başvuru tarihi, başvuru formunun ve başvuru için gerekli bilgi veya belgelerin Kurum tarafından alındığı tarih, saat ve dakikadır. Başka bir deyişle, çevrimiçi başvurularda başvuru tarihi, başvuru formunun usulüne uygun olarak doldurulduğu tarih iken; rezervasyonlu başvurularda usulüne uygun doldurulmuş başvuru formunun Kuruma teslim edildiği tarihtir.

Başyukarı

Yan taşta veya damar içerisinde aşağıdan yukarı doğru sürülen meyilli yol.

Başyukarı Açıkayak İşletme Metodu

Başaşağı açıkayak işletme metodunun aşağıdan yukarı uygulanması esasına dayanan ve panodaki nakliyat aşağıya doğru gravite ile sağlanan, hem aşağıda çalışan işçileri korumak ve hem de alt kılavuzun cevherle dolmasını önlemek için ayakla pano arasında ya topuk bırakılarak ya da çatal direklerle kapak yapılmak suretiyle çalışan tahkimatsız (üretim) işletme metodu. Başaşağı açık ayak işletme metodunda olduğu gibi bu metodun tatbikinde de alın, ters merdiven, eğik veya düz olarak düzenlenebilir.

Başyukarı Rambleli Ayak İşletme Metodu

5-6 m. genişliği olan sağlam cevherli (tavanı ve tabanı sağlam olmayabilir) dik yatımlı maden yataklarında başyukarı açıkayak işletme metodunda olduğu gibi hazırlık yapılarak kazısı yapılan cevher alt ana nakliyat yolundan alınıp ramble malzemesi de üst ana nakliyat yolundan getirilmek suretiyle metal, kömür ve tuz maden yataklarında uygulanabilen rambleli (üretim) işletme metodu. Bu usulde alın düz veya diyagonal dişli (ters graden), ters V veya piramit şeklinde olabilir. Cevher nakliyatı ve insan inişi çıkışı için ramble içinde bırakılan (şütler) kelebeler ağaç, çelik, beton veya tuğladan yapılabilir. Bu metot orta kalınlıkta ve kalın damarlarda da uygulanabilir.

Batak Jig

Batak yıkama kasası denir. Sabit elekli jigler grubuna girer. Batak (Batac) kelimesi Baum ve Tacub kasaları sözcüklerinden üretilmiştir . Baum tip kasada olduğu gibi, kasası hava ve yıkama bölgesi halinde ikiye bölünmeyip ; kasanın tüm alanı yıkamaya tahsis edilmiş, böylece yıkama alanı genişletilmiş, kasası seri halde hava çemberleri ile donatılmış, bu çemberlerden iki adedi her bölmede sabit elek altında ve eleğin tüm genişliği boyunca uzatılarak kasaya verilen havanın kasada üniform dağılımla her noktada eşit pulsasyon sağlanmış yıkama (zenginleştirme) ünitesi.

Batarlama

1) Büyük atımlardan çıkan ve yüklemesi yapılamayan iri parçaları, martoperforatörlerle yeniden delerek yapılan ikinci bir ateşleme işlemi. 2) Yeraltı işletmeciliğinde normal ateşleme ile kazılmamış kısımların kazısını sağlamak için kısa lağım delikleri delinmek suretiyle yapılan ateşleme. 3) Batar atma.

Batarya

Kimyasal değişimden elektrik üretmekte kullanılan volta hücreleridir.

Batiyal Fasiyes

Denizlerin ışık geçirme-yen 200-800 m. arasındaki derinliklerinde biriken çökeller.

Baum Jig

Malzeme ve yıkama suyunun verildiği kasada suyun, piston yerine hava basıncı ile aşağı yukarı hareketini sağlayarak zenginleştirme yapmaya yarayan yıkama (zenginleştirme) ünitesi. Sabit elekli jiglerdendir.

Bayer Yöntemi

Boksit cevherinden sodyum hidroksit katkısıyla otoklavlarda yüksek basınç (15 atm) ve sıcaklıkta (210°C) sodyum aluminat çözeltisi elde edilerek, bunun; buharlaştırıcı, seyreltici, durultucu (aluminat çözeltisinin çamurlardan ayrılması için), bozundurucu (aluminatın çözüşmesi ve alüminin yaklaşık % 55’nin çökmesi için), durultucu (hidratlı alüminin çözeltiden ayrılması için), döner süzgeç (hidratlı alüminin suyundan ayrılması) ve döner fırın (hidratlı alüminin 1200°C’de kavrulması ve alümina haline dönüşme için) gibi ünitelerden geçilerek Alümina (Al2 O3)’nın elde edilmesi.

Bayılma

Beyne giden kanın azalması sonucu beyin hücrelerinde, oksijen azlığı veya yokluğuna bağlı olarak, geçici bir süre için bilincin yitirilmesidir.

Baz

Su ile OH- iyonu açığa çıkaran, asitlerle reaksiyona girerek tuzları oluşturan kimyasal maddelerdir.

Baz İstasyonu

Cep telefonlarıyla radyo sinyalleri aracılığıyla iletişim kurulmasını sağlayan bir mobil iletişim ağının her hücresindeki sabit alıcı-verici aygıtıdır.

Baz Latası

Optik yöntemle uzunluk ölçmede kullanılan ve hesaplama kolaylığı bakımından 2 m uzunluğunda olan özel gereç. Baz latası, sehpası üzerinde olmak üzere uzunluğu ölçülecek doğrunun uç noktasına kurulur. Diğer ucunda saniye teodoliti bulunur. 75 m ye kadar olan uzunluklar hassas olarak bu yöntemle ölçülebilir.

Baz Yağ

Rafinerilerde üretilen alifatik, naftanik aromatik ve karışık (alifatik+aromatik) esaslı petrol ürününü veya sentetik olarak (kimyasal yolla) elde edilen yağdır.

Baza

Yatak altlarında taşıyıcı ve/veya depolama amaçlı olarak kullanılan mobilya elemanıdır.

Bazalt

Dar anlamda melafir ve diyabaz ile birlikte anılan ve tersiyerden günümüze kadar geçen jeolojik zamanda oluşmuş bazik volkanik kayaç.

Bazaltlı Boru

Ramble malzemesi vb. aşındırıcı malzemenin boru içinden geçmesi gibi durumlarda, sürtünmenin aşındırıcı etkisini azaltmak için sinterleme suretiyle ergitilmiş bazalttan (sinter-bazalt) dökülerek elde edilen ve dışına çelik zarf geçirilen özel boru.

Bazik Kayaç

Bileşiminde kuars bulunmayan ve silis miktarı % 40-52 olan, bünyesindeki minerallerin büyük kısmı magnezyum, kalsiyum ve demirli, koyu renkli kayaç (Örnek: Peridotit % 41-45 silis ihtiva eder.)

BE Sınıfı Sürücü Belgesi

B sınıfı sürücü belgesiyle kullanılan araçlara takılan ve azami yüklü ağırlığı 3.500 kilogramı geçmeyen römork veya yarı römork içeren birleşik araçları kullanacaklara verilir.

Beceri

Belli bir işe ilişkin görev ve sorumlulukları yerine getirebilme yeteneğidir.

Becquerel (Bq)

Aktivitenin özel birimi olup saniyedeki parçalanma sayısıdır. 1 Becquerel = 2.7E-11 Curiedir.

Beden

Halatların uç kısmı dışında kalan bölümdür.

Beden Eğitimi Öğretmeni

Beden Eğitimi Öğretmeni, çalıştığı eğitim kurumunda öğrencilere beden eğitimi ile ilgili eğitim veren kişidir.

BEI (Biological Exposure Index)

Biyolojik Maruziyet Endeksi

Bekleme Barajı

1) Maden ocağında yangına müsait panoların, herhangi bir yangın vukuunda çabuk kapatılmalarını sağlamak üzere, bu panoların giriş ve çıkış yollarında önceden yapılmış, panoda çalışma süresinde geçişe imkan veren baraj gövdesi ve barajın kapanması için yeterli hazır malzeme. 2) Su patlamasına karşı kapısı ile birlikte önceden inşa edilmiş baraj.

Beklenebilen Olağandışı İşletme Olayları

Alınmış bulunan projelendirme önlemleri sayesinde güvenlikle ilgili bileşenler, sistemler ve yapılara önemli ölçüde zarar vermeyecek veya kaza koşullarına dönüşmeyecek, normal işletmeden sapmalardır.

Beklenen Azami Hasar

Normal şartlar altında, tek bir olaydan meydana gelebilecek, muhtemel azami hasar miktarıdır. Meydana gelme ihtimali çok az olan, örneğin katastrofik olaylardan ileri gelebilecek hasarlar, Beklenen Azami Hasar hesabına alınmaz.

Beklenen Dokunma Gerilimi (Mümkün Olan En Büyük Dokunma Gerilimi)

İletken kısımlarla toprak arasında ortaya çıkan bir toprak hatası esnasında, bu kısımlara henüz dokunulmamış iken, ortaya çıkan gerilimdir (kaynak gerilimi).

Beklenen en Büyük Deprem

Jeolojik ve sismolojik verilere dayanarak belirli bir deprem kaynak zonu içinde ve belirli bir sürede meydana gelme ihtimali olan en büyük depremdir.

Beklenen en Şiddetli Deprem

Yapıların depreme dayanıklı olarak yapılabilmesi için tasarım hesapları yapılırken esas alınan gerçekleşebilir özelliği olan en şiddetli deprem. Deprem Yönetmeliği’nde bu deprem “tasarım depremi” olarak adlandırılmaktadır.

Bekletme Havzası

Taşkını önlemek için sel suyunu denetimli biçimde tutup bırakmaya yönelik olarak yapılmış havuz ya da depodur.

Bekletme Merkezi

Düzensiz durumdaki sığınmacı veya göçmenlerin, kabul eden ülkeye varır varmaz bekletildikleri tesis. Bu gibi kişiler, mülteci kamplarına veya geldikleri ülkeye geri gönderilmeden önce statüleri belirlenmektedir.

Beko-loder

Yükleyici kısmıyla malzemeyi kısa mesafeli taşıma, yükleme ve yığma işlemlerini yapabilen; kazıcı kısmı ile hendek kazıları, kanal kazıları yapı temelleri, yükleme işlemleri ve kırma işlemlerini yapabilen ve en az 20 kw-27 hp motor gücüne sahip makinedir.

BEKRA Y.

Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik

Belçika Graniti

Küçük, beyaz lekeli siyah mermer çeşidi.

Belediye

Mevcut yasaya göre her il ve ilçe merkezi ile nüfusu beş bini aşan yerleşmelerde, mahallî ve müşterek olan, ilgili kanunla belirlenmiş hizmetleri yerine getirmek amacıyla kurulmuş yerel yönetim birimi. Yasada “Belde sakinlerinin mahallî ve müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak için kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi.” olarak tanımlanmaktadır.

Belge

Herhangi bir bireysel işlemin, kurumsal fonksiyonun veya kurumsal işlemin yerine getirilmesi için alınmış ya da idare tarafından hazırlanmış; içerik, ilişki ve formatı ile ait olduğu fonksiyon veya işlem için delil teşkil ederek aidiyet zincirini muhafaza eden, el yazısı ya da güvenli elektronik imza ile imzalanmış ve EBYS ya da kurumsal belge kayıt sistemleri içinde kayıt altına alınmış her türlü kayıtlı bilgi veya dokümandır.

Belirli Mümkün Rezerv

1) Cevher yatağı en az bir taraftan tesbit edilmiş veya 2-3 taraftan ortaya çıkarılmış olmasına rağmen cevher kalitesi genel durumu ile tesbit edilmemiş, işletme esasları yaklaşık olarak bilinen rezerv. 2) Evvelce aranan ve kısmen işletilmiş maden yataklarında madenin çökmüş olması veya dökümanların yeterli olmaması halinde veya arama sıklığı muhtemel rezerv sınıfına alınmasına yeterli olmayan rezerv. 3) Düzenli yataklarda 1600-400 m. aralıklarla, düzensiz yataklarda da 400-100 m. aralıklarla yapılan sondajlarla tesbit edilen rezerv.

Belirli Süreli İş Sözleşmesi

Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir. Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz.

Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi

İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde sözleşme belirsiz süreli sayılır.

Belirsizlik

Karar alıcının, kararının tüm olası sonuçlarını ve/veya kararı vermesi durumunda bu sonuçların meydana gelmesine ilişkin olasılıkları bilmediği durumdur.

Belleme

Uzun ayaklarda ayak tahkimatını takviye için alına paralel sarmaların altına ve ayak alnına dik olarak yerleştirilen sarma.

Belleten

Belleten (tutorial), kısaca “özel öğretmen” olarak tanımlanabilir. Bilgisayar destekli belleten programları bir öğretmenin sınıf içinde üstlendiği tüm görevlerin sayısal ortama aktarılması ile oluşturulur. Yerine göre sistem üzerinden ön test yapılabilir. Bu test sonuçlarına göre öğrenenin bazı konuları atlaması sağlanabilir. Konuların anlatımından sonra o ünitenin amacına ulaşıp ulaşmadığını ölçmek amacıyla sorular sorulur ve bazı araştırmalar yapılır. Bu alıştırmalar sonucunda öğrenciye geribildirim verilir. Programın sonunda bir son test yapılıp tüm belletenin amacına ulaşıp ulaşmadığı test edilir. Günümüzde öğrenme yönetim sistemleri üzerinden sunulan birçok e-eğitim belleten formatında hazırlanmaktadır.

Bent

1) Basıncı veya temperatürü farklı iki ortamın arasında bırakılan ve bu iki ortamın birinden diğerine geçişte uyum sağlanmasına yarayan yer. 2) Küçük baraj.

Bentonit

Formülü Al4Si8O20(OH4). nH2O olan, genellikle ayrışmış volkanik küllerden oluşup; dökümcülükte, renk açmakta, sabun ve diğer temizleme malzemelerinin yapımında, ıslandığı zaman kabarıp gözenekleri kapadığı için sondaj kuyularında kullanılan, aluminyum ve magnezyum silikat minerali ihtiva eden, montmorillonit bakımından zengin kil.

Benzeşim

Benzeşim ya da simulasyon, gerçek ortam ve şartların sanal olarak tekrar yaratılmasıdır. Bazı öğrenme deneyimleri çok zaman alabilir; çok pahalı, çok zor ya da çok tehlikeli olabilir. İşte bu gibi durumlarda benzeşimler etkili olarak kullanılır. Örneğin yangın söndürme tatbikatı yapmak, küçük bir işletmeyi yönetmek, bir uçağı uçurmak, şehir planı yapmak, nükleer operasyon gerçekleştirmek gibi konuların öğretilmesinde en etkili yöntem benzeşimlerdir. Aynı zamanda benzeşimler öğrenenleri başka bir şekilde deneyimleme imkanı bulamayacakları soyut konularda uygulama yapmalarına imkan tanır. Bilgisayar destekli 2 ya da 3 boyutlu benzeşimler gerçek ortamdan çok kopmadan yaşanan deneyimlerdir. Bunun yanı sıra yanı sıra sanal gerçeklik ya da özel benzeşim cihazları içinde yaşanan deneyimler tamamen sanal ortam içinde gerçekleşebilir.

Benzin

Karbonlu hidrojenlerin (petrol, bitümlü şist, -marn, maden kömürü ve linyit) damıtılması ve petrolün kraking’i ile elde edilen çok uçucu renksiz ve ıtır kokulu akaryakıt.

Benzol

Aromat birleşiklerinin temel maddesi (C6H6), su berraklığında, ışık kırıcı, yoğunluğu 0,88, kaynama noktası 80,5½C, eter kokulu, kolay yanan bir akaryakıt. İyot, kükürt, fosfor, reçine ve yağları eritir.

Beril, [ Be3 Al2 (Si O3)6 ]

Hem bir berilyum cevheri hem de kıymetli taş olarak kullanılan, doğada altı köşeli iri kristaller halinde yeşil,mavi, beyaz, sarı, kırmızı, pembe renklerde olabilen berilyum aluminyum silikat minerali. Sertliği 7,5-8, yoğunluğu 2,8 gr/cm3’dir.

Berilyoz

Baritoz, sideroz, stannoz, antrakoz gibi tozların birikmesiyle oluşan pnömokonyoz hastalığıdır.

Berilyum

Hava ve uzay sanayiinde, nükleer reaktörlerde, bakır alaşımlarında ve atomik araştırmalarda kullanılan gri renkli hafif metal element (özgül ağırlığı 1,85 gr/cm3, atom numarası 4, atom kütlesi 9,012). X ışınlarını geçirmesi nedeniyle x ışınları tüpünde çıkış ve ışınım penceresi olarak ince levhacıklar hâlinde kullanılır. Yüksek ergime sıcaklığı ve çok ince levhaların bile nötronlara karşı etkili olması, saf berilyumdan nükleer sanayide nötron yavaşlatıcı olarak yararlanılmasını sağlamıştır. Berilyum oksidi (BeO) nükleer reaktörlerde seramik malzeme olarak kullanılır. Be ve bileşiklerinin tozları akciğerlerde öldürücü zehir etkisi yapar.

Berilyum Tuncu

Bakır ve berilyum (% 2) alaşımı. Nikel ya da kobalt da katılabilir. Bakır alaşımları arasında en serti ve en esnek olanıdır. Su verilirse yumuşar ve kütleye kolay biçim verilir, menevişlemeden sonra ise sertleşir ve esneklik kazanır. Mekanik ve elektriki özellikleri dolayısiyle makine sanayiinde ve elektroteknikte; kesicilerin , kontakların, yayların imalinde ve maden ocakları için kıvılcım çıkarmayan takımlarda kullanılır. Korozyona dayanıklıdır.

Beşik Arabası

V kesitinde, yana devrilmek suretiyle tumba edilen ocak arabası.

Beşik Çatı (iki eğimli)

Bir mahya boyunca iki eğik düzlem birleşir, alınlarda kalkan duvarları yükselir.

Besleme Hızı

İş parçasının makine tablası üzerinde bir dakikada kat ettiği mesafedir.

Besleyici

Ocaktan gelen tüvenan malzemenin primer kırıcıya düzenli bir şekilde iletilmesini sağlayan ekipmandır.

Beta Alçı

Alçıtaşı.

Beta Parçacıkları

Bir radyoaktif atomun bozunumu sırasında atom çekirdeğinden yayınlanan pozitif veya negatif yüklü elektronlardır.

Beta Sepiyolit

Lületaşı

Beton

Çimento, çakıl, kırma taş gibi iri agrega, kum gibi ince agrega ve suyun belirli oranlarda karıştırılmasıyla elde edilen yapı malzemesi. Betonlara değişik amaçlar için katkı maddeleri de ilave edilebilmektedir.Farklı dayanım gücünü ifade eden beton standartları vardır.

Beton Kiremit

Doğal kum, çimento, katkı malzemeleri ve renk pigmentlerinden imal edilmiş kiremit tipidir.

Beton Kovası

Fonsaj kovası.

Beton Kürü

Taze betonun mukavemetini kazanması sürecinde uygulanan koruma işlemleri.

Beton Muayene Çekici

Kayaçların ve betonun mekanik özelliğinden yararlanmak suretiyle kırılma mukavemetlerini tesbit etmeye yarayan gereç.

Beton Pompalama Makinesi

Önceden hazırlanmış beton, taze beton harcını transmikserden kullanılacağı yere aktarmak için kullanılan ve en az 75 kw-100 hp motor gücüne sahip, aparatları ruhsata işli ve tescil belgesi olan makinedir.

Beton Püskürtme Makinesi

Karışımı yapılmış yaş halde bulunan sıvı beton malzemeyi, ıslak şapları transfer eden ve püskürtme yapabilen, püskürtme kapasitesi en az 4 m3/saat ve içten yanmalı motora sahip, aparatları ruhsata işli ve tescil belgesi olan makinedir.

Beton Sızması

Kalıp yüzey aralıklarından beton harcının sızarak dökülmesi.

Beton Taşıma/Karıştırma Aracı (Tarsnmikser)

Kamyon şasisi üzerine monte edilmiş, betonu homojen şekilde karıştırma ve teslime (boşaltmaya) uygun, beton karıştırmak için kullanılan ve en az 75 kw-100 hp motor gücüne sahip, aparatları ruhsata işli ve tescil belgesi olan makinedir.

Beton ve Betonarme Kalıpçısı

Beton ve Betonarme Kalıpçısı, beton dökmek için ahşap, plastik veya metalden kalıplar hazırlayan, kalıpları inşaat alanında projeye uygun yerlere yerleştirerek betonu kalıba döken kişidir.

Betonarme

Beton ve betonu güçlendirmek için beton içerisine konulan çelik çubuk, profil ve/veya liflerden oluşan karma yapı malzemesiyle elde edilen taşıyıcı sistemdir.

Betonarme Kırması

Mermer işletmeciliğinde, 0,7-25 cm arasında kırılmış taş.

Betonarme Yapı

Temeller, kolonlar, kirişler, perdeler ve döşemeler gibi taşıyıcı sistem elemanları betonarme olan yapı türüdür.

Beyan

“3213 sayılı Maden Kanunu”unda kullanılan bir terim olup, maden işletmeciliği yapan veya bunlar adına hareket eden yetkililerin, resmi kuruluşlara herhangi bir durumu belirlemek veya açıklamak amacıyla vermiş oldukları yazılı belge. 2) Genel anlamda, söyleme, açıklama. 3) Bir hukukî durumu veya bir olayın varlığını doğrulama, bildirme.

Beyan Hızı (SÇP)

SÇP’nin tasarımlandığı düşey ve yatay yöndeki hareket hızıdır.

Beyan Yükü (SÇP)

Yük diyagramında belirtildiği gibi, SÇP’nin normal çalışma şartlarında kaldırması tasarımlanan yüktür.

Beyaz Bakır

Bir tür bakır, çinko ve arsenik alaşımı.

Beyaz Çimento

Demiri düşük ve CaCO3 tenörü yüksek mermer ile kaolinin 1450-1500½C arasında pişirilerek elde edilen klinkerin % 3-5 arasında alçı taşı karıştırılarak öğütülmesi ile üretilen çimento.

Beyaz Parmak Hastalığı

Dijital arterlerin spazmına bağlı olarak ellerin ve parmakların soğuğa karşı duyarlı hale gelerek beyaz bir görünüm alması ve hissizleşmesi

Beyler

1) Bilhassa darbeli sondajda kuyuda oluşan formasyon-su karışımını (bulamaç-çamur) kuyudan boşaltmaya yarayan ve halatla kuyuya indirilip çekilen alt klapeli özel kap. 2) Sondaj kovası.

Biçerdöver

Ekin hasatı için üretildiğine ilişkin belgesi olan makinedir.

Bilanço

1) Madencilikte her işletme izni için ayrı ayrı, yönetmelikteki örneğe göre hazırlanacak ve sadece Devlet hakkı, madencilik fon katkısı, ihbar ve buluculuk haklarının hesaplanmasında geçerliliği olan belge. 2) Her firma veya işletmenin bir yıllık faaliyet sonucunu gösteren belge.

Bilanço Brüt Karı

Yönetmelikteki örneğe göre hazırlanmış bilançoda; genel yönetim giderleri payı hariç tutularak hesaplanan kâr.

Bilanço Rezervi

Doğu bloku ülkelerinde kullanılan bir rezerv sınıfı. Varlığı belirlenmiş olan cevher kütlesinin yani jeolojik rezervin ulusal ekonomi açısından yararlanılabilecek nitelikte olan bölümü.

Bildirim

Sağlık otoritesi tarafından belirlenen formlar ya da sistemler yardımı ile vaka tanımlarına uyan şüpheli, olası ya da kesin tanı konulan vakaların 24 saat içinde bildirilmesi işlemidir.

Bileşen (İskele)

İskele sisteminin, düşey çerçeve veya diyagonaller gibi, daha fazla kısma ayrılamayan parçasıdır.

Bileşenler (Aksamlar) (PKD)

Teçhizatın ve koruyucu sistemlerin emniyetli çalışması için gerekli olan ancak bağımsız olarak bir fonksiyonu olmayan herhangi bir parçadır.

Bileşik

İki veya daha fazla cinste atomun bir araya gelerek oluşturduğu saf maddelerdir.

Bileşik Güç ve Isı Sistemleri

Kojenerasyon sistemi.

Bileşke Kuvvet

İki yada daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen etki.

Bilezikli Yağlama

Yağlama sistemleri

Bilgi

1) İnsan aklının erebileceği olgu, gerçek ve ilkelerin bütününe verilen ad. 2) Öğrenme araştırma veya gözlem yoluyla ulaşılan gerçeklik. Bir nesneyi derinlemesine incelemek için yapılan zihinsel işlemlerin sağladığı sonuç. Malumat. Vukuf.

Bilgi Sistemleri

Araştırma, planlama ve yönetimdeki karar verme yeteneklerini artırmak amacıyla çeşitli kaynaklardan gelen veya toplanan verileri işleyerek bilgi hâline çeviren ve bilgisayar ortamında erişime sunan sistemlerdir.

Bilgi Teknolojisi

Bilgisayar ve iletişim imkânlarıyla, günümüz ihtiyaçlarını en hızlı, etkin ve güvenli bir şekilde karşılamak için, her türlü bilgiye erişme, işleme ve yönetme sürecinde kullanılan ileri teknoloji sistemlerinin tümüdür.

Bilgi Yönetimi

Bir kurumdaki entelektüel sermayenin açık ve sistematik bir şekilde yönetilmesi olarak tanımlanabilecek bilgi yönetimi; bilginin yaratılması, toplanması, organize edilmesi, raporlanması, iletişimi gibi faaliyetlerin yürütülmesidir. Temel amaç bilgiden en yüksek düzeyde değer sağlayabilmektir. Bilgi yönetimi araçları, bireysel bilgi ve deneyimin kurumsal bilgi ve deneyime; bireysel zekânın kurumsal zekâya dönüştürülmesini mümkün kılan araçlardır.

Bilgilendirme

Afetle ilgili inceleme ve araştırmalarla elde edilen veya öğrenilen haber, bilgi ve gerçeklerin bir bütünlük içinde halka açıklanması. Afet sonrasında meydana gelen olay, idarece yapılan ve yapılması planlanan işler, ayrıca halkın nasıl davranması gerektiği, halktan beklenen katkılar gibi konularda toplumun aydınlatılması eylemidir.

Bilgilendirme İşaretleri

işareti, uyarı işareti, emredici işaret, acil çıkış ve ilkyardım işaretleri dışında bilgi veren diğer işaretlerdir.

Bilgisayar

Çok sayıda aritmetiksel veya mantıksal işlemlerden oluşan bir işi, önceden verilmiş bir programa göre yapıp sonuçlandıran elektronik araç, elektronik beyin, kompüter.

Bilgisayar Bakım ve Onarımcısı

Bilgisayar Bakım ve Onarımcısı, bilgisayar ve donanımlarını monte eden, gerekli işletim sistemini yükleyen, meydana gelen arızaları tespit edip onarımını ve bakımını yapan kişidir.

Bilgisayar Destekli Endüstriyel Modellemeci

Bilgisayar Destekli Endüstriyel Modellemeci, model oluşturmak üzere döküm yolu ile elde edilmesi gereken makine parçalarının, kalıplama tekniklerine ve döküm esaslarına uygun olarak benzerlerini ağaç, plastik veya metal malzemelerden yapan kişidir.

Bilgisayar Destekli Öğretim

Öğrenen ile etkileşimde bilgisayarın temel unsur olarak kullanıldığı öğretim süreçlerinin genel ifadesidir. Bilgisayar destekli öğretim sürecinde, bir konu ile ilgili bilgiler aktarılabilir, bir bilgi ya da beceri ile ilgili alıştırma yapılabilir, bazı olay ya da durumların benzeşim (simulasyon) yoluyla deneyimlenmesi sağlanabilir, eğitici oyunlar oynanabilir, bilgisayar yoluyla farklı kişilerle uzaktan bilgi paylaşımları yapılabilir. Uzaktan eğitim ya da elektronik eğitimler büyük oranda bilgisayar destekli eğitimlerdir.

Bilgisayar Mühendisi

Bilgisayar Mühendisi herhangi bir işi yapmak veya bir sorunu çözmek amacıyla bilgisayar donanım ve yazılımlarını tasarlayan, gerçekleştiren ve geliştiren kişidir.

Bilgisayar Operatörü

Bilgisayar Operatörü çeşitli programları kullanarak verilen bilgileri bilgisayara aktaran ve gerektiğinde bunların çıktılarını alabilen kişidir. Bu işlemi yapan kişilere kamu kuruluşlarında veri hazırlama ve kontrol işletmeni unvanı verilmektedir.

Bilgisayar Programcısı

Bilgisayar Programcısı değişik ve çok miktardaki bilgiyi bilgisayar ortamında hızlı ve sistematik bir biçimde çözümlemek ve değerlendirebilmek amacı ile program yazan kişidir.

Bilgisayar Teknik Servisçisi

Bilgisayar Teknik Servisçisi bilgisayar sistemlerinin donanım ve yazılım kurulumu ile bakım ve arıza giderme işlemlerini yapan ve bilgisayar ile kontrol edilebilen sistemler kuran kişidir.

Bilgisayar Teknolojileri

Mühendislik tasarımının ortaya çıkarılmasını, geliştirilmesini, analizini ve modifikasyonunu desteklemek için bilgisayar sistemlerinin kullanılmasını içeren bilgisayar destekli tasarımın yanı sıra, bir üretim tesisinin üretim kaynakları arasında oluşturulan bir bilgisayar etkileşim alanı vasıtasıyla tesisin faaliyetlerinin ister direkt ister endirekt olarak planlanması, yönetimi ve kontrolü için bilgisayar destekli üretim sistemlerini de içeren teknolojilerin tamamıdır.

Bilgisayarlı Muhasebe Elemanı

Bilgisayarlı Muhasebe Elemanı, kurum, kuruluş ve işletmelerin muhasebe ve vergiyle ilgili faaliyetlerine ait belgelerin tasnif, kayıt, dosyalama ve arşivleme işlemlerini bilgisayar ortamında yapabilen kişidir.

Bilgisizlik

Yangına karşı hangi önlemlerin nasıl alınacağını bilmemek ve bu konuda yeterli eğitimden geçmemek yangının önemli nedenlerindendir. (Elektrikli aletlerin doğru kullanımını bilmemek, soba ve kalorifer sistemlerini yanlış yerleştirmek, tavan arasına ve çatıya kolay tutuşabilecek eşyalar koymak yangını davet eder. Bu nedenle yangını önlemeyi öğrenmek kadar yangını söndürmede ilk müdahaleleri de öğrenmek gerekir.)

Bilimsel Araştırma ve Geliştirme

Kontrollü koşullar altında icra edilen her türlü bilimsel deney, analiz veya kimyasal araştırmadır.

Bilinçlendirme

İnsanların alışkanlık ve davranış biçimlerini, belirli bir anlayış doğrultusunda değiştirmek amacıyla sürekli olarak yapılan eğitim ve bilgilendirme çalışmaları sürecidir.

Bilinçli Taksir (Hukuk)

Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halidir.

Bilirkişi

Çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde oy ve görüşünü sözlü veya yazılı olarak vermesi için başvurulan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisidir.

Bilişim Sistemleri

Bilgi ve iletişim teknolojileri vasıtasıyla sağlanan her türlü hizmet, işlem, veri ve bunların sunumunda yer alan sistem veya sistemlerdir.

Bilişim Sistemleri Mühendisi

Bilişim Sistemleri Mühendisi sistem yaklaşımı ile her türlü işletmenin bilgi sisteminin mevcut teknoloji desteği ile tasarlanması ve en iyi koşullarda çalıştırılması ile ilgilenen kişidir.

Bilişim Uzmanı

Bilişim Uzmanı bilgisayar ve bilişim teknolojileri sektörlerinde başta yazılım olmak üzere programlama, tasarım, analiz, kodlama, ağ bağlantıları, test, bakım, eğitim gibi alanlarda görev yapan kişidir.

Bilyalı Değirmen

Bir eksen etrafında dönen ve içine zor aşınan öğütücü bilyalar konan iç cıdarı takoz, lastik veya zırhla kaplı, kuru veya sulu öğütme yapmaya yarayan değirmen.

Bims

1) Birbirine bağlantısız, boşluklu, sünger görünümlü silikat esaslı, birim hacim ağırlığı genellikle 1 g/cm3’ten küçük, sertliği Mohs skalasına göre 6 civarında, camsı doku gösteren volkanik (kayaç) madde. 2) Pomzataşı. 3) Süngertaşı.

Bin Yıl Kalkınma Hedefleri

Birleşmiş Milletler’ e üye olan 192 ülke tarafından 2015’e kadar yerine getirilmesi planlanan ve Eylül 2000’ de Birleşmiş Milletler’in New York Bin Yıl Zirvesi’nde resmîleştirilen sekiz hedef.

Bina

İnsanların oturma, çalışma, eğlenme, dinlenme, ibadet etme gibi çeşitli eylem ve işlevleri karşılamak amacıyla yapı elemanları kullanarak inşa ettikleri, üstü örtülü, kapalı ve içi kullanım amacına uygun tasarlanmış yapıların tümü. Binalar, ahşap, kerpiç, kâgir (yığma), betonarme, çelik gibi yapı malzemeleri kullanılarak inşa edilebilir.

Bina Alanı

İmar Yönetmeliği’ ne göre aydınlık ve çıkmalar dışta tutulmak üzere binanın arsa zemininde kapladığı alandır.

Bina Göçmesi

Binalarda taşıyıcı sistemlerinin büyük oranda kalıcı yer değiştirerek kısmen veya tamamen yıkılması ve çatının çökmesi durumu. İnsanların can ve mal güvenliği bakımından göçmüş durumdaki yapılara girmesine kesinlikle izin verilmez. Ayakta kalabilen yapıların ise yerel yönetimlerce ivedilikle göçertilip, tehlikesiz hâle getirilmesi işi, yasa gereğidir.

Bina Sorumlusu

Asansörün güvenli bir şekilde kullanımını sağlamak amacıyla düzenli olarak bakımını, periyodik kontrolünü ve onarımını yaptırmaktan sorumlu olan, binada/yapıda kat maliklerinin kendi aralarında seçeceği veya dışarıdan yetki vereceği kişiyi veya kat malikini veya maliklerini veya kamu binalarında/yapılarında sorumlu yetkiliyi veya ticari/hizmet amaçlı yapılarda sorumlu yetkilidir.

Bina Yönetmeliği

İnsanların güvenliği ve refahını sağlamak ve binaların göçme ve hasar görmelerine karşı dayanımını arttırmak amacıyla yapının tasarım, malzeme ve insan açısından kontrolünü sağlamayı amaçlayan kural, mevzuat ve ilgili standartlarını belirleyen belgeler. Bina yönetmelikleri, hem teknik hem de fonksiyonel standartlardan oluşabilir.

Bina Yüksekliği (Yangın)

Binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olan mesafeyi veya imar planında öngörülen yüksekliktir.

Bindirme Boyu

Betonarme elemanların yapımı aşamasında belirli boydaki çelik çubuklarının devamındaki diğer çelik çubukları ile temas ettikleri bölgenin uzunluğudur.

Bir (1) C kolu ile Müdahale Çalışması

Fikrasyona kadar gelen suyun C kolundan (52mm çapında) C hortumları serilerek tek koldan yapılan müdahale çalışmasıdır.

Bir Çarpışma Anında Hızın Değişmesi

Çarpışmalar canlandırılırken bir darbe sonucu –genellikle taşıtın ağırlık merkezinde- meydana gelen hız değişimi, çarpışma şiddetinin ölçüsü olarak kabul edilmektedir. Yüksek hızdaki taşıtların çarpışmalarında neredeyse hiç esneklik olmadığından çok düşük miktarda geri tepme olmaktadır. Bu nedenle 100 km/s hızda seyreden bir taşıt, aynı kütle büyüklüğüne sahip sabit bir taşıta çarptığında her ikisi de 50 km/s büyüklüğünde bie hız değişimine uğrayacaktır.

Bireyi Tanıma Teknikleri

Bireyin bütün yönleriyle kendini tanıması, diğer kişilerden farklı yönlerini görebilmesi ve bireyin kariyer gelişme seyrinin gerçekçi bir şekilde görülmesine yarayacak kariyer soyağacı, kart sıralama, görüşme, gözlem ve psikolojik test gibi araçlardır.

Bireysel Göç

Kişilerin bireysel olarak veya aileleriyle birlikte göç etmesi durumu. Kitlesel programların aksine, bu gibi hareketler genelde kişinin kendisi tarafından finanse edilir veya bireyler, örgütler veya devletlerin desteğiyle gerçekleşir.

Bireysel Görüşme

Afet ve acil durum yaşantılarının doğurduğu sıkıntıları ve travma sonrası ortaya çıkabilecek bazı psikolojik bozuklukları tanımlamaya veya çözümlemeye yönelik olarak uzman psikologlar tarafından yapılan psikososyal destek amaçlı görüşmedir.

Bireysel Öğrenme

Bireysel öğrenme, öğrenenin kendi kendine bilgi, beceri ve tutumlarını geliştirme çabasıdır. Öğrenen söz konusu alanları geliştirmek için; ilgili kitap ya da benzeri yazılı dokümanları okuyabilir, önceden hazırlanmış ve bireysel öğrenme için uygun yapılandırılmış öğretim materyalleri üzerinden gidebilir. Yine aynı amaçlarla hazırlanmış ve internet/intranet ortamında sunulan elektronik öğrenme programlarını takip edebilir. Hatta gerçek kişilerden öğrenme desteği de alabilir. Bireysel öğrenme tek başına bir öğrenme süreci olabileceği gibi harmanlanmış (karma) bir öğrenme sürecinin bir parçası da olabilir.

Bireyselleştirilmiş Öğrenme

Bireyselleştirilmiş öğrenme, içeriğin, öğrenme teknolojilerinin ve öğrenme hızının her bir öğrenenin kapasitesi ve hızına göre özelleştirildiği öğrenme yöntemidir. Bu yöntemde genel amaçlar ya da müfredat çok değişmemekle birlikte, bu müfredatın aktarılması konusunda bireysel öğrenme planı yapılabilir. Buna göre bir konuyu zaten bilen öğrenen o kısmı atlayabilir, daha eksik olduğu alanlarda daha uzun süre durabilir.

Biriktirme Ekipmanı (Atık)

Atıkların türlerine göre biriktirildiği kumbara, konteyner ve benzeri ekipman.

Birim Başarı Belgesi (MYK)

Bireylerin başarılı oldukları yeterlilik birimlerini gösteren, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından düzenlenen belgedir.

Birim Yük

Malzemelerin veya ürünlerin elleçleme ve taşınmasını kolay ve verimli kılmak amacıyla palet üzerinde veya kutu içerinde paketlenmiş yükün tamamıdır.

Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri

İlçe sağlık müdürlükleri veya toplum sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, sağlıklı hayat merkezleri ve iş yeri hekimleri, tarafından sunulan sağlık hizmetlerinin tümüdür.

Birinci Grup Zehirli Gazlar

Kendileri zehirli değildir. Ortamdaki oksijen konsantrasyonunu düşürerek boğucu etki yaparlar. Karbondioksit, su buharı, hidrojen, azot , argon, helyum, metan, etan, propan vb. bu gruba giren gazlardır.

Birincil Alüminyum

Aluminanın elektroliz yöntemi ile indirgenmesi ile elde edilen alüminyum.

Birincil Arıtma

Arıtma tesisine giren atıksuyun BOİ5’inin en az %20 ve askıda katı maddelerin en az %50 oranında gideriminin sağlandığı fiziksel/mekanik ve/veya kimyasal işlem/işlemler ya da diğer işlemlerle arıtılması.

Birincil Salım (Boşalma) Derecesi (PKD)

Normal çalışma sırasında periyodik olarak veya nadiren olması beklenebilen salımdır.

Birleşik Tip DKD

Hem gerilim anahtarlama bileşeni, hem de gerilim sınırlama bileşeni olan, kombine parametrelerine ve uygulanan gerilim karakteristiklerine bağlı olarak gerilim anahtarlama, gerilim sınırlama veya her iki davranışı da gösteren DKD’dir.

Birleşim Bölgesi

Yapıda taşıyıcı sistemi oluşturan kolon ve kirişlerin uçlarının birleştiği noktalardır.

Birleşmiş Milletler Afetlerin Azaltılması Uluslararası Stratejisi

1990-1999 yılları arasındaki on yıl için Birleşmiş Milletler Genel Kurulunca kabul edilmiş olan ”Doğal Afetlerin Azaltılması Uluslararası On Yılı” nın sona ermesinden sonra bu on yıl içinde gerçekleştirilen faaliyetlerin geliştirilmesi ve etkin olarak uygulanabilmesi için oluşturulan yeni uluslararası strateji. Stratejinin ana hedefi “Afetler ve Riskleri Azaltarak 21inci Yüzyılda Daha Güvenli Bir Dünya Oluşturmaktır.”

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK)

Birleşmiş Milletler tarafından, dünya çapındaki mültecileri korumak için yapılan uluslararası hareketleri düzenlemek, liderlik etmek ve mülteci sorunlarını çözmekle yetkilendirilmiş birimdir.

Birleştirici

Mermer işletmeciliğinde,taşı teşkil eden muhtelif parçaları dağılmıyacak şekilde birbiriyle bağlıyan tabii çimento.

Birleştirme Elemanı (Kelepçe)(İskele)

İki boruyu birbirine bağlamak için kullanılan elemandır.

Birleştirme İpi (Güvenlik Ağı)

İki veya daha fazla olan güvenlik ağlarını birbirine birleştiren bir iptir.

Birleştirme Tertibatı (İskele)

İki veya daha fazla bileşenin birleştirilmesi için kullanılan tertibattır.

Birlikte Sigorta

Sigorta konusu olan menfaatin, aynı tehlikelere karşı, aynı sigorta dönemi içerisinde birden fazla sigorta şirketi tarafından sigortalanmasıdır. Sigorta şirketleri çeşitli nedenlerden dolayı, sigorta konusu olan şeye birlikte teminat vermektedir ve bunun başlıca nedeni, sigorta bedelinin, sigorta şirketerinin mali gücüne ve mevcut kapasitelerine göre çok yüksek olması ve tek başlarına teminat vermeye müsait olmamasıdır.

Bisiklet

Üzerinde bulunan insanın adale gücü ile pedal veya el ile tekerleği döndürülmek suretiyle hareket eden motorsuz taşıtlardır. Azami sürekli anma gücü 0,25 kilovatı geçmeyen, hızlandıkça gücü düşen ve hızı en fazla 25 km/saate ulaştıktan sonra veya pedal çevrilmeye ara verildikten hemen sonra gücü tamamen kesilen elektrikli bisikletler de bu sınıfa girer.

Bisiklet Yolu

Karayolunun, sadece bisikletlilerin kullanmalarına ayrılan kısmıdır.

Bisküvi

Seramik endüstrisinde tek pişirimde elde edilen sırlanmamış ara ürün.

Bissinoz

Genellikle pamuk tozlarını soluyan işçilerde görülen meslek hastalığıdır. Pamuk tozlarının yanı sıra keten ya da kenevir gibi öbür doğal liflerin tozlarının da yol açabildiği bissinozda, akciğerlerde küçük toz parçacıklarına karşı oluşan doku tepkisi koyu müküs birikmesine, bu da hava geçişinin azalmasına yol açar. Daralma; ciğerlerdeki hava keseciklerinin bozulmaları sonucunda soluk darlığına yol açabilir. Hırıltılı ve kesik kesik soluk alma, sersemlik baş ağrıları ve akciğer dokularında renk değişmesi (kahverengi) teşhisin konulmasını sağlar. Hastalık genellikle, tozlu ortamda çalışmanın bırakılmasıyla geçer. Tozlu koşullarda çalışmanın sürmesi, süreğen bronşit, amfizem, vb. hastalıkların ortaya çıkmasına yol açabilir.

Bitişik Nizam

Binaların aralarında mesafe bırakılmaksızın yan yana konumlandırılması.

Bitkisel Toprak

Bitki gelişimi için organik ve inorganik madde ile hava ve su sağlayan topraktır.

Bitüm

1) Atmosferik ve kimyevi tesirlerden etkilenmeyen, yanıcı karakterde kahverengimsi sarı, kahverengi veya siyah renkli tabii karbonhidratlar karışımı. Bitüm sert (ozokerit, asfalt), yumuşak sıvımsı (petrol) veya gaz (tabii gaz) şeklinde olabilir. 2) Tabii asfaltın karbonsülfürde eriyen kısmı ile petrolün damıtılmasında arta kalan kısım.

Bitümlü Kalker

Bileşiminde bitümlü maddeler bulunan ve çekiç ile vurulunca bitüm kokusu veren kalker.

Bitümlü Şist

Genellikle ince taneli ve yapraklı yapıda olan ve “kerojen” adlı organik madde içeren, ısıtıldığı zaman sentetik petrol ve gaz üretebilen tortul kayaçlara verilen isim. Bitümlü şist ; bitümlü şeyl ve petrollü şeyl olarak da adlandırılır.

Biyel Kolu

Makinelerde bir ucu pistona bağlı öbür ucu. Volanı (düzenteker) çeviren (çubuk) kol. Biyel tertibatı pistonun itme hareketini (doğrusal hareket), volan dönme hareketine (dairesel hareket) çevirmeye yarar.

Biyo-bozunur Atık

Biyolojik olarak bozunabilen park ve bahçe atıkları ile evler, ofisler, lokantalar, satış noktaları, kantinler, gıda hazırlama ve gıda işleme tesislerinden kaynaklanan gıda ve mutfak atıklarıdır.

Biyobozunur Atık

Park, bahçe ve evler ile lokantalar, satış noktaları, gıda üretim ve benzeri tesislerden kaynaklanan oksijenli veya oksijensiz ortamda bozunmaya uğrayabilen atıkları ifade eder.

Biyogaz

Organik artıkların, hava alışverişi ile büyük ölçüde ilişiğinin kesildiği oldukça kapalı bir yerde, başlangıçta muayyen bir sıcaklığın üzerinde, kimyevi bir değişikliğe uğrayarak yanıcı gazlar neşretmeye başlaması olayı sonucu ortaya çıkan gaz. Gelişmiş toplumlarda kırsal alandaki aileler için bir enerji kaynağı teşkil eden bu uygulama yeryüzünde yayılma göstermekte olup, ülkemizde son senelerde Tarım Bakanlığı bünyesinde bu konu ile ilgili bir birim oluşturulmuştur.

Biyokimyager

Biyokimyager; biyolojik bilimler, sağlık bilimleri, beslenme, çevre olaylarıyla ilgili konularda araştırma ve uygulama yapan kişidir.

Biyokömür

Linyit kömürlerinin 4-5 cm çapında ve oval olarak kireçle biriketlenmesi sonucu elde edilen ürün.

Biyolog

Biyolog canlı türlerinin tanımlanması, sınıflandırılması, yaşamı ve evrimini etkileyen koşullar üzerinde araştırma yapan kişidir.

Biyolojik Ajan

İnsanda, bitkilerde ve hayvanlarda hastalık yapan ya da malzemeye zarar veren organizmalar ya da bunların oluşturduğu toksinlerdir.

Biyolojik Çeşitlilik

Bir bölgedeki genlerin, türlerin, ekosistemlerin ve ekolojik olayların oluşturduğu bir bütündür.

Biyolojik Etkenler

Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya zehirlenmeye neden olabilen, genetik olarak değiştirilmiş olanlar da dâhil mikroorganizmaları, hücre kültürlerini ve insan endoparazitlerdir.

Biyolojik İndikatör

Sterilizasyon etkinliğinin araştırılmasında, kağıt şerit veya benzeri bir taşıyıcı mekanizmaya inoküle edilmiş, standart/bilinen patojen olmayan bir mikroorganizmadır.

Biyolojik Savaş

İnsan, evcil hayvan ve faydalanılan bitkilerde ölüm, hastalık oluşturmak veya malzeme de dahil olmak üzere zarara sebep olmak amacıyla organizmaların veya bunların toksinlerinin kasten kullanılmasıdır.

Biyolojik Savaş Ajanı

İnsan, evcil hayvan ve faydalanılan bitkilerde ölüm, hastalık oluşturmak veya malzeme de dahil olmak üzere zarara sebep olmak amacıyla silah yapımında kullanılan organizmalar ve bunların toksinleridir.

Biyolojik Savunma

Biyolojik harp maddeleri kullanılan saldırılara karşı savunma önlemleri saptanan veya icra etmede kullanılan yöntem, plan ve usuldur.

Biyolojik Silah

Biyolojik ajan içeren ya da yayan silahlardır.

Biyolojik Sınır Değeri

Kimyasal maddenin ve metabolitinin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun ve etki göstergesinin üst sınırdır.

Biyolojik Tehlike

İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler üzerinde her türlü hastalık yapıcı, zehirleyici veya ölümcül özellikleri bulunan canlı organizmalarn, bu organizmaların ürettiği biyolojik maddeler ve emniyetsiz laboratuvar prosedürleri gibi koşulların oluşturduğu tehditlerin tümüdür.

Biyolojik Yarı Ömür

Biyolojik bir sisteme giren bir maddenin yarı miktarının doğal süreçlerle yok edilmesi için gerekli olan zaman dilimidir.

Biyolojik Yıkım

Organik maddelerin mikroorganizmalarca diğer organizmaların kullanabileceği formlara ayrıştırılması/dönüştürülmesi işlemidir.

Biyomedikal Cihaz Teknikeri

Biyomedikal Cihaz Teknikeri tıpta ve biyolojik bilimlerde kullanılan alet ve cihazların montajı, kullanımı, bakım ve onarımı konularında çalışan kişidir.

Biyomedikal Mühendisi

Biyomedikal Mühendisi, tıpta ve biyolojik bilimlerde kullanılan elektronik alet ve iletişim sistemlerinin planlanması, yapımı, işletilmesi ve geliştirilmesini sağlayan kişidir.

Biyomühendis

Biyomühendis, temel tıp bilimleri ile mühendislik bilimleri arasında bağlantı kurarak çalışmalar yapan kişidir.

Biyosistem Mühendisi

Biyosistem Mühendisi, tarımsal ve doğal ekosistemlerde arazi ve su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı, tarımda yenilenebilir enerji kaynakları ve enerji korunumu, farklı ekosistemlere uygun kırsal yapılar ve tarım makinalarının tasarımı ve üretimi, teknolojiye dayalı hassas tarım gibi uygulamalar, kırsal alanda yer alan seralar, tüneller, sulama sistemleri ve benzeri yapılar, tarımda teknolojinin geliştirilmesi konularında araştırma, eğitim ve yayım çalışmalarını sistem yaklaşımı ve mühendislik temelli olarak yürütür.

Biyosit

Herhangi bir zararlı organizmayı ortadan kaldıran, faaliyetini önleyen, zararsız hale getiren, üreme ve çoğalmasını durduran ya da organizmanın etkisini kontrol altına alan kimyasal ya da biyolojik kökenli maddelerdir.

Biyostratigrafik Birim

İçinde bulunan özel bir fosil topluluğu dolayısiyle, komşu kayaçlardan ayrılabilen kayaç tabakaları.

Biyotit

Formülü K (Fe, Mg)3 (Al,Fe) Si3 O10 (OH, F)2 olan monoklinik mika; karamika, siyah renkli, heksagonal yapraklar biçiminde bulunur. Biyotitler, demir-II, demir-III, magnezyum kutupları arasında bir seri oluşturur.

BKÖP

Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi (BEKRA)

Bleve Patlaması

Kriyojenik gazların kapalı bir hacim içerisinde alev alarak, yanmanın etkisiyle çok hızlı gerçekleşen genleşme sonucu oluşan bir patlama türüdür.

Blister Bakır

İçindeki oksitlenebilen empüriteler (yabancı maddeler) cüruf ve gaz haline getirilmek suretiyle ayrılmış olan, yüksek tenörlü metalik bakır. Blister bakırın içindeki bakır oranı % 77-99 arasında değişir. Kükürt oranı ise % 0,25-0,75 arasında olabilir.

Blok

Planlı olarak ve belirli bir süre içerisinde yapılması düşünülmüş üretim için hazırlanan ve boyutlandırılmış maden yatağı kısmı. Bu hudutlamada kitle, genellikle dikdörtgen prizma şeklinde, yüksekliği, eninden ve genişliğinden daha fazla olarak boyutlandırılır.

Blok Çalışma Yöntemi

Döner kepçeli ekskavatör (bager, kazıcı)’nın kullanıldığı örtü-kazı işinde uyğulanan çalışma. Bu yöntemde kazıcı, blok içinde olup, paletlerin konumu ve yürüyüş yönü dilim yönüne (kademe boyuna) paraleldir. Nakil aracı (bant konveyör veya demiryolu nakliyatı) dilim dışında ve dilim doğrultusundadır. Blok büyüklüğü, kullanılan kazıcının boyutlarına göre değişir.

Blok Çözelti Yöntemi

Yerinde çözelti madenciliği (liçing) ile bilinen kapalı işletmeciliğin birlikte uygulandığı maden işletmeciliği. Bu yöntemde düşük tenörlü madenler yeraltı odalarına doldurulur ve odanın üst kısmına konulan çözücü sıvı aşağıya cevher içine sızdırılır. Bu durumda maden yüklü çözelti, madeni elde etmek için yeryüzüne pompalanır.

Blok Göçertmeli Ayak İşletme Metodu

100 metreye kadar yükseklikleri olan cevher kitlelerinin, belirli boyutlarda (30x50x100 m) altları kesilerek üstündeki tabakaların tazyiği veya cevherin kendi stabilitesinin azlığı nedeni ile göçmesi veya blokların etrafının kesilmesi sağlanarak damar halinde veya kitle halindeki maden yataklarına uygulanan yeraltı (üretim) işletme metodu. Blok göçertmeli ayak işletme metodu, cevheri yatay bloklara ayırarak veya ayırmadan panonun bir ucundan başlayarak cevherin altını tavandan tabana kadar kesip geri çekilerek tavandaki göçen cevheri almak suretiyle de yürütülür. Usul emniyetli, merkezi üretime (konsantrasyona) müsait olmakla beraber uygulamada aksaklıklar olması halinde başka metoda geçmek güçtür.

Blok Göçertmesi (maden)

Çok kalın ve kırılgan cevheri ihtiva eden maden yatakları, bloklara ayrıldıktan sonra bu blokların altları (topukları) ateşlenerek bloğun göçmesi sağlanmak suretiyle üretim yapılan işletme yöntemi.

Blok Tarzında İşletme (maden)

Kalın ve genellikle mukavemeti az olan maden yataklarında kitlenin, üst üste veya yanyana gelen panolara bölünerek alınması metodu. Maden kitlesi, ya panonun dilimlere ayrılarak veya kitlenin ağırlığından istifade edilerek göçertilmesi suretiyle alınır.

Blokaj Taşları (maden)

Mermer işletmeciliğinde 7-25cm arasındaki ebatlarda kırılmış taş.

Blov Avt Preventer

1) Sondaj yapıldığı sırada rastlanacak basınçlı gaz ve sıvıların dışarıya kontrolsüz fışkırmasını önlemeye yarayan koruyucu kuyu ağzı tertibatı (vana). 2) Noel ağacı. 3) B.O.P.

Blum (mden)

12,5-12,5 cm’den daha büyük ve kare kesitli olan genellikle, kütüklerden haddeleme veya doğrudan sürekli döküm suretiyle elde edilen haddelenmiş demir külçesi.

BMMYK Tarafından Tanınan Mülteci

1951 Mülteci Sözleşmesi’nden önce yürürlükte olan uluslararası belge hükümlerinde, tüzük ve ilgili BM Genel Kurul kararları kapsamında, BMMYK tarafından mülteci olarak tanınan kişi. Türkiye 1951 Sözleşmesi’ni “coğrafi kısıtlama” ile imzalamıştır. Bu kısıtlamaya göre, Avrupa ülkeleri dışından gelen sığınmacılara Türkiye’de mülteci statüsü tanınmamaktadır. Bunun yerine, Sözleşme hükümlerine göre mülteci statüsü taşıyan kişileri “sığınmacı” olarak tanımlamakta ve üçüncü bir ülkeye yerleştirilene kadar geçici koruma sağlamaktadır. 144 ülkenin taraf olduğu 1951 Sözleşmesi’ne bu kısıtlamayı getiren sadece 4 ülke mevcuttur: Kongo, Madagaskar, Monako ve Türkiye.

Bobinajcı

Bobinajcı, endüstride elektrik motorları ile elektrik bobini kullanılan makinelerin ve cihazların arızalarını onaran ya da yeni kullanılacak bobinlerin sarım işlemlerini yapan kişidir.

Böcek Direnci

Özel yetiştirme veya genetik mühendisliği tekniklerinin kullanılması sayesinde, böcek, eklem bacaklı veya mantar gibi karşı kalıtsal bir yapısal veya kimyasal caydırıcı unsur barındıran bitkilerdir.

Böcek İlacı

Böceklerin kontrol altına alınmasında kullanılan özel bir kimyasal. Bir zararlı ilacı sınıfıdır.

Böcek İstilası

Zararlı böceklerin bir bölgede aşırı derecede artmasıyla veya bu böceklerin başka bir bölgeye taşınmasıyla ortaya çıkan istila. Bunların içinde en yaygın ve en zararlı olanı, belirli atmosferik koşullarda sayıları artan ve sürüler hâlinde başka bölgeleri etkileyen çekirgelere bağlı olarak ortaya çıkan afettir. Özellikle Kuzey Afrika’da ve Arabistan Yarımadasında yaygın olarak bulunan çöl çekirgeleri, en çok tanınan ve biyolojik afete dönüşebilen olaylara neden olan çekirge türleridir. Vaktiyle bu afetin artmasından ötürü Osmanlı’da Çekirge Kanunu bile çıkarılmıştır.

Bodrum Kat (PKD)

İstasyon sahası veya sınırları içindeki herhangi bir bina veya yapının, yüksekliğinin yarısı veya daha fazlası zemin seviyesinin altında olan ve bu yüzden yanıcı buharların birikip patlama ihtimalinin olduğu ve bir yangın durumunda müdahalenin çok güç olduğu kat.

Bodrum Katı

Su basman kotunun altında inşa edilen, kısmen tabii veya tesviye edilmiş zemin altında kalan katı ifade etmektedir.

Mustafa Kemal İnce

Bodrum Katı (Yangın)

Su basman kotunun altında inşa edilen, kısmen tabii veya tesviye edilmiş zemin altında kalan kattır.

Bofor Rüzgar Skalası

Rüzgârların karada, denizde ve kıyıdaki varlıklar üzerinde yaptığı etkiye göre düzenlenmiş, 13 derecelik (0 ve 12 dâhil) uluslararası rüzgâr şiddet cetveli. Bu skalaya göre 0 derece havanın sakin, rüzgârın olmadığı ve denizin çarşaf gibi düz olduğu durumları tanımlarken, derecesi 12 olan rüzgârlar, kasırga olarak adlandırılır.

Boğma

Reaksiyon oluşması için gerekli olan uygun karışım oranlarının oluşmasını önleme işlemidir.

Boğucu Ajan

Genellikle soluk borusunda hasara neden olan, akciğerlerin sıvı ile dolmasından ötürü maruz kalan kişinin boğularak ölmesine yol açan kimyasal maddelerdir.

Boğulma

Bayılma ve bilinç kaybı sonucu dilin geriye kayması, nefes borusuna sıvı dolması, nefes borusuna yabancı cisim kaçması, asılma, akciğerlerin zedelenmesi, gazla zehirlenme, suda nefessiz kalma gibi nedenlerle vücuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesi durumudur.

Bölge (maden)

Madencilikte birkaç bölümden oluşan, üretim ve yönetim birimi.

Bölge 0 (PKD)

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık oluştuğu yerler.

Bölge 1 (PKD)

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.

Bölge 2 (PKD)

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler.

Bölge 20 (PKD)

Havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

Bölge 21 (PKD)

Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

Bölge 22 (PKD)

Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler.

Bölge Genişliği (PKD)

Gaz/hava karışımının, alt alevlenebilirlik sınırının altındaki derişim değerine kadar havayla seyreltileceği nokta ile salım kaynağı arasında herhangi bir yönde ölçülen mesafedir.

Bölge Koordinatör Tabipliği

Hizmetlerin hızlı, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesi ve denetimi için Hudut Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye’nin coğrafi durumu ve hizmetin gerekliliği dikkate alınarak belli bir bölgede kurulmuş olan ve bu bölgedeki sağlık denetleme merkezlerinin bağlı olduğu birimlerden her birisidir.

Bölge Planı

Mekânsal strateji niteliğinde ve sosyoekonomik gelişme eğilimlerini bölgesel olarak üst ölçekte belirleyen plan. Sektörel hedef ve politikaları, yerleşmelerin gelişme potansiyellerini, faaliyetlerin ve alt yapıların dağılımlarını belirleyen ve bölgeler arası gelişme farklılıklarını ortadan kaldırmayı amaçlayan planlardır. Kalkınma Bakanlığı, bölge planları hazırlığı ve koordinatörlüğü için kalkınma ajanslarını görevlendirmiştir.

Bölgeleme

Şehir planlaması disiplininde yerleşimlerin işlevsel açıdan konut, ticaret, sanayi, yönetim vb. bölgelere ayrılarak planlanması sistemidir.

Bölgeler (PKD)

Patlayıcı ortamın oluş sıklığı ve süresine bağlı olarak yapılan tehlikeli alan sınıflandırmasıdır.

Bölgesel Afet

Birden çok il, ilçe veya köyde hasar ve kayıplara yol açan ya da bir il, ilçe veya bölgenin fiziksel, ekonomik ve sosyal yapısını etkileyen büyük afet. Bu durumda Başbakanlık Afet ve Acil Durum Başkanlığınca tek tek genel hayata etkililik kararı alınması yerine, afetten etkilenen tüm bölge için bölgesel afet kararı alınmakta ve bölgede evleri yıkılan veya hasar gören herkese, ilgili yönetmelikte belirlenmiş olan genel hayata etkililik koşulları dikkate alınmadan yardım edilmektedir.

Bölüm (maden)

Birkaç kartiyeden ve karodan oluşan üretim birimi.

Bölünebilir Madde

Kendiliğinden veya nötronlarla reaksiyona girerek çekirdek bölünmesi oluşturan maddedir.

Bölünmüş Karayolu

Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile meydana gelen karayoludur.

Bomba İmha

Patlayıcı maddelerin uzman kişilerce, insanlara ve çevreye zarar vermeden özel teknik ve ekipman kullanarak etkisiz hâle getirilmesi veya patlatılması işlemidir.

Bomba Tehdidi

Sabotaj veya soygun eylemlerinde belirli bir hedef veya amaca ulaşabilmek için patlayıcı madde yerleştirilerek yaratılan tehditdir.

Bombalı Araç

Sabotaj amacıyla patlayıcı madde yüklenerek bomba hâline getirilmiş araçtır.

Bombalı Mektup

Zarfı açıldığında patlayacak şekilde hazırlanmış olan sabotaj amaçlı posta gönderisi. İçine patlayıcı yerine, hastalık yapıcı biyolojik veya kimyasal madde yerleştirilerek hazırlanmış mektuplar, terör oluşturmak amacıyla kullanılabilmektedir.

Bombalı Paket

Sarsıntı, uzaktan kumanda, elektronik veya zaman ayarlı düzeneklerle infilak edecek şekilde hazırlanmış, sabotaj veya terör amaçlı, içinde bomba bulunan pakettir.

Bonanza (maden)

Bilhassa altın ve gümüş madenlerinde rastlanan fevkalade derecede zenginleşmiş durumdaki cevher kapanı.

Bond Kanunu (maden)

Tanelerin hacimleri ve yüzey alanlarının, gerekli kırma işinin hesabında ele alınması gerektiği görüşünden hareket ederek, ortaya konulan, modern kırma işlemi kabüllerine dayanan ve kırma işleminde harcanan iş miktarını ifade eder.

Boom (Bom)

Ana şase ve cendereye bağlı kargo halatların makaralarla üzerinden geçtiği kaldırıcı aksam.

Bor

Periyodik sistemin üçüncü grubunun başında bulunan 2,34 gr/cm3 özgül ağırlıklı ve 2300°C’da ergiyen element. Doğada serbest olarak bulunmaz; oksijenle birleşerek bor tuzları şeklinde veya silikatlar halinde bulunur.

Bor Karpit

Boraks ve kok kömürünün karışımdan elde edilen ; yapay elmasdan sonra, en sert yapay aşındırıcı (B6C).

Bor Mineralleri

Bor elementi oksijenli bileşiklerinin, çeşitli elementlerle münferiden veya müştereken oluşturdukları mineral grubu.

Boraks

1) Boron minerallerinden 10 molekül kristal suyu ihtiva eden rafine soydum borat (monoklinal kristalli bor tuzu). Na2B4O7.10H2O. 2) Tinkal.

Borasit

Sert kristal veya yumuşak beyaz kütle halinde bulunan magnezyum borat (Mg6Cl2B14O26). Müstakilen bir yatak halinde oluşabileceği gibi jips ve anhidrit yataklarında da bulunur.

Borat

Bor asidi ile bir oksidin birleşmesinden oluşan tuz. Hekimlikte ve lehim işlerinde kullanılan borat, sodyum borat olup, boraks ya da tenekar adları ile de alınır.

Borçlar Hukuku

Borçlar hukuku, kişiler arasında kurulan farklı türlerdeki borç ilişkilerini ve bunlardan doğacak alacak haklarını ve borçları düzenler. Türk hukukunda medeni hukuk ilişkileri iki ayrı kanunda düzenlenmiştir. Bunlardan biri Medeni Kanun diğeri ise Borçlar Kanunudur. Ancak bu iki kanun gerçekte birbirine bağlı metin niteliğini taşır.

Borda

Teknenin su kesiminden yukarıda kalan kısmıdır.

Borda ve Karina Kaplaması

Teknenin dış yüzeyini örten ve kabuğu oluşturarak yüzmesini sağlayan kaplamalardır.

Borkarbür

Borik anhidritin elektrik arkında karbonla indirgenmesiyle elde edilen (B4 C) çok sert bir madde.

Boru Donanımı

Özellikle bir boru veya boru sistemini, bağlantıları, genişletme eklerini, hortumları veya başka uygun olan basınç altında bulunan parçaları içeren borular ve boru donanımı olarak kabul edilen havayı soğutmak veya ısıtmak amacıyla borulardan oluşan ısı değiştiricilerini de kapsayacak şekilde basınçlı bir sisteme bağlanma durumunda, akışkanların taşınması amaçlı boru bileşenleridir.

Boru ve Profil Topraklayıcı

Boru ve profil şeklindeki iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıdır.

Borucu

Yangına müdahale etmek için serilen müdahale hortumunun ucundaki lansı tutan görevli personeldir. (Müdahale Ekibi)

Boş

Mermer ocaklarındaki bloklarda rastlanan sedimantasyon boşlukları. Büyük olanlara “Ana Boş”, küçük olanlara “Ara Boş” denir; blokların yırtılıp ayrılmasında genellikle bu boş yüzeylerden yararlanılır.

Boşaltan (ADR)

Paketli veya dökme olarak taşınan tehlikeli maddeleri taşıt, tank veya konteynerlerden boşaltan işletmelerdir.

Boşluk Duyarlığı

Fünye (ateşleyici) içeren yemlenmiş bir şarjın (verici), fünyesiz bir şarjı (alıcı) patlatacağı hava aralığı mesafesi.

Boşluk Tahkimi

Galeri tahkimatı boyunduruğunun üzerindeki boşluğu tahkim etmek için vurulan takoz ve yastık.

Botulizm

Clostridium botulinum adlı bakterinin oluşturduğu Botulinum toksininin sebep olduğu ölümcül olabilecek bir hastalıktır. Genelllikle bu toksinle kontamine olmuş besinlerin tüketilmesi sonucu meydana gelen ve ağız kuruluğu, kusma, ishal, kalp ritm bozuklukları, solunum felci gibi belirtilerle seyreden bir hastalıktır. Botulizm hastalığına sebep olan Botulinum toksini, teröristler tarafından keşfedilmiş biyolojik silahlar arasında ön sıralarda yer almaktadır.

Boy Kesim

Ahşap kapı ve pencere elemanlarının boylarının kesilerek istenilen ölçülerde kısaltılmasıdır.

Boynuz Taşı (maden)

Bozuk renkli (esmer sarı, kırmızı) , saydam olmayan Jasp. Boynuza benzediği için bu isimle anılır ve ince taneli türüne skarn içinde rastlanır.

Boyuna Ara Bağlantı (İskele)

Bir iş iskelesinin daha uzun olan boyutu doğrultusundaki yatay ara elemandır.

Boyuna Kama

Manivela kolu, çark, dişli, kasnak vb. makine parçalarını mil ve akslara tesbit için kullanılan kama.

Boyuna Kesit (maden)

Bir maden yatağının, galerinin veya demiryolu şebekesinin uzun ekseni boyunca dikey bir düzlemdeki izdüşümü.

Boyunduruk (maden)

Galerilerde ağaç bağ tahkimatında iki ucu yan ve tavan basıncını karşılayacak şekilde çintili olarak hazırlanıp yandirekler üzerine yerleştirilen yatay veya tavan taşına uyumlu direk. Boyunduruk metal profilden de yapılabilir.

Boyuta Göre Ayırma (maden)

Çeşitli büyüklükteki tanelerin karışımından oluşan malzeme tanelerini belirli boyutlara göre tasnif etmek suretiyle birbirinden ayırma işlemi. Bu işleme tane büyüklüğüne göre tasnif de denir.

Bozuk Dinamit (maden)

Koku yayan veya sızıntı yaparak ambalaj kağıdını yağlamış olan dinamit. Bozulmuş dinamitlerin ambalajında boşluk görülür. Bunlar turnusol kağıdını 15 dakikadan kısa bir zamanda kırmızıya boyar.

Bozulabilir Bariyer Testi

İki taşıtın gerçek hayatta kafa kafaya çarpışma durumunu canlandırmak için kullanılan önden çarpışma testidir.

Bozulmamış Numune (maden)

Özel karotiyer veya sempler kullanılarak alınan, arazinin (temelin) özelliğini aynen vermesi istenen hiçbir deformasyona uğramamış ve atmosferik etkilerden korunmuş özel numune.

Bozunum Sabiti

Bir radyonüklitin birim zaman içinde bozunan çekirdek sayısının toplam çekirdek sayısına oranıdır.

Branda

Kamyonların üzerine örtülen su geçirmez kalın bez.

Breş (maden)

1) Tektonik hareketlerden meydana gelen basıncın etkisi ile ortaya çıkan, köşeli kayaç parçaları arasındaki boşluğun pudinglerde olduğu gibi silisli, kalkerli, killi, demirli vb. bir çimento ile birlikte; sertleşmesinden meydana gelen kayaç ( tektonik breş). Genellikle çimentonun rengi kayaç parçalarının renginden farklı olduğu için bu cins kayaçlar cilalandıkları zaman güzel bir görünüm arzederler. 2) Köşeli kayaç parçalarının aralarındaki boşluğun çimento vazifesini gören magma ile dolarak sertleşmesinden meydana gelen kayaç (volkanik breş).

Breşoid Strüktür

1) Köşeli çakılların doğal bir çimento ile birleşmesinden hasıl olan kayaç yapısı. Kayacın çimentosu madensel suların bıraktığı çökellerden meydana gelmişse buna tortul breş, magmanın çimento ödevini yaptığı hallerde meydana gelen kayaca da püskürük breş adı verilir. 2) Breş yapısı.

Briket (maden)

Toz ve kırıntılardan oluşan maddelerin preslerde belirli fiziksel şartlar altındaki katkılı veya katkısız bir şekilde muntazam geometrik hacimli olarak sıkıştırılması ile elde edilen tüketim maddesi. Briket elde etme prosesine de briketleme denir. Bilhassa kömürler, yapı ve yol malzemeleri briketlenerek tüketime daha yararlı ve kullanışlı hale getirilirler.

Briketleme (maden)

İnce taneli maddelerin yüksek basınç altında veya bir bağlayıcı kullanarak presle daha büyük parçalar haline dönüştürülmesi.

Brinel Sertliği

Sertleştirilmiş çelik bir bilyenin muayyen bir yükle (P) sertliği ölçülecek cismin yüzeyine bastırılarak bilyenin cisim yüzeyinde meydana getirdiği küçük daire şeklindeki çukurun HB = [2P/şD(D–šD2–d2)] formülü ile bulunmuş kg/m m2 cinsinden değeri. Formülde D bilyenin, d daire şeklindeki çukurun çaplarıdır.

Bronz

Bakır ve kalay metallerin belirli oranlarda karıştırılarak ergitilmesi suretiyle elde edilen alaşım.

BTU (British thermal unit)

Bir libre (454 gr) suyun sıcaklığını bir fahrenhayt artırmak için gerekli olan ısı miktarı, ki bu yaklaşık bir kilokalorinin dörtte biri kadardır.

Buhar

Normal olarak sıvı veya katı halde olup, basınç artmasıyla veya sıcaklığın azalmasıyla tekrar sıvı veya katı hale geçebilen maddelerin gaz hallerini belirtir.

Buhar Basıncı (PKD)

Bir katı veya sıvı, kendi buharıyla dengede olduğunda uygulanan basınçtır.

Buhar Dengeleyici Örtüler

Buharı kontrollü miktarda geçiren örtülerdir. Sd değerleri 0,5 mt ile 40 mt arasındadır.

Buhar Geri Kazanım Sistemi (PKD)

Akaryakıt istasyonlarında, dökme ürün tesislerinde veya terminallerde doldurma işlemi esnasında yer değiştirme sonucu ortaya çıkan buharları işleme tabi tutmadan, sadece yakalayıp kontrol altına almak amacıyla tasarımlanmış sistemdir. Dengeli basınçla buhar öteleme sistemleri ve buharı işleme tabi tutmayan vakum yardımlı sistemler bu tür bir sisteme örnek teşkil eder.

Buhar İşleme Sistemi (PKD)

Akaryakıt istasyonlarında, dökme ürün tesislerinde veya terminallerde doldurma işlemi esnasında yer değiştirme sonucu ortaya çıkan buharları mekanik ve/veya kimyasal metotlarla yakalamak ve işlemek üzere tasarımlanmış sistemdir.

Buhar İşleme Teçhizatı (PKD)

Bir buhar işleme sisteminin; akaryakıt istasyonları, dökme ürün tesisleri veya terminallerde doldurma işlemi sırasında yakalanan buhar ve sıvıları işlemek üzere tasarımlanmış kısımlardır.

Buhar Kazanı

Buhar elde etmek için; alev borulu, su borulu, alev ve su borulu olmak üzere çeşitli sistemler halinde hareketli veya sabit ızgaralı veya yakıt püskürtmeli olarak imal edilen tesis.

Buharlaşma

Bir maddenin sıvı halden gaz haline getirir.

Bulaşıcı Hastalık

Hastalık yapıcı (patojen) organizmaların sebep olduğu ve bireyden bireye ya da türden başka bir türe geçebilen hastalıktır.

Bulaşık Gemi

Bulaşıcı ve salgın hastalıklardan birine yakalanmış yolcu, gemiadamı veya hastalık bulaştıran kemirici bulunan gemiyi ifade eder.

Bulaşık Kargo

Üzerinde halk sağlığı riski oluşturabilecek enfeksiyöz ya da toksik bir etkenin veya maddenin bulunduğu yüklerdir.

Bulaşık Kişi

Halk sağlığı riski oluşturabilecek bir bulaşıcı hastalığa yakalanmış olan ya da böyle bir hastalığın kuluçka dönemi içinde olduğu sonradan anlaşılan kişidir.

Bulaşık Liman

Bulaşıcı ve salgın hastalıklardan birinin görüldüğü bölge içindeki limandır.

Bulaşma (Kontaminasyon)

Bir insan ya da hayvan bedeninin yüzeyinde, tüketilmek üzere hazırlanmış bir ürünün içinde ya da üzerinde veya taşıtlar da dahil olmak üzere cansız diğer maddeler üzerinde halk sağlığı riski oluşturabilecek enfeksiyöz ya da toksik bir etkenin ya da maddenin varlığı anlamındadır.

Buldozer

Önündeki bıçağı sağa ve sola döndürme hareketi verilemeyen; ancak yukarı ve aşağı doğru hareket verilebilen kazıyıp taşıyıcı (yayıcı) iş makinası.

Bulon

Kalıp yüzeylerini birbirine bağlamakta kullanılan çelik saplamalı cıvatalı eleman.

Buluculuk

Herhangi bir ruhsat döneminde, yönetmeliğinde belirtildiği şekilde, bir maden zuhurunun ortaya çıkarılması.

Buluculuk hakkı (maden)

Maden yataklarının bulunmasına yardımcı olanlara tanınan (maden hakkı) maddi imkanlar.

Bum

1) Bagerde kepçeyi taşıyan uzun kol. 2) Seren.

Bunker

Araçlarla gelen ham maddenin boşaltıldığı kısımdır.

Bünye Nemi (maden)

Havada kuru kömür numunesinin 105°C sıcaklıkta oksijensiz ortamda kalıcı bir ağırlığa ulaşıncaya kadar kaybettiği rutubet.

Bür (Maden)

Yerüstüyle bağlantısı olmayan kuyudur.

Bureau of Mines Yöntemi (maden)

Ferrik klorürün oksitleyici özelliğini kullanan ABD “ Maden Bürosu” araştırma merkezinde geliştirilen hidrometalurji prensiplerine dayalı bakır üretim yöntemi.

Burgata

Halatın inç(pus) olarak çevresine denir.

Burgu (maden)

1) Gevşek formasyonda delik delmek ve kırıntı numune almak için kullanılan helezon çubuk. 2) Matkap çubuğu.

Burgu Makinesiyle Yapılan Açık İşletme Metodu (AUGER MINING)(maden)

Yatay veya yataya yakın tabaka halindeki maden yataklarında, açık işletme panosunda D/K oranı ekonomik sınıra geldiği zaman, yeraltı işletmesine geçmeden, pano alnında galeri açma makineleri- bant veya spiral nakliyat sistemi kullanarak veya klasik usullerle birbirine yakın ve paralel; tavan, taban ve madenin stabilitesine göre; 50-150 m’lik tahkimatsız galeriler açmak suretiyle açık işletme panosundan daha fazla üretim yapılmasına imkan veren (üretim) işletme metodu.

Burgulu Numune Alma Aygıtı (maden)

Tane büyüklüğü 25mm ye kadar olan toz kömür stoklarından numune almada kullanılan, boyut ve biçimi TSE tarafından belirlenmiş, uzunluğu 1m olan boru şeklindeki çelik veya aluminyum sapa iliştirilen çapraz parçaya monte edilmiş iki durağan bıçak ağızlı kanatlardan oluşan gereç.

Burkulma

Bükülme ve gerilme nedeniyle eklemin kısmen, geçici olarak çıkması sonucu, eklem bağlarının gerilmesi veya yırtılmasına denir.

Büro Makineleri Bakım ve Onarımcısı

Büro Makineleri Bakım ve Onarımcısı, yazı makineleri, hesap makineleri, faks gibi cihazların her türlü elektronik, elektrik veya mekanik arızalarını belirleyen, bunların bakım ve onarımını yapan kişidir.

Buster (maden)

Yardımcı ünite.

Buster Kompresör

Ana kompresörden daha yüksek basınçlı hava elde etmek için kompresörün hava emiş tarafına veya basınçlı havanın kullanıldığı yerde basıncı yükseltmek için, devreye seri olarak kurulan yardımcı kompresör.

Buster Pervane (maden)

Bir galeriden geçen tüm havanın basıncını yükselterek hava akımını artırmak için galeride kullanılan yardımcı pervane.

Buster Tulumba (maden)

Ana tulumbaya emiş kolaylığı sağlamak için kullanılan yardımcı tulumba.

Buster Vantilatör

Havalandırma sisteminde ana vantilatörün yüksek depresyonla çalıştırılmaması için, direnci yüksek olan yollara kurulan yardımcı vantilatör.

Bütün Tehlikeler

Bir çok branşta uygulanan ve sigortalının alabileceği en geniş teminat biçimidir. Teminatın adı “Bütün Tehlikeler” olmasına rağmen, karşılaşılabilecek bütün tehlikelere karşı koruma sağlayan bir teminat değildir. Bu tip poliçeler, kişilerin artan sigorta ihtiyaçlarına cevap vermek üzere oluşturulmuş, nispeten yeni ürünlerdir. Poliçenin, istisnalar bölümünde, hangi tehlikelere karşı koruma sağlamadığı tek tek sayılır ve bu istisnaların dışında kalan tüm tehlikelerin teminat altında olduğu belirtilir. Bu özelliğinden dolayı bu poliçeler, “Bütün Tehlikeler” (All Risks) Poliçesi olarak adlandırılmaktadır.

Bütün Vücut Titreşimi

Vücudun tümüne aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimdir.

Bütünleşik Afet Yönetimi

Afetlerle baş edebilen, dayanıklı ve dirençli bir toplum oluşturmak için tüm tehlikeleri dikkate alan, afet yönetiminin önleme, zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarında yapılması gereken çalışmalar ve alınması gereken önlemleri, toplumun tüm güç ve kaynaklarını kullanarak gerçekleştirebilen bir yönetim süreci; entegre afet yönetimidir.

Bütünleşik Kaynak Planlaması (Entegre)

Afet yönetim sisteminin tüm aşamalarındaki çalışmaları zamanında, hızlı ve etkili olarak yürütebilmek için gereken insan, malzeme ve ekipman ile parasal kaynakların planlanması sürecidir.

Büyük Açık İşletme (maden)

Günlük istihsali 1000 ton’dan fazla olan açık işletme.

Büyük Endüstriyel Kaza

Büyük endüstriyel kuruluş tanımına uyan (bkz. BEKRA Y.) herhangi bir kuruluşun işletilmesi esnasında, kontrolsüz gelişmelerden kaynaklanan ve kuruluş içinde veya dışında insan ve/veya çevre sağlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen bir veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduğu büyük bir yayılım, yangın veya patlama olayıdır.

Büyük Endüstriyel Kaza Frekansı

Büyük kaza senaryo dokümanında senaryo edilen her bir büyük endüstriyel kazanın meydana gelme frekans seviyesidir.

Büyük Endüstriyel Kaza Olabilecek İşyeri

18/8/2010 tarihli ve 27676 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik kapsamına giren işyerleridir.

Büyük Hazırlık(maden)

Ocaklarda ana kuyular, kat lağımlarının sürülmesi, ana havalandırma ile su ihraç sistemleri, tumba ve yükleme istasyonları hazırlanması ve bunların teçhizi gibi amenajman işleri.

Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi (BKÖP)

Büyük endüstriyel kazaları önlemek ve işyerinde yüksek seviyede koruma önlemi almak amacıyla, güvenlik yönetim sistemi ile ilgili bilgilerin bulunduğu bir belgedir.

Büyük Kaza Senaryo Dokümanı

Kuruluşta büyük endüstriyel kaza tehlikelerinin belirlenmesi ve bu tehlikelerden kaynaklanacak risklerin değerlendirilmesi amacıyla hazırlanan dokümandır.

Büyük Onarım

1) Tesis, makine, cihaz ve aletlerin sürekli ve kuvvetli bir basınç ve temas veya ısı ve nem altında bulunmayan veya bulunsa dahi kısa bir süre içinde kırılması, aşınması, çürümesi olağan olmayan ana parçaların veya tesis kısmının fabrikasyon hatası, ayar bozukluğu veya kaza gibi arızi nedenlerle kırılması, çürümesi ve bozulması sonucu değiştirilmesi. 2) Olağan uzun dönemli revizyonların gerektirdiği değiştirme ve onarım.

Büyük Veri

Büyük veri, özellikle bulut bilişim teknolojilerinin yaygınlaşmasıyla birlikte sürekli olarak üretilen devasa ölçekteki veri hareketi ve birikimine verilen genel bir isimdir. Büyük verinin 3 temel bileşeni bulunmaktadır. (1) Miktar: Ne kadar veri üretiliyor (2) Çeşitlilik: hangi formatlarda veri üretiliyor (3) Hız: Veriler hangi sıklıkta üretiliyor. Büyük veri, aynı zamanda yeni ve daha akıllı veri saklama, düzenleme ve analiz yöntemlerini de kaçınılmaz olarak beraberinde getirmektedir. Yeni dünyada, veri evreni katlanarak büyümeye devam ederken bu evren içindeki kök nedenleri, ilişkileri, gizli desenleri, eğilimleri, projeksiyonları araştıran büyük veri madenciliği araçları da aynı doğrultuda gelişmektedir. Büyük veri, öğrenme analitiğini de derinden değiştirecek potansiyel barındırmaktadır. Öğrenme dışında üretilen veriler ve bu verilerden çıkarılacak anlamlı desenler mevcutta ya da gelecekteki öğrenme ihtiyaçlarının belirlenmesinde belirleyici olacaktır. Benzer şekilde öğrenmenin kişi, sistem, kurum ya da yatırımlar üzerindeki etkileri de farklı veri hareketleri içinde gözlemlenebilir dalgalanmalar yaratacaktır.

Buzlanma

Hava sıcaklığının sıfır veya sıfır derecenin altına düşmesiyle, sıvı yüzeylerin donarak buz hâline gelmesi. Sıcaklığın 0 derece ila eksi 10 derece arasında olduğu yerlerde şeffaf buzlanma oluşur ve yol satıhları gözle görülemeyen buzla örtülür. Kış aylarında buzlanma, yolları güvensiz hâle getiren ve ulaşımı büyük ölçüde aksatan etkenlerin başında gelmektedir.

Buzlanmanın Giderilmesi

İçerdiği kimyasal bileşenlerden dolayı püskürtüldüğü yüzeylerde buzlanmanın engellenmesi işlemi. Kar yağışı başlamadan önce, yollarda, köprü ve viyadüklerde kaya tuzu gibi donma noktasını düşürücü kimyasal maddeler kullanılarak buzlanmanın önlenmesine çalışılır. Bu yüzeylerde 2,5 cm ve daha fazla kar toplandıktan sonra yapılan işlem ise buzlanmanın giderilmesi işlemidir. Ayrıca, araçların yolda kaymalarını önlemek için bazı yerlerde kum, mıcır, cüruf gibi maddeler de kullanılmaktadır. Uçakların dış yüzeyi de aşırı soğuklarda buzlanmayı karşı ‘glikol’ bileşimli sıvıyla yıkanmaktadır.

By Pass Eleği

Kil, toprak gibi istenmeyen malzemeleri sistemin dışına çıkarmak için kullanılan ekipmandır.