A Düzeyi Koruyucu Kıyafet

Tehlikeli maddeye maruz kalma olasılığının çok yüksek olduğu; derinin, solunum sisteminin ve gözlerin en yüksek düzeyde korunmasını gerektiren durumlarda kullanılan; giyildiğinde kişinin çevreyle temasını tamamen kesen (yüksek düzeyde deri, solunum sistemi ve gözün korunmasını sağlayan) ve içerisinde temiz hava tüplü solunum sistemi ile nefes alınıp verilen; kişiye tam koruma sağlayan koruyucu kıyafet.

A grubu meslek hastalıkları

Kimyasal nedenlerle ortaya çıkan meslek hastalıklarıdır.

A Grubu Reçete

Yatan hasta reçeteleri (günübirlik tedavi reçeteleri de dâhil) ve sağlık raporu ile temin edilen ilaç/ilaçları içeren reçetelerdir.

A okuyucu

ILO uluslararası Pnömokonyoz Radyografisi Sınıflandırması konusunda eğitim almış hekimdir.

A sınıfı iş güvenliği uzmanı

A sınıfı uzmanlık sertifikasına sahip çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde görev yapabilen iş güvenliği uzmanıdır.

A Sınıfı Sürücü Belgesi

Sepetli veya sepetsiz iki tekerlekli motosikletler ile gücü 15 kilovatı geçen üç tekerlekli motosikletleri kullanacaklara verilir.

A Sınıfı Tesis – Atıksu Arıtma

Kentsel atıksular için tasarım nüfusu 10.000 kişiden büyük ileri arıtma tesisleri ile tasarım nüfusu 100.000 kişiden büyük ikincil arıtma tesislerini; atıksu kapasitesi 50 m3/gün’ün üzerinde olan organize sanayi bölgesi ve serbest bölge yönetimleri tarafından işletilen atıksu arıtma tesisleri ile kapasitesi 1000 m3/gün’ün üzerinde olan ve prosesin herhangi bir aşamasında biyolojik ve/veya ileri arıtma yapan münferit sanayi atıksu arıtma tesisleri.

A sınıfı yangınlar

Binaların Yangından korunması Hakkında Yönetmelik’te odun, kömür, kağıt, ot ve plastik gibi katı madeler yangınlarını ifade eder.

A Tipi Hortum (Ala Hortumu)

Deniz, göl, gölet, sarnıç ve havuz gibi su kaynaklarından, motopomp ve araç pompaları ile su ikmali yapmak için kullanılan, çapı 110 mm. Uzunluğu ise 1,60m veya 3m olan hortumlardır.

A Tipi Merdiven

Açılabilir kolları sayesinde herhangi bir yüzeye dayanmaksızın kendiliğinden ayakta durabilen merdivenlerdir.

A Tipi Muayene Kuruluşu (Asansör)

Asansörlerde periyodik kontrol ve muayene konularını içerecek şekilde TS EN ISO IEC 17020 standardı kapsamında akredite olan Türkiye’de yerleşik özel veya kamu kuruluşudur.

A1 Sınıfı Sürücü Belgesi

silindir hacmi 125 santimetreküpü, gücü 11 kilovatı ve gücünün ağırlığına oranı 0,1’i geçmeyen, sepetli veya sepetsiz iki tekerlekli motosikletler ile gücü 15 kilovatı geçmeyen üç tekerlekli motosikletleri kullanacaklara verilir.

A2 Sınıfı Sürücü Belgesi

Gücü 35 kilovatı ve gücünün ağırlığına oranı 0,2’yi geçmeyen, sepetli veya sepetsiz iki tekerlekli motosikletler ile gücü 15 kilovatı geçmeyen üç tekerlekli motosikletleri kullanacaklara verilir.

AB Birincil Mevzuatı

ILO Anayasası ve temel bildirgelerden oluşan mevzuattır.

AB İkincil Mevzuatı

Sözleşme, protokol ve tavsiye kararlarından oluşan mevzuattır.

Abataj

1) Tabii konumundaki madenin, kazma, martopikör, —>dinamit, vb. araçlarla yerinden sökülmesi ve taşımaya hazır hale getirilmesi. 2) —> Kazı.

ABEK P3 Tipi Maske

Amonyak ve Formaldehit gazlarının karışık olarak bulunduğu bir ortamda ABEK P3 Tipi maske kullanılır.

Abel Ayıracı

Paslanmaz çelikler için kullanılan, % 10 luk kromik asit çözeltisi olan ayıraçtır.

Abisal Fasiyes

1) Derinliği 900 m’den fazla olan deniz diplerindeki çökeller. 2) Derin deniz fasiyesi.

Abiyotik

Cansızlığa özgü, cansızlığa ait.

Abiyoz

Yaşamın noksanlığı, yokluğu.

ABS (Kilitlenmeyen Fren Sistemi)

Frenleme esnasında aracın tekerleklerinin bir veya daha fazlasında, tekerin dönme yönünde kayma derecesini otomatik olarak kontrol eden bir servis freni sisteminin parçası.

Absorbsiyon

Emilim. Bir şeyin bir diğer şeyi emme olayı.

Absorplayıcı

1) Elektrikte, yüksek gerilime karşı koruyucu olan araç. 2) Gökbilimde, ışığı emerek azaltma özelliğini gösteren ortam. 3) Tarımda. tahılları içine çekerek aktaran aygıt. 4) Rafinerilerde, petrol gazlarının süzülmesinde kullanılan arıtma tertibatı.

Absorpsiyon

1) Absorb etme, emme yani su veya diğer sıvıların, katı malzemenin göze-neklerinin içine girmesi. Yüksek absorpsiyon kapasitesi, malzemenin büyük yüzey alanı, toplam gözenek hacmi ile yeterli gözenek büyüklüğü ve dağılımına sahip olmalarına bağlıdır. Bentonit, fuller toprağı sepiyolit ve atapulgit bu özelliklere büyük ölçüde sahip olduğu için absorbant malzeme olarak kullanı-lırlar. 2) Gaz, ışık, ısı ve ışınların bir maddeden geçerken kısmen veya tamamen çözülmesi ve emilmesi. 3) Kömürün bünyesinde gazların çözünmüş halde ve bir tür molekülsel sızma şeklinde bulunması durumu. 4) Soğurma 5) Az hareketli nötronların ince bor ve kadmiyum tabakaları tarafından yutulması.

AC ( Amonyum Klorür) Yöntemi

Sentetik soda külü üretim yöntemlerinden biri. DUAL’da denilen ve Japonlar tarafından geliştirilen AC yöntemi, solvay yönteminin değişik bir şeklidir. Bu yöntemle tuzdaki sodyum içeriğinin hepsi soda külüne dönüştürülür. Bu oran Solvay yönteminde % 70 dir. Yan ürün olarak çıkan Amonyum klorür ( NH4 CL) yani nişadır en çok kuru pillerde elektrolit olarak, galvanizleme ve kalaylamada, ayrıca metal yüzeylerdeki oksit katmanını gidererek metalin lehim tutmasını kolaylaştırmak amacıyla lehimcilikte de yaygın olarak kullanılır.

AC (Amonyum Klorür) Yöntemi

Sentetik soda külü üretim yöntemlerinden biri. DUAL’da denilen ve Japonlar tarafından geliştirilen AC yöntemi, solvay yönteminin değişik bir şeklidir. Bu yöntemle tuzdaki sodyum içeriğinin hepsi soda külüne dönüştürülür. Bu oran Solvay yönteminde % 70 dir. Yan ürün olarak çıkan —> Amonyum klorür ( NH4 CL) yani nışadır en çok kuru pillerde elektrolit olarak, galvanizleme ve kalaylamada, ayrıca metal yüzeylerdeki oksit katmanını gidererek metalin lehim tutmasını kolaylaştırmak amacıyla lehimcilikte de yaygın olarak kullanılır. —> Solvay yöntemi.

Accoloy Alaşımı

Bileşiminde % 12-18 krom,%38-68 nikel bulunan, krom-nikel temelli, ısıya dirençli alaşımdır.

Açı

Açı; iki yarım doğru arasındaki açıklıktır.

Açı İstasyonu

1) Konveyör veya havai hattın yön değiştirme yerindeki düzen. 2) Zaviye.

Açık (korunmamış)

Maruz, açık, korunmamıştır.

Açık (sarih)

Aşikâr. besbelli. meydanda. bariz. apaçık. meydanda.

Açık Alan

(Bir etkiye yada bir kirliliğe) Maruz olan alan; çıkıntı alanıdır.

Açık Alev

Ortamdaki grizuyu tutuşturabilen veya patlatabilen, yeterince kapatılmamış ve korunmamış alev.

Açık arazi işletmeleri

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’te tabiat şartlarına açık olan otopark, tank sahaları, hurda sahaları, kimyevi madde, kereste deposu, piknik alanı ve turistik tesis gibi amaçlarla kullanılan muhtelif büyüklükteki arazi işletmesini ifade eder.

Açık Arazi İşletmesi

Tabiat şartlarına açık olan ve otopark, tank sahaları, hurda sahaları, kimyevi madde, kereste deposu, piknik alanı ve turistik tesis gibi amaçlarla kullanılan muhtelif büyüklükteki arazi işletmesidir.

Açık Ayak İşletme Metodu

1) Belli bir plan düşünülmeden, tahkimat yapılmadan arasıra çatal direk vurmak veya topuklar bırakmak suretiyle cevher yatağının gelişmesine göre gayri muntazam bacalar (galeri ve kılavuzlar) sürmek veya muntazam bacalar sürüp topuklar bırakmak ve maden yatağının kalınlığına göre açık işletmelerde olduğu gibi basamaklar yapmak suretiyle cevher ve yan taşı sağlam olan metalik cevher yataklarına uygulanan yeraltı (üretim) işletme metotları. Köstebek, Basit mağara, Sistemsiz topuklu, Sistematik topuklu, Başaşağı, Yeraltı huni (glori hol), Başyukarı, Oda ve topuk, Tali (ara) katlı açık ayak işletme metodu diye sınıflandırılabilir. 2) Tahkimatsız ayak işletme metodu.

Açık Borçlandırma

Etüt proje programında bulunan işlerin, etüt-proje işlemleri (yer seçimi, kamulaştırma, kadastro gibi) tamamlandıktan sonra yatırım programına alınıp inşaat yardımı yapılacak hak sahibi sayısını kesinleştirmek için afetzede kişi, kurum ve ailelere verilen miktarsız borçlandırma senedidir.

Açık boru/kovan

Açık boru-kovan türü ısı eşanjörüdür.

Açık Döngü Kontrol Sistemi

Gerçek sistem çıktısı dikkate alınmaksızın, çıktıyı sadece girdilerle kontrol eden sistemdir.

Açık Döngü Kontrolü

Gerçek sistem çıktısı dikkate alınmaksızın, çıktıyı sadece girdilerle kontrol eden sistemdir.

Açık Havalık

Bir tankı atmosfere bağlayan havalık borusudur.

Açık İletişim

Açık iletişim; eşit koşullarda bütün isteyenlerin bir bedel ödeyerek iletişim ve bilgi paylaşımına katılabileceği kaynaklardır.

Açık İşletme

1) Maden üzerindeki örtü tabakasını almak ve bu suretle maden kitlesini istihsal edebilecek bir duruma getirmek amacıyla uygulanan bir maden ocağı işletme sistemi. 2) Açık ocak. 3) Normal açık işletme. —> Yerüstü madenciliği.

Açık İşletme Metodu

Yeryüzüne mostra vermiş veya nisbeten ince bir örtü tabakası ile kaplı bulunan madenin en az zayiatla, emniyetli ve yeraltı işletme metoduna nazaran daha ekonomik olarak çıkarılması için uygulanan sistem. Genel olarak açık işletme metodları; normal açık işletme, Plaser işletmesi (kuru veya sulu) ve kapalı işletme ile irtibatlı olan Müşterek işletme metodları şeklinde ayrılabilir. Maden yatağı damar şeklinde ise bu yatağın yeryüzüne yakın kısımları, yatay tabaka halinde veya büyük kitle halinde ise dekapaj/maden oranı müsait olduğu takdirde maden yatağının tamamı bu sistem uygulanarak işletilebilir. Açık işletme metodu, uygulamada esas örtü tabakasının kaldırılma-sından sonra madenin kazılıp yüklenmesi ve taşınmasıdır. Açık işletme metodu örtü tabakası ve maden yatağı basamak şeklinde yatay dilimlere bölünerek ve örtü tabakasının yapısına göre patlayıcı madde kullanarak veya kullanmadan gevşetme ve kazı yapmak; kazı, yükleme, taşıma ve dökme aracı olarak da ekskavatör-kamyon-dökücü, ekskavatör-demiryolu-dökücü, ekskavatör-bant-dökücü vb. araçlar kullanılmak suretiyle uygulanır.

Açık Kalıp

Açık kalıplı dövme işleminde, parçaların üzerlerinde dövüldükleri kalıptır.

Açık Kalıplı Dövme

Açık kalıp kullanarak yapılan dövme işlemidir.

Açık Kangal Tavlamas

Katları arasında fırın gazlarının dolaşımını sağlamak ve ısıl işlemi daha etkin kılmak ereğiyle, açık kangallara uygulanan tavlamadır.

Açık Kompresör

Açık kompresör büyük kapasiteli soğutma sistemlerinde kullanılan elektrik motoru dışarıda olan ve bu motora direk kavrama veya kayış kasnak düzeni ile bağlanan kompresör türüdür.

Açık Mahal

Boyutları terminaller arası uzaklık artı 15 ft ( 5 m) ’den büyük olan, duvarlarla yada bölmelerle kapatılmamış herhangi alandır.

Açık Oylama

Genel Kurulda hangi milletvekilinin ne yönde oy kullandığının (kabul, ret, çekimser) açıkça belli olduğu oylama şeklidir. Oylamaya ilişkin bilgiler, tutanaklarda yayımlanır (İçt. m. 139, 142, 143, 144 ve 145).

Açık Pozisyon

Maden ticaretinde kullanılan ve ilerdeki bir pazar durumuna karşı, kesin bağlantı yapılmamış ( tamamı satılmamış) durum. Bazı ABD takas odalarında kesin satışlar önemli olup, günlük olarak yayınlanır ve istatistiklere girer.

Açık Protokol

ASHRAE ve ANSI tarafından benimsenen BACnet protokolü; bu yolla bina otomasyon sistemleri konusunda üretim yapan değişik üreticilerin ürünlerini sistemle bütünleştirmek olanaklı hale gelmiştir.

Açık Sistem Bağlantı Ana Referans Modeli

Protokolleri 7 kademede tamamlayan bir şebekelendirme çatısıdır. (OSI open system interconnection)

Açık Soğutucu

İçerisindeki ürüne ulaşmak için kapı yada panellerin açılmasını gerektirmeyen saklama veya sergileme soğutucusudur.

Açık sprey Geri-Kazanım Devreli Isı Değiştirici

Açık sprey geri kazanımlı ısı eşanjörü; besleme ve egzost hava akımları içerisine yerleştirilmiş olan ara bağlantı borularıyla kanatlı yüzeylere sahip kısa soğutma kuleleridir.

Açık Su Sistemi

Atmosferik basınç altında çalışan açık su sistemidir.

Açık Topraklama

Topraklama iletkeni üzerine bir parafudr veya eklatör bağlanan topraklamadır.

Açık Tür Kompresör

Açık kompresör büyük kapasiteli soğutma sistemlerinde kullanılan elektrik motoru dışarıda olan ve bu motora direk kavrama veya kayışkasnak düzeni ile bağlanan kompresör türüdür.

Açık Uçlu Devre

Açık uçlu devre; ilerideki genişleme ve gelişmeler düşünülerek tasarlanmış eklemeye elverişli devredir.

Açık ve Uzaktan Mesleki Eğitim

Mesleki ve Teknil Eğitim Yönetmeliği’nde geleneksel veya çağdaş biçimde, bilişim teknolojileri ve hizmetleri kullanılarak, bireyselleştirilmiş danışma ve tavsiyeler şeklinde destek verilerek yapılan eğitimi ifade eder.

Açık Yörünge

Cismin hareketi bir parabol veya hiperbol üzerindedir. Bu yörüngelere verilen isim.

Açık Yüz

Ortası boş harflerden oluşan bir font biçimidir.

Açıklama

Tanımlama. betimleme. tanım. tariftir.

Açıklama Hakkı

Şahsına sataşılan veya ileri sürmüş olduğu görüşten farklı bir görüş kendisine atfedilen komisyon, siyasi parti grubu veya milletvekillerine tanınan açıklama ve cevap hakkıdır. Parlamento uygulamasında, bu hakkın kullanımına zemin teşkil eden durumlar genellikle “sataşma” olarak ifade edilir (İçt. m. 69)..

Açıklama Resmi

Açıklama amacıyla çizilmiş ve açıklamalar içeren teknik resimlerdir.

Açıklık

Gedik, delik, menfez; açıklık, birbirini çapraz kesen iki doğrunun arasıdır.

Açıklık Alanı

1. Biir güneş kolektöründe, radyasyonu alan net açıklık alanıdır. 2. Bir güneş kolektörünün içerisinden odaklanmamış güneş radyasyonunun geçtiği maksimum açık alanıdır.

Açıklık Düzlemi

Konsantre hale getirilmemiş güneş radyasyonunu alan, kolektörde yada üstündeki açık yüzeydir.

Açıklık Getirmek

Açıklamak. açıklık getirmetir..

Açıköğretim

Belli bir öğretim mekânına ihtiyaç duyulmayan, devam zorunluluğu olmayan ve eğitim konularının kitaplar, radyo, televizyon, internet gibi araçlarla sunulduğu öğretim türüdür.

Açıkta İken İstek

Aylık talep tarihi itibariyle 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu veya 5510 sayılı Kanunun Geçici 4 üncü maddesi kapsamında çalışması bulunmayan kamu görevlilerinin aylık bağlanması talebidir.

Acil Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Komisyonu (ASKOM)

Sorumluluk alanındaki hastane öncesi ve hastane hizmetleri arasındaki hizmet standartlarını belirlemek ve koordinasyonu sağlamak için oluşan çalışma gurubu. Afetlerde veya acil durumlarda bütün kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilere ait ambulans ve ekiplerin sevk ve idaresi, il ambulans servisi başhekimi tarafından yönetilir.

Acil Barınma

Bir acil durum ortaya çıktıktan sonraki safhada afetten etkilenen kişilerin hayatlarını devam ettirebilmeleri için en temel barınma ihtiyaçlarının karşılanması. Örneğin afetten zarar/hasar görmemiş spor salonları, yurtlar gibi toplu barınma alanları, çadırlar vb.

Acil Çağrı

Acil durumlarda, etkilenen veya etkilenenleri gören kişi ya da acil durum algılayıcı cihazlar tarafından, telefon, telsiz, kısa mesaj, otomatik mesaj, sosyal medya, internet ve diğer iletişim araçları ile acil çağrı merkezlerine yapılan başvuru.

Acil Çağrı Merkezi

Kullanıcıların veya acil durum algılayıcı cihazların acil yardım talebinde bulunmak amacıyla acil yardım çağrı hizmeti numaralarına doğru yapacakları çağrılara cevap vermekle yetkili kurum veya kuruluş. Bu kapsamda, yeni yasal düzenlemeye göre ülkemizde 112 acil çağrı merkezi, acil yardım çağrılarını karşılamak üzere büyükşehir belediyesi olan illerde valiliklerin Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı bünyesinde, diğer illerde ise valilikler bünyesinde kurulan merkezlerdir.

Acil Çıkış ve İlkyardım İşaretleri

Acil çıkış yolları, ilkyardım veya kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretlerdir.

Acil Durdurma Sistemi (PKD Akaryakıt)

Acil durumlarda, yangın söndürme ve acil aydınlatma hariç, akaryakıt sisteminin elektriğini kesen, akaryakıt tesisatı gidiş ve dönüş hattı üzerinde bulunan elektrikli ve/veya hidrolik kumandalı veya hava tahrikli (pnömatik) vanaları kapatarak akaryakıt akışını durduran ve sesli uyarıda bulunan sistemdir.

Acil Durum

1. Toplumun tamamının veya belli kesimlerinin normal hayat ve faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan ve acil müdahaleyi gerektiren olayları ve bu olayların oluşturduğu kriz halidir. 2. İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olaylardır.

Acil Durum (BEKRA)

Kuruluşun tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek ve yangın, patlama ve toksik yayılım gibi acil müdahale gerektirecek olayları ve bu olayların oluşturduğu kriz halidir.

Acil Durum Anahtarlaması

Elektrik kesilmelerinde yedek güç sistemini çalıştıran anahtarlamadır.

Acil Durum Asansörü (İtfaiye Asansörü)

Binalarda bulunan, kullanımı doğrudan yangın söndürme ve kurtarma ekiplerinin veya itfaiyenin denetimi altında bulunan ve ek korunum uygulanmış olan özel asansördür.

Acil Durum Aydınlatması

Olağan aydınlatma dev-relerinin kesintiye uğraması hâlinde, armatürün kendi gücüyle veya ikinci bir enerji kaynağından beslenerek sağlanan aydınlatmadır.

Acil Durum Başlangıç Safhası (BEKRA)

Büyük bir baskı altında, kısa bir sürede verilmesi gereken, etki azaltma önlemleri üzerinde oldukça fazla etkisi olan kilit kararların alındığı, meydana gelen kazayı takip edecek olası olayların detaylı bir şekilde kavranması ve bunlara karşı uygun tedbirlerin alınması ile ilgili çalışmaların yürütüleceği acil durum müdahale aşamasıdır.

Acil Durum Boşaltım Vanası

Güvenlik boşaltma valfi basıncın yükselmesi ile birlikte, belli bir değerde açma yaparak akışkanın güvenli bir bölgeye aktarılmasını sağlayan valftir.

Acil Durum Ekibi

Yangın, deprem ve benzeri afetlerde binada bulunanların tahliyesini sağlayan, olaya ilk müdahaleyi yapan, arama-kurtarma ve söndürme işlerine katılan ve gerektiğinde ilk yardım uygulayan ekibidir.

Mustafa Kemal İnce

Acil Durum Elektrik Üreticisi

Acil durumlarda ve elektrik kesilmelerinde devreye giren motor-jeneratör setidir.

Acil Durum Güç Sistemi

Acil durumlarda kullanılmak üzere yedek bulundurulan güç üretim sistemidir.

Acil Durum Gücüyle Çalışma

Acil durum güç üreteci çalışmasıdır.

Acil Durum Hizmeti

Acil durumlarda insanları ve onların mal ve mülklerini korumak üzere özel sorumlulukları olan kurum ve kuruluşlarca yerine getirilen hizmetler. Bu hizmetler arasında müdahale ekiplerince yapılan arama-kurtarma, acil tıbbi yardım, yangın, güvenlik, altyapı ve üstyapı hizmetleri ile rehabilitasyon hizmetleri sayılabilir.

Acil Durum Kesme Cihazı

Acil durumlarda sistemi durdurma aracıdır.

Acil Durum Kesme Vanası

Acil durumda kapatma yapan kesme vanasıdır.

Acil Durum Planı

İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plandır.

Acil Durum Planlaması (AFAD)

İnsanın canı ve malıyla diğer faaliyetlerinin, olağan dışı olayların sonuçlarından en az kayıp ve zararla kurtulabilmesi için yapılması gereken iş ve işlemlerin, olaylar olmadan önce planlaması ve olay sırasında; zamanında, hızlı ve etkili bir şekilde uygulanmasını gerektiren tüm faaliyetlerdir.

Acil Durum Psikolojisi

Acil durumu yaşamış olan bireylerin içinde bulunduğu duygu düzeyi. Can veya mal kaybına uğramış bireylerin ve yardım ve müdahale çalışmalarına katılanların, normal yaşam düzenlerinin bozulması ile birlikte sinirlilik, kaygı, güvensizlik vb. duyguları yoğun olarak yaşamaya başlamasını kapsamaktadır

Acil Durum Sistemi

Acil durumlarda kullanılan, su yada elektrik veya diğer bir sistemdir.

Acil Durum Su Beslemesi

Acil durum su beslemesi; acil durumlarda su sağlayan sistemdir.

Acil Durum Yöneticisi

Her düzeydeki acil duruma zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale etmek ve kendi sorumluluk alanı içinde gerekli planlamaları ve hazırlıkları yapmak, yaptırmak, imkân ve kaynakları geliştirmek ve müdahale faaliyetlerini yürütmekle görevli kişi.

Acil Durum Yönetimi

Acil durum yönetimi, olayın etkilerini azaltmak, müdahale etmek ve etkilerini giderme sürecinin koordinasyonudur.

Acil Hal

Ani gelişen hastalık, kaza, yaralanma ve benzeri durumlarda olayın meydana gelmesini takip eden ilk 24 saat içinde tıbbi müdahale gerektiren durumlar ile ivedilikle tıbbi müdahale yapılmadığı veya başka bir sağlık kuruluşuna nakli halinde hayatın ve/veya sağlık bütünlüğünün kaybedilme riskinin doğacağı kabul edilen durumlardır. Bu nedenle sağlanan sağlık hizmetleri acil sağlık hizmeti olarak kabul edilir.

Acil Hizmet Birimleri

Büyük endüstriyel kazalarda, kuruluşta ve civarında zararın en aza indirilmesi amacıyla görev yapan kolluk güçleri, itfaiye, il sağlık müdürlüğü, 112 il ambulans servisi, sahil güvenlik ile arama-kurtarma hizmetleri dâhil sağlık ve güvenlik hizmetlerini gerçekleştiren birimlerdir.

Acil Hizmet Birimleri (BEKRA)

Büyük endüstriyel kazalarda, kuruluşta ve civarında meydana gelebilecek zararın en aza indirilmesinde görev alan İl Emniyet Müdürlüğü ve İl Jandarma Komutanlığı, itfaiye, ambulans, sahil güvenlik ve sivil savunma hizmetleri dâhil sağlık ve güvenlik hizmetleridir.

Acil Lojistik Yönetimi

Afet anında ve sonrasında ihtiyaç duyulan malzeme, ekipman, araç ve personel ihtiyacının temin edilerek doğru zamanda doğru afet bölgesine ulaştırılması ve ulaştıktan sonra da hayat şartlarının normale dönünceye kadar yardım faaliyetlerinin devamlılığının sağlanmasıdır.

Acil Müdahale Gücü

Sorumlu olduğu bölgede konuşlu, acil çağrı merkezinden gelen talimatla kara, deniz veya hava yolu ile intikale başlayan arama-kurtarma ve tıbbi yardım ekibi.

Acil Reçetesi

Ani gelişen hastalık, kaza, yaralanma ve benzeri durumlarda olayın meydana gelmesini takip eden ilk 24 saat içinde tıbbî müdahale gerektiren durumlar ile ivedilikle tıbbî müdahale yapılmadığı veya başka bir sağlık kuruluşuna nakli hâlinde, hayatın ve/veya sağlık bütünlüğünün kaybedilme riskinin doğacağı kabul edilen durumlarda yalnızca sağlık hizmeti sunucularının acil servislerince düzenlenebilen reçetelerdir.

Acil Sağlık Hizmeti

Konusunda özel eğitim görmüş ekipler tarafından, tıbbi araç-gereç desteğiyle olay yerinde, hastaneye nakil sırasında ve hastanede verilen tıbbi hizmetlerin tümüdür.

Acil Servis

Hastanelere getirilen ve acilen bakılması gereken hastaların (triaj sınıflandırılması yapıldıktan sonra) ilk bakım ve tedavilerinin yapıldığı bölümdür.

Acil Tıbbi Hizmetler

Bir acil durumdan hemen sonra uygun araç gereçler kullanan eğitimli personel tarafından sunulan hizmetler. Yaralanmalara karşı ATH ile hayati tehlikesi olan yaralanmaların yol açabileceği ölüm oranlarının azaltılması amaçlanmaktadır. Bu hizmetler, kişinin hastaneye varmasından önce sağlanan bakım (olay mahallinde yapılan müdahale ve nihai tedavinin yapılacağı yere nakledilmesi dahil olmak üzere hastane öncesi ATH) ve bir hastane ortamında sağlanan tıbbi tedaviyi kapsamaktadır.

Acil Tıbbi Yardım Ekibi

Hasta veya yaralıya ilk müdahalede bulunmak ve olay yerinde gerekli sağlık önlemlerini almakla görevli, acil sağlık hizmetleri konusunda eğitim almış sağlık personeli ve şoförden oluşan ekiptir.

Acil Tıp Teknisyeni

Sağlık meslek liselerinin acil tıp teknisyenliği bölümünden mezun olan kişidir.

Acil Uyarı Işığı

Cankurtaran dışında, yaralı ve acil hasta taşıyan ve geçiş üstünlüğüne sahip oldukları ayırım işaretleri ile belirlenmemiş olan araç şoförlerinin geçiş üstünlüğü hakkını kullanmaları için yakılan ışıklar.

Acil ve Acil Durum Faaliyetleri Ödeneği

5902 sayılı Kanun’un 23’üncü maddesine göre Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı bütçesinde yer alan ödenektir.

Acil Yardım

Afet ve acil durum hâllerinde; arama, kurtarma, tıbbi ilk yardım, tedavi, defin, salgın hastalıkları önleme, yiyecek, içecek ve giyecek temini, acil barındırma, ısıtma, aydınlatma, ulaştırma, enkaz kaldırma, altyapıyı asgari seviyede çalışır hâle getirme, akaryakıt gibi acil hizmet ve ihtiyaçların karşılanması ve bu konularda yapılacak her türlü iş, işlem, tahsis, kiralama, satın alma, hibe ve kamulaştırma ve benzeri faaliyetlerdir.

Acil Yardım Araması

İçinde SIM kart bulunmayan veya çağrının yapıldığı anda abonesi olunan işletmecinin şebekesine bağlantı sağlayamayan mobil telefon ile 112 kısa numarasına doğru yapılan aramadır.

Acil Yardım Çağrı Hizmeti

Yangın, sağlık, doğa kaynaklı afetler ve güvenlik gibi acil durumlara ilişkin bilgilerin ilgili acil çağrı merkezlerine en hızlı ve en uygun şekilde iletilmesini sağlayan hizmetlerdir.

Acil Yardım Çağrısı

Ulusal ve uluslararası düzenlemelerde kabul görmüş yangın, sağlık, doğa kaynaklı afetler ve güvenlik gibi acil durumlarla ilgili olarak acil çağrı merkezlerine yapılan çağrı. 2. Afetin büyüklüğünün Ulusal Derneğin (Kızılay) müdahale kapasitesini aştığı, uluslararası yardıma ihtiyaç duyulduğu durumlarda Uluslararası Kızılhaç Kızılay Federasyonu (IFRC) üzerinden üye ulusal dernekler ve diğer donörlere yönelik yapılan yardım çağrısı. Afet durumu, sonuçları, müdahale durumu ve ihtiyaç tespiti ile ilgili daha detaylı bilgi içerir.

Acil Yardım Ödeneği

Afet, acil durum ve korunma konularında hazırlık, müdahale ve iyileştirme çalışmalarında yapılacak harcamaları karşılamak üzere özel hesaplara konulan ödenektir.

Acil Yardım Planlaması

Müdahale ekipleri arasında iş birliği ve ortak çalışmaların düzenlenmesini sağlamak amacıyla acil yardım planlarının hazırlanması, sürekli güncel tutulması ve geliştirilmesi; planda görev üstlenen kişi ve kuruluşların eğitim ve tatbikatlarla geliştirilmesini ve koordineli çalışmasını kapsayan olay yeri ekipleri ve olayın komuta merkezleri yönetiminin planlama sürecidir.

Acil Yardım Süresi

Afetin meydana gelmesi ile başlayıp afetin sona ermesinden itibaren onbeş gün devam eden ve gerektiğinde AFAD tarafından uzatılabilen acil yardımlar ile bunlarla ilgili harcamaların yapıldığı süredir.

Acil Yardım ve Afet Yöneticisi

Acil Yardım ve Afet Yöneticisi, afet ve kriz yönetimi becerisine sahip, bağımsız karar verebilen ve arama kurtarma çalışmalarını organize eden, görev aldığı birimi sevk ve idare eden kişidir.

Açılım Yarması

1) Bir açık işletmede, sıfır kotunun aşağısındaki bir basamağı açmak için yapılan ilk giriş ağzı. 2) İlk çukur.

Açısal Hız

Düzgün dairesel hareket yapan bir cismin yarıçap vektörünün birim zamanda taradığı açı.ya da.Birim zamanda titreşim açısının değişme miktarı.

Açısal İvme

Birim zamandaki açısal hız değişimi

Açısal Vana

Açısal vana akış yönünün 90˚ değiştiği yerlerde kullanılan, akışı boru yörüngesinin dönüş noktasında kontrol edebilen vanadır.

Açkılama

Tahta, metal vb. yüzeyleri, uygun bir çözelti emdirilmiş bezli ya da sırçalı tekerlekle parlatmadır.

Açkılama tekerleği

Açkılama işi için kullanılan bezli ya da fırçalı tekerlek.

Açma Kolu

Sıhhi tesisatta zeminden aşağıdaki bir kesme musluğunun açılıp kapanması için kullanılan uzun kollu anahtardır.

Açma Sınırı

Bir ihale yada müzayedede açılış ihalenin başladığı en düşük teklif bedeli; en düşük açılış bedelidir.

Ad Cetveli

Milletvekillerinin il ve soyadı alfabetik sırasına göre ad ve soyadlarının, seçim bölgelerinin ve üyesi bulundukları siyasi partinin adının kayıtlı olduğu listedir. Bağımsızlar bu listede ayrıca belirtilir. “Ad cetveli” terimi, İçtüzük’te sadece bir yerde, oylama şekillerinin düzenlendiği 139. maddede geçmekte; anlamı ise İçtüzük’ün seçimlerde usulü düzenleyen 150. maddesinde yer alan “alfabe sırasıyla adları okunan milletvekilleri” ifadesinden çıkarılmaktadır. Uygulamada ad cetveli yerine genellikle “ad defteri” tabiri kullanılmaktadır. Bu liste, “TBMM Üyeleri Ad Defteri” başlığıyla kitapçık şeklinde basılı nüsha olarak bulunduğu gibi TBMM internet sitesinde de yer almaktadır. Ad cetveli, Genel Kurul ve komisyonlarda yapılan seçimlerde, ayrıca açık ve gizli oylamalarda kullanılmaktadır. Cetvel aynı zamanda milletvekillerinin üyesi bulunduğu parti veya bağımsızlık durumu, seçim çevresi, ölüm, üyeliğin düşmesi, bir seçim çevresinde veya TBMM üye tamsayısında boşluk bulunup bulunmadığı, siyasi partilerin milletvekili sayısı ve bağımsız milletvekillerinin sayısı gibi bilgilerin güncel olarak takip edilebilmesinde kolaylık sağlamaktadır.

Ada

Çevresi kamuya ait cadde, sokak, yol, kanal, ark, dere, göl, deniz gibi doğal ve yapay sınırlarla, kadastro çalışma alanı sınırı ile veya Devlet Demir Yolları arazisi ile çevrili parseller topluluğuna kadastro adası denir. Ada numaraları 101’den başlar, köy sınırı içindeki tüm parseller ölçülünceye kadar numaralar aralıksız birbirini izler.

Ada (Trafik)

Yayaların geçme ve durmalarına, taşıtlardan inip binmelerine yarayan, trafik akımını düzenleme ve trafik güvenliğini sağlama amacıyla yapılmış olan, araçların bulunamayacağı, koruyucu tertibatla belirlenmiş bölüm ve alanlardır.

Adalet Komisyonu

İçtüzük’ün 20. maddesinde sayılan TBMM ihtisas komisyonlarından biridir. Temel görevi, TBMM Başkanlığı tarafından kendisine havale edilen adalet işleri ile medeni hukuk, ceza hukuku, borçlar kanunu gibi temel kanunlar, yargılama hukuku, mahkemelerin kuruluş ve işleyişleri, kaçakçılıkla mücadele, af, terörizmle mücadele, hâkimler, savcılar ve avukatlar ve benzeri ile ilgili konulardaki kanun tekliflerini görüşmektir.

Adalet Meslek Elemanı

Adalet Meslek Elemanı, adli yargı ve infaz kurumlarında hakim ve savcılara yardımcı eleman olarak çalışan kişidir.

Adalet psikolojisi

Yasaların yapım ve uygulanmasının suç davranışıyla ilgisini araştıran psikoloji dalıdır.

Adam Ay

Belli bir işin projelendirilmesi sırasında personel ihtiyacının, ihtiyaç süresinin de belirtilerek ifadesi.

Adam Deliği

Basınçlı bir kapta insanın girebileceği boyutlarda bırakılan açıklıktır.

Adam Deliği Merdiveni

Nemhol merdiveni; bir tankın içine inmeyi sağlayan merdivendir.

Adam Yolu

Bir galeride insanların emniyetle yürümesini sağlayabilmek için bırakılan ve asgari 60 cm. genişlikte olan galeri kısmı veya yol.

Adanmış Özel Sistem (DDS)

Belirli bir işlev için adanmış sistemdir.

Adaptiv Kontrol

İç mahal tasarım sıcaklıklarını yada kabul edilebilir sıcaklık aralıklarını dış mahal sıcaklıkları ile ilişkilendiren kontroldür.

Adaptör

Adaptör; her bir ucu farklı yapıda olup, bu uçların kullanımıyla iki elemanı birleştiren parçadır.( örneğin iki farklı çaptaki boruyu)

Adaptör (İştirak)

Farklı çaptaki rekorların birbirine dönüşümünü sağlayan malzemedir.

Aday (MYK)

Ulusal yeterliliklere göre belgelendirilmek üzere başvuru yapan ve yeterliliğe giriş şartlarını taşıyan kişidir.

Aday Çırak

Çıraklığa başlama yaşını doldurmamış ve çıraklık döneminden önce kendisine işyeri ortamı tanıtılan, sanat ve mesleğinin ön bilgileri verilen kişidir.

Aderans

Kuru film tabakasının yüzey üzerinde kabarmadan, ince tabakalar halinde kalkmadan veya çatlamadan durma kabiliyetidir. Aderans, boyanın belki de tek en önemli özelliğidir. Islak tutunma, ıslak koşullara rağmen kuru boya filminin yüzeye tutunma kabiliyeti, genellikle dış cephe boyaları için önemlidir.

Adese

1) Kenar zonları ince, ortasına doğru kalınlaşan mercek şeklindeki maden yatağı 2) Mercek.

Adi Baca

Birden fazla birime hizmet vermek için inşa edilmiş, her katta cihazların doğrudan bağlandıkları ortak bacadır.

Adi Malul

Kamu görevlilerinden görevlerinin sebep ve etkileri veya işyeri dışında meydana gelen bir kaza dolayısıyla görevlerini yapmalarına engel olacak derecede tedavisi imkânsız rahatsızlıkları hastalığa nedeniyle tabi yakalanmaları oldukları veya personel kanunlarında öngörülen süreden daha fazla süreyle sıhhi izin kullanmaları dolayısıyla malul sayılan kişidir.

Adım Değişimi

Tasarım yada ölçmeler arasındaki zaman aralığı nedeniyle her hangi bir değişkendeki adımsal değişme, örneğin tipik olarak, bir kontrol ayar noktasındaki adımsal değişmedir.

Adım Gerilimi

Topraklama geriliminin, insanın 1 m’lik adım açıklığı ile köprülenebilen bölümüdür.

Adımsal Kontrol Edici

Adımsal kontrol edici; bağlı değişkendeki değişmeleri sınırlayan kontroldür.

Adjuvan

İlaçların, aşıların ve tedavinin etkisini arttırıp güçlendiren kimyasal maddeye verilen isimdir.

Adli Bilişim Mühendisi

Adli Bilişim Mühendisi bilgisayar ve internet başta olmak üzere sanal ortamlarda işlenen ve delillendirilebilen her türlü suç ve suç unsurunu belirleyip raporlaştıran ve bu konuda çözümler üreten kişidir.

Adli Kaza

Adli kaza – Cezai, hukuki, ticari, nizalı, nizasız yargı

Adli Sicil

Bir kimsenin mahkumiyetinin olup olmadığının anlaşılması için konulmuş olan kayıt yöntemi.

Adli Tatil

Her yıl 1 Ağustos ile 5 Eylül tarihleri arasında, kanunda yazılı durumların dışında, hiçbir adli işlemin yapılmadığı süre

Adli Tıp

Tıbbın adalete yardım eden kolu

Adnan Göksel Yöntemi

Toz halindeki demir cevherinin sinterleme yerine, buharla sertleştirilerek izabe edilebilir hale getirilmesi. Bu yöntemde demir tozuna % 7-8 oranında kireç karıştırılarak harç yapılır, döner bir teknede granüle edilir ve daha sonra arabalara yüklenir ve içerisine 170-180°C sıcaklıkta 12 at civarında basınçlı doymuş buhar verilen kazana sürülür. Kazanda 7-8 saat tutulduktan sonra buharla sertleştirilmiş granüle malzeme yüksek fırına şarj edilerek pik demir elde edilir. Bu işlem sırasında malzeme sertleşirken metalize olduğundan kupol ocağına da şarj edilmek suretiyle pik demir elde edilebilmektedir.

ADR

8/9/2009 tarihli ve 2009/15454 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşmasıdır.

ADR Uygunluk Belgesi

ADR Bölüm 9.1.3’te belirlenen ve taşıtın tescil edildiği ülkenin yetkili otoritesi veya yetkili otorite tarafından yetkilendirilen kuruluş tarafından verilen belgedir.

Adrenalin

Adrenal bezlerinin ürettiği hormona verilen isimdir. Bu hormon, korku ve “kaçış” anlarında kana bol miktarda karışır. Epinefrin olarak da bilinir.

Adres

Bir mesajın kaynağının veya varacağı yerin kodlanmış temsili yeridir.

Adres Şeması

Bilgisayar şebekesinde adresleme sistemidir.

Adreslenebilir

Çevresinden bağımsız olarak tanımlanabilen ve işlemlenebilen çokluk örneğin RAM’e ait her byte kalandan bağımsız olarak okunabilir ve üzerine yazılabilir olduğundan RAM adreslenebilir bir birimdir.

Adsal Değer

Adsal değer; makine yada motorun üzerindeki değerdir.

Adsal Frekans

Ekipmanın adsal plakasında Hz olarak belirtilen frekans değeridir.

Adsal Gerilim

Ekipmanın adsal plakası üzerinde Volt olarak gösterilen voltajdır.

adsal girdi

ANSI/ASHRAE Standard 1461998 tarafından belirlenen ve üretici tarafından verilen, bir havuz ısıtıcısının enerji kullanım kapasitesidir.

Adsal Hava Debisi

Bir aracın ANSI/ASHRAE Standard 52.21999 Bölüm 8’de açıklandığı şekilde test edilerek üreticisi tarafından belirtilen cfm ( m3/s) olarak akış miktarıfır.

Adsal Hava Miktarı

Bir aracın ANSI/ASHRAE Standard 52.21999 Bölüm 8’de açıklandığı şekilde test edilmesiyle, üreticisi tarafından belirtilen cfm ( m3/s) olarak akış miktarıdır

Adsal Kapasite

Adsal kapasite; bir termostatik ekspansiyon valfinin üreticisi tarafından bildirilen ve ARI 750 test koşullarına dayanan kapasitesidir. 2. Hesaplanmış ve test edilerek belirlenmiş kapasitedir.

Adsal Lamba Gücü

Lambaların sınıflandırılmış gücüdür.

Adsal Lamba Lümeni

Lambaların sınıflandırılmış aydınlatma şiddetidir.

Adsal Motor Gücü

Test edilmiş motor gücüdür.

Adsal Plaka Girdi Değerlemesi

Birimin plakasında yazılı olan maksimum saatlik Btu girdi miktarıdır.

Adsal Son Direnç

Genellikle üreticisi tarafından önerilen, inSS (Pa) olarak ifade edilen aracın değiştirilmesini veya yenilenmesini gerektiren maksimum basınç kaybıdır.

Adsal Yalıtım R-Değeri

Bir yalıtımın tek başına, üreticisi tarafından 75°F(24°C) ’de belirtilen h·ft2·°F/Btu olarak verilen ısıl direncidir.

Adsal Zaman Sabiti

Adsal zaman sabiti;bir mahal yada binada iç mahal hacminin, birim zamanda sağlanan taze hava miktarına bölümüdür.

Adsorbe Eden

Molekülleri arasında bir gaz yada sıvının moleküllerini tutma özelliği olan maddedir.

Adsorbe Edilen Madde

Adsorbe edici bir madde molekülleri tarafından tutulan maddedir.

Adsorbe Etme

(1) Bir yüzey üzerinde kimyasal, fiziksel veya her iki yolla akışkan moleküllerinin yoğunlaştırılma sürecidir. (2) Bir maddenin kimyasal veya fiziksel değişikliğe uğramaksızın, atmosferde yada gaz karışımlarındaki bir yada daha fazla maddeyi çekmesidir.

Adsorpsiyon

Gaz moleküllerinin veya erimiş maddelerin bir katı kütlenin yüzeyine (çekilmesi) yapışması. Relatif olarak gazların veya solüsyonların kontakt yüzeyinde konsantrasyonu. Kegel’e göre kömür katmanlarının yüzeylerinde gaz adsorpsiyonunu kömür içindeki kılcal boşluklar sağlar. Bu görüşe göre, kömür oluşumunda ortaya çıkan metan gazı moleküler kuvvetler vasıtasıyla kılcal boşluklarda saklanır.

Adsorpsiyon Nem-Ölçeri

İçerdiği adsorbe edici bir madde yoluyla havadaki su buharını tutan ve gravimetrik yoldan nemliliği belirleyen nem-ölçerdir.

Adyabatik

Çevreyle ısı ve iş alış verişi olmaksızın.

Adyabatik Doyma

Dışarıyla ısı alış verişi olmaksızın suyu hava içerisine buharlaştırma; hava ve suyun duyulur ısısı, havaya karışan buharın gizli ısısı haline gelir ve sıcaklıklar düşerek eşitlenir.

Adyabatik Doyma Sıcaklığı

Dışarıyla ısı alış verişi olmaksızın suyun hava içerisine buharlaştığı sıcaklık ; hava ve suyun duyulur ısısı, havaya karışan buharın gizli ısısı haline gelir ve sıcaklıklar düşerek eşitlenir.

Adyabatik Genişleme

Gerçekleşmesi sırasında çevre ile ısı alış verişinin olmadığı süreçtir. (proses)

Adyabatik Hal Değişimi

Bir maddenin çevreyle ısı ve iş değişimi olmaksızın durum değiştirmesi; adyabatik durum değiştirmedir.

Adyabatik Karıştırma

Birden fazla akışkan akımının genellikle adyabatik olarak varsayılan karışmasıdır.

Adyabatik Kompresyon Isısı, (Sıkışma Isısı)

“ Poisson” Kanununa göre taze havanın girdiği yerde uğradığı basınç artışından doğan ısı olup ortalama olarak her 100 metrede hava sıcaklığının 1°C artması. Havanın bu sıkışma veya fazla basıncından ileri gelen hava ısısının yükselişi, havanın tekrar yukarı katlara çıkması ile azalır. Adyabatik kompresyon ısısı derin maden ocaklarında, ocağa gönderilen havanın ısınmasına neden olur.

Adyabatik Sıcaklık Değişme Değer

Atmosferik hava tabakalarında yükseklikle sıcaklığın negatif değişme miktarı; yükseklikle sıcaklığın azalma miktarıdır.

Adyabatik Sıkıştırma

Havaya herhangi bir ısı eklenmesi ve çıkartılması olmaksızın yapılan ve iç enerjinin sadece üzerine uygulanan iş kadar arttığı sıkıştırma süreci; adyabatik sıkıştırmadır.

Adyabatik Süreç

(1) gerçekleştirilmesi sırasında sisteme ısı eklenmeyen ve sistemden ısı çıkartılmayan termodinamik süreç, adyabatik durum değiştirmedir. (2) soğutma çevriminde akışkan kontrol elemanı içerisinde gerçeklenen, ısı ve iş alış-verişinin olmadığı işlemdir.

Adyabatik Üs

PVk =sabit eşitliğinde, bir adyabatik değişimi temsil eden k sabiti (k, sabit basınçtaki özgül ısının sabit hacimdeki özgül ısıya oranıdır)

Adyabatik Verim

Isı kayıp ve kazançları temelinde hesaplanan iş verimidir.

Aerob

Oksijenin varlığında üreyebilen ve yaşamını sürdüren organizmalar.

Aerobik Mikro Organizma

Oksijenin varlığına bağımlı bir metabolizmaya sahip olan ve yaşamlarını sürdürmek için oksijenin bulunmasına gerek gösteren mikro organizmalar, mikroplardır.

Aerodinamik

Hareket eden katı kütlelerin havayla etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır. Aerodinamik sözcüğü Yunanca’dan gelmiş olup havanın hareketi hakkında olan bir bilim dalıdır. Parçalı olarak katı bir cisim ile irtibata geçmiş olması , havanın hareketi ve uçağın kanadı gibi, buna örnek olarak gösterilebilir.

Aerodinamik Baskı

Bir fanın kanadı üzerine etkiyen ve hava akışındaki uyumsuzluklar nedeniyle zaman içerisinde değişen yükler; zaman içerisinde sabit kalan, hava akışının yersel eşitsizlikleri, fan dönme hızının tam katları olan frekanslardaki harmonik çalkantıları artırır.

Aerodinamik Çap

Düzensiz şekillere sahip havadaki parçacıkların büyüklüğünü ifade eden idealize edilmiş küresel yarı çaptır.

Aerodinamik Fan

Aerodinamik kanatlara sahip fandır.

Aerogel

İçerisindeki sıvı bileşenin gazla yer değiştirdiği gel’den üretilen düşük yoğunluktaki katı madde.Bu sürecin sonucunda sonderecede düşük yoğunluklu bir madde elde edilir ve yalıtım amaçlı kullanılır.

Aerosiklon

Santrifüj toz ayırıcı

Aerosol

Bir gaz ortamı içersinde dağılmış çok küçük katı taneciklerden veya sıvı damlacıklardan oluşan çok fazlı sistemdir.

Aerosol Kap

Metal, cam veya plastikten yapılmış; sıvı, macun veya toz ya da bunlar olmaksızın basınçla sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış veya basınç altında çözülmüş bir gaz içeren ve içindekini köpük, macun veya toz ya da sıvı faz halinde, gazda sıvı zerrecikleri veya katı olarak dışarı püskürtebilecek mekanik bir tertibat takılmış, herhangi bir şekilde tekrar kullanılamayan kap.

Aerosol Parçacığı

Havada asılı halde bulunan duman,sis ve sigara dumanı gibi katı yada sıvı küçük parçacıklar; bu parçacıkların büyüklükleri birkaç micrometreden(eski mikron) 0.01 mikrometreye kadar değişir.

AFAD Türkiye Deprem Veri Merkezi

Sismik ağ işleten kurum, kuruluş, üniversite ve araştırma merkezleri tarafından elde edilen sayısal deprem verilerinin eş zamanlı olarak aktarıldığı, verilerin standart hâle getirildiği, depolandığı, saklandığı, bütün gelen verilerin değerlendirilmesi ile en doğru deprem parametrelerinin belirlendiği ve elde edilen bütün bilgilerin ulusal ve uluslararası araştırmacılara dağıtılması işlemlerini yürütmek üzere kurulmuş merkezdir.

Afazi

Konuşma ve anlama yeteneğinin kaybolmasına neden olan dille ilgili hastalıktır.

Afet

Toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan, etkilenen toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olaydır.

Afet Risklerinin Azaltılması Ulusal Platformu

Afet ve acil durumlara ilişkin olarak ülke düzeyinde tehlikelerin önlenmesi, toplumun afetlere duyarlılığının artırılması, risk azaltma çalışmalarının sürekliliğinin sağlanması, risk azaltmanın her düzeyde plan, politika ve programlara entegrasyonu (uyumu) amacıyla ihtiyaçların belirlenmesine, uygulamaların izlenmesine ve değerlendirilmesine katkıda bulunmak ve öneriler sunmak üzere oluşturulan, interdisipliner özellikte, kamu, özel sektör, akademik camia, medya gibi toplumun tüm kesimlerinden temsilcilerin yer aldığı çalışma grubudur.

Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu

5902 sayılı Kanuna göre, afet ve acil durumlarla ilgili olarak hazırlanan plan, program ve raporları onaylamakla görevli, Başbakan veya görevlendireceği Başbakan Yardımcısının başkanlığında, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri, Maliye, Millî Eğitim, Sağlık, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme , Aile ve Sosyal Politikalar, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Çevre ve Şehircilik, Orman ve Su İşleri, Kalkınma, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlarından oluşan kurul. Kurul toplantılarına, ilgili bakan, kurum ve kuruluş, sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve konu ile ilgili uzmanlar çağırılabilir. Kurul, yılda en az iki kez toplanır. Kurul, ayrıca Kurul Başkanının isteği üzerine toplanabilir. Kurulun sekretaryasını AFAD yürütür.

Afet Anketi

Afet sonrasında sosyal, ekonomik, psikolojik ve sağlık ile ilgili etkilerin araştırılması, afetzede eğilim ve isteklerinin belirlenmesi ya da afet öncesindeki eğitim çalışmalarında kullanılmak amacıyla yapılan bilgi toplama ve değerlendirme faaliyetidir.

Afet Bağışı

Afet nedeniyle bireysel ya da kurumsal olarak yapılan her türlü ayni ve nakdi yardımdır.

Afet Bilgi Sistemi

Afetlerin her safhasında can kaybını ve ekonomik kayıpları en aza indirmek için konuyla ilgili veriler ve bilginin eş güdüm içinde zamanında sağlandığı ve değişiminin sanal bir ağ ortamında kolaylıkla yapılabildiği bütünleşik ve teknolojik sistem. Bu sistemin ana unsurları; gerçek zamanlı veya arşivlenmiş veri ve bilgiler ile karar süreçlerini uygulayıcı ve kullanıcı insanlardır. Teknolojik altyapısı ise uydu haberleşme imkânları, coğrafi bilgi sistemleri, karar destek sistem yazılımları, acil çağrı ve komuta kontrol merkezleri yazılımları, personel ve stok yazılımları, uzaktan algılama, bilgisayar ağları ve internet erişimi de dâhil her türlü iletişim sistemlerine dayanır.

Afet Bölge Komutanı

Sivil-asker iş birliği kapsamında, sorumluluk sahasının sınırları Genel Kurmay Başkanlığı tarafından belirlenen ve “afet ve acil durum askeri harekâtı” icra etmek üzere görevlendirilen bölgeden sorumlu birlik komutanıdır.

Afet Bölgesi

Yapılan ön değerlendirme sonucu afetin etkilediği, hasar ve yıkıma sebep olduğu belirlenen ve bu veriler ışığında sınırları tespit edilen bölgedir.

Afet Bonosu

Afet riskinin menkul kıymetleştirilmesi ve tahvil ihracı yoluyla sermaye piyasalarına transferidir.

Afet Çadırı

Afet ve acil durumdan etkilenenlerin kullanımı amacıyla olay yerine ilk anda gönderilen, farklı nitelik ve tipe sahip kısa süreli acil barınma malzemesidir.

Afet Envanteri

Afet durumunda hizmet verecek kuruluşların elinde bulunan malzeme, kaynak ve imkânların stok durumunu yönetmesini sağlamaya yarayan demirbaş listesi. Bu terim aynı zamanda afetlerin yol açtığı zarar ve kayıpların listeleri için de kullanılmaktadır.

Afet Epidemiyolojisi

Afet nedeniyle meydana gelen ölümler, yaralanmalar, hastalıklar, psikolojik sorunlar gibi sağlığı etkileyen her türlü durum ve bunlara etki eden faktörlerin neden-sonuç ilişkilerinin ve gerçekleştirilen müdahalelerin yeterliliğinin incelenmesi ve raporlandırılması. Afet bölgelerinde epidemiyolojik çalışma ve araştırmalar görevlendirilen halk sağlığı çalışanlarınca yapılır. Benzer durumların tekrarlanmaması, zararların azaltılması ve müdahale planlarının gözden geçirilmesi konularında esas alınmak üzere kurumlara duyurulur.

Afet Etüd Raporu

Afet etütleri sonucuna göre gerektiğinde alınabilecek önlemleri, afete maruz bölge sınırlarını, haritaları ve afetzede listelerini içeren teknik rapordur.

Afet Etüdü

Olmuş ya da olması muhtemel yerel ve bölgesel ölçekteki afet olaylarını jeolojik ve jeoteknik, jeofizik, hidrolojik, meteorolojik, yerleşime uygunluk ve benzeri bilimsel veriler ışığında değerlendiren, afete maruz bölge sınırlarını ve afetzede listelerini içeren teknik çalışmalardır.

Afet İrtibat Bürosu

Afet sonrasında yürütülmekte olan faaliyetlerin, iş birliği ve koordinasyon içinde gerçekleştirilebilmesi için il afet ve acil durum yönetim merkezinde oluşturulan ilk başvuru birimi. Afet bölgesine gelen her kişi ve kurum, buraya kayıt yaptırır.

Afet İstatistiği

Afetlere yol açabilecek olaylarla, afetlerin neden olduğu fiziksel, sosyal, ekonomik ve çevresel zarar ve kayıplara ait bilgilerin, sistematik ve sürekli olarak toplanarak işlenmesi sonucunda elde edilen istatistiki verilerin tümüdür.

Afet Kanunu

Afetler ile ilgili olarak farklı düzeylerdeki politika ve stratejiler, kurumsal yapılanmalar, görev, yetki ve sorumluluklar, yapılması gereken çalışmalar, alınması gereken önlemler, iş birliği ve koordinasyon esasları, kaynaklar, yükümlülükler gibi konuları düzenleyen kanun. 7269 sayılı Kanundur.

Afet Lojistiği

Afet ve acil durumlardan etkilenen bölgelere ve insanlara yardım malzemeleri ile diğer malzeme ve ekipmanların depolanması ve ulaştırılması olayıdır.

Afet Lojistik Deposu

İhtiyaç duyulan malzemelerin afet ve acil durumlarda etkilenen bölgelere gönderilmek üzere tutulduğu depodur.

Afet Lojistik Planı

Afet öncesinde ve sonrasında lojistik faaliyetlere ilişkin olarak haberleşme, taşımacılık, depolama, altyapı hizmetleri, geçici iskân hizmetleri, enkaz kaldırma hizmetidir.

Afet Mevzuatı

Afetlerin her yönü ile ilgili olarak yürürlüğe konulmuş ve uygulanmakta olan kanun, kanun hükmünde kararname, Bakanlar Kurulu kararı, tüzük, yönetmelik, genelge gibi düzenleyici belgelerin tümüdür.

Afet Müdahale Ekibi

Afete müdahale ve acil yardım çalışmalarında görev almış veya alması planlanmış resmî veya özel tüm kurum ve kuruluşlara ait, özel eğitimli kişilerden oluşan gruptur.

Afet müzesi

Yıkıcı bir afet geçirmiş bir yerleşim biriminde, yaşananlardan çıkarılması gereken dersleri ve bunların unutulmamasını sağlamak amacıyla, hasarlı yapı, yer, çeşitli eşyalar ve afete ait resimlerin korunarak sergilendiği alan veya mekân. Bu tür müzeler, örneğin deprem bölgelerinde fayın hareketini gösterecek şekilde açık hava müzeleri hâlinde de olabilir.

Afet Planlaması

Ana hatlarıyla hazırlık, önleme ve risk azaltma, afete müdahale ve iyileştirme planları adları altında afet öncesinde hazırlanması gereken planlama çalışmalarının tümüdür.

Afet Politikası

Ülkeyi yöneten siyasi iradenin, afet risk ve zararlarının azaltılması konusundaki misyon (görev) ve vizyonunun (ülkü) ne olduğunu; hangi önlemleri almak için nasıl bir yol izleneceğini; merkezi ve yerel düzeylerde nasıl örgütlenileceğini; önceliklerinin neler olduğunu ve hangi kaynakların kullanacağını gösteren ve ulusal nitelikteki planların temelini oluşturan kısa, orta ve uzun vadeli faaliyetlerin tümüdür.

Afet Risk Azaltma Planı

Kurum ve kuruluşların, afet risklerinin azaltılması için gerekli hedef ve özel amaçlarının ve bunları başarmaya yönelik kısa, orta ve uzun vadeli politika, strateji ve eylemlerinin uygulanması için temel oluşturan ve risk yönetimi ile idare edilen proje çalışmalarının planıdır.

Afet Risk Yönetimi

Ülke, bölge, kent veya yerleşme birimi ölçeğinde tehlike ve riskin belirlenmesi, analizi, riskin azaltılabilmesi için imkân, kaynak ve önceliklerin belirlenmesi, politika ve stratejik plan ve eylem planlarının hazırlanması ve yaşama geçirilmesi süreci. 5902 sayılı Kanundaki tanım, “Ülke, bölge, kent ölçeğinde ve yerel ölçekte risk türleri ve düzeylerini tespit etme, önleme, azaltma ve paylaşma çalışmaları ile bu alandaki planlama esasları. Afet senaryolarının hazırlanması, uygulama önceliklerinin belirlenmesi ve riskin azaltılabilmesi için genel politika ve stratejik planlarla, uygulama planlarının hazırlanması ve hayata geçirilmesi bu süreç kapsamındadır.” şeklindedir.

Afet Riski

Belirli bir tehlikenin, gelecekte belirli bir zaman süresi içinde meydana gelmesi hâlinde, insanlara, insan yerleşmelerine ve doğal çevreye, bunların zarar veya hasar görebilirlikleri ile orantılı olarak oluşturabileceği kayıpların olasılığı. Riskten veya kayıp olasılığından bahsedebilmek için belirli büyüklükteki tehlike veya olayın varlığı ve bundan etkilenebilecek değerlerin mevcudiyeti ile bu değerlerin tehlike veya olaydan etkilenme oranları veya zarar görebilirliklerinin tahmin edilebilmesi gerekmektedir.

Afet Riskini Belirleme

Afet riskinin matematiksel olarak ifade edilebilir biçimde hesaplanması. Afet Riski (AR) = Tehlike (T) x Değerler (D) (etkilenebilecek unsurlar) x Zarar Görebilirlik (ZG) (etkilenme oranı); (kısaltmayla, AR=T x D x ZG) şeklinde förmüle edilebilir. Afet riskinin belirlenebilmesi için öncelikle afete yol açabilecek tehlikelerin neler olduğu; yerleri, büyüklükleri, oluş sıklıkları ve etkileyebilecekleri alanların belirlenmesi, bu tehlikeden etkilenebilecek, nüfus, yapı ve altyapılar, ekonomik ve sosyal değerler, çevre gibi tüm değerlerin envanter listelerinin çıkarılması gerekir. Tehlikenin gerçekleşmesi hâlinde ise, bu değerlerin uğrayabilecekleri fiziksel, sosyal, ekonomik ve çevresel kayıpların tahmin edilmesi mümkün olur.

Afet Senaryosu

Afet riskinin belirlenmesi çalışmaları sonucunda elde edilen ve farklı büyüklük ve konumlardaki tehlikelerin gerçekleşmesi hâlinde meydana gelebilecek tüm zarar ve kayıpları tahmin etmeye yarayan bilimsel çalışma. Senaryolarda olabildiğince gerçeğe yakın koşulların canlandırılması gerekir. Ancak afete müdahale planlarının yeterliliği için bazen en olumsuz sonuçlar doğurabilecek senaryolar da tercih edilebilir.

Afet Seviye Etki Derecesi

Türkiye Afet Müdahale Planı’nda tanımlanan afete müdahale seviyelerini ifade eder. S1, S2, S3, ve S4 olmak üzere dört seviye vardır. S1 yerel imkânların yeterli olduğu seviyedir. S2 destek illerin takviyesine ihtiyaç duyulduğu, S3 ulusal desteğe ihtiyaç duyulduğu, S4 ise uluslararası destek ihtiyacı olduğunu anlamına gelir.

Afet Tehlike Haritası

Deprem, sel, çığ, heyelan, kuraklık, tıbbi jeolojik faktörler, tehlikeli maddeler, sanayi tesislerinden kaynaklanan tehlikeler gibi farklı türdeki doğa, insan ve teknoloji kaynaklı olayların oluşum sıklığının ve hızının, etki süresi ve dönemlerinin, etki alanlarının, yaygınlık ve şiddet derecelerinin olabilirliğini ortaya koyan belirli ölçütlere göre hazırlanmış haritadır.

Afet Tehlikesi

Can ve mal kayıpları ile fiziksel, sosyal, ekonomik, politik ve çevresel kayıp ve zararlara yol açan doğa, teknoloji ve insan kaynaklı olayın belirli bir yerde ve zaman aralığında olma olasılığı. Afet tehlikelerini kökenlerine göre; deprem, sel, kuraklık, heyelan, volkan patlaması gibi doğal; endüstriyel, nükleer ve büyük taşımacılık kazaları gibi teknolojik; savaş, terör olayları, iç çatışmalar gibi insan kaynaklı tehlikeler olarak ayırmak mümkündür. Bununla beraber depremler, seller, volkan patlamaları, fırtına ve tayfunlar gibi ani gelişen tehlikeler veya kuraklık, erozyon, küresel iklim değişiklikleri gibi yavaş gelişen tehlikeler olarak da tasnif edilebilmektedir. Afet tehlikesi, konuma bağlı olup içinde bulunulan yere, bölgeye veya ülkeye göre değişmektedir. Ayrıca, tehlikenin (örneğin depremler) büyüklüğü, tekrarlanma süresi ve olası etkileri de konuma bağlı olarak değişmektedir. Bu nedenle afet tehlikesinin ülke, bölge, il veya yerleşme ölçeğinde belirlenmesi, önleme ve zarar azaltma çalışmalarının temelini oluşturur. Matematiksel olarak tehlike “belirli büyüklükteki bir olayın, belirli bir yörede ve belirli bir zaman aralığında olma olasılığı” olarak tanımlanmaktadır. Afet tehlikesini, büyüklüğü, oluş sıklığı, tekrarlanma süresi, etki alanı, belirli bir süre içindeki olma olasılığı gibi ölçülebilir parametrelerle tanımlamak gerekir.

Afet Tıbbı

Afet yönetimindeki diğer disiplinlerle iş birliği hâlinde, afetlerin yol açtığı tüm sağlık problemlerine, tıp bilimlerinin birçok uzmanlık alanını bünyesinde barındırarak, hastane dışında da (sahada, enkazda, sahra hastanelerinde) müdahale edilebilmesi yönünde çalışmalar ve araştırmalar yapan bilim dalıdır.

Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlüğü

AFAD tarafından belirlenecek illerde il afet ve acil durum müdürlüğü bünyesinde kurulan afet ve acil durum arama ve kurtarma birlik müdürlüğüdür.

Afet ve Acil Durum Askeri Harekâtı

Afet sonrası meydana gelebilecek daha fazla can ve mal kaybını önlemek ve afet bölgesinde devlet otoritesini devam ettirmek maksadıyla, mevcut yasal mevzuat ve afet sonrasında yapılabilecek ilave yasal düzenlemeye (olağanüstü hâl ilanı gibi) uygun olarak Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin, mevcut birlik teçhizatının ve malzemesinin kullanılmasıdır.

Afet ve Acil Durum Çantası

Afet anı ve sonrasında kullanılmak üzere bazı acil ihtiyaç maddeleri ve belgelerin hazır bulundurulduğu çanta. İçerisinde önemli evrak kopyaları, telefon listesi, para, kıyafet, radyo, kuru gıda, su, ilaç, ilk yardım çantası, hijyen malzemesi vb. gibi şeyler bulunmalıdır

Afet ve Acil Durum Haberleşmesi

Afet ve acil durumlarda, önceden düzenlenmiş veya tesis edilmiş kablolu ve telsiz haberleşme sistemleriyle ilgili kurum, kuruluş ve kişiler arasında yapılan ses, görüntü ve data içeren haberleşmedir.

Afet ve Acil Durum Hizmeti

Afet ve acil durum haberinin duyurulması, etki analizi, haberleşme, güvenlik, sağlık, trafik, arama-kurtarma, tahliye, yangınlar ve ikincil afetler, altyapı, ulaşım altyapısı, enerji, defin, barınma, beslenme, enkaz kaldırma, hasar tespit, zarar tespit, ayni ve nakdi bağış yönetimi, uluslararası destek ve iş birliği, satın alma, kiralama, el koyma, gıda, tarım ve hayvancılık, tehlikeli maddelerle ilgili dekontaminasyon, barındırma faaliyetleri ve psikolojik ve sosyal destek hizmetlerinin tümüdür.

Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu

5902 sayılı Kanun gereği, afet ve acil durum hâllerinde bilgileri değerlendirmek, alınacak önlemleri belirlemek, uygulanmasını sağlamak ve denetlemek, resmî kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşları arasındaki koordinasyonu sağlamak amacıyla, Başbakanlık Müsteşarının başkanlığında, Aile ve Sosyal Politikalar, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri, Maliye, Millî Eğitim, Çevre ve Şehircilik, Sağlık, Ulaştırma, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Orman ve Su İşleri, Kalkınma Bakanlıklarının Müsteşarları, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanı, Türkiye Kızılay Derneği Genel Başkanı ile afet veya acil durumun türüne göre Kurul Başkanınca görevlendirilecek diğer bakanlık ve kuruluşların üst yöneticilerinden oluşan kuruldur.

Afet ve Acil Durum Müdahale Planı

Afete zamanında, hızlı, etkili ve koordineli olarak müdahale edebilmek ve etkilenen toplulukların acil yardım ihtiyaçlarını zamanında, hızlı ve etkili olarak karşılayabilmek için, mahalle, ilçe veya il düzeyinde yerleşmelerin karşı karşıya bulundukları tüm tehlikeleri ve muhtemel afetlerde uğranacak kayıp ve zararları afet senaryolarıyla gerçekçi biçimde ortaya koyan, kimlerin, ne zaman, nerede, hangi görev ve yetki ile hangi imkân ve kaynakları kullanarak olaya müdahale edeceklerini belirleyen, eğitim ve tatbikatlarla sürekli yenilenen ve geliştirilen plan. Ülkemizde ulusal seviyede Türkiye Afet Müdahale Planı ve il ölçeğinde İl Afet Müdahale Planı yapılmaktadır.

Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi

Afet ve acil durumlarda müdahalenin koordine edildiği, 24 saat esasına göre çalışan, kesintisiz ve güvenli bilgi işlem ve haberleşme sistemleri ile donatılan merkez. Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliğine göre; Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi’nin yanı sıra, afet ve acil durumlara müdahalede ulusal düzeyde hizmet grubu sorumlusu olan Bakanlık, kurum ve kuruluşların; illerde ise Valilikler ve Valilerce gerekli görülmesi halinde ilçelerde Kaymakamlıklar bünyesinde AADYM kurulur.

Afet ve Acil Durum Yönetimi

Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması amacıyla bir afet olayının öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gereken çalışmaların planlanması, yönlendirilmesi, koordine edilmesi, desteklenmesi ve uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla kaynaklarının bu ortak hedefler doğrultusunda yönetilmesidir.

Afet Yöneticisi

Kurumların afetle ilgili çalışmalarında, özellikle zarar azaltma ve hazırlık konularında görev yapan idareci. İhtiyaç duyulduğunda acil durum yöneticisi olarak da görev yapabilen kişilerdir. Etkin bir afet yöneticisinin iyi eğitilmiş, bilgili ve deneyimli olması gereklidir.

Afet Yönetimi

Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması, afet sonucunu doğuran olaylara zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale edilmesi ve afetten etkilenen topluluklar için daha güvenli ve gelişmiş yeni bir yaşam çevresi oluşturulabilmesi için toplumca yapılması gereken topyekûn bir mücadele süreci. Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması amacıyla, afet öncesi, sırası ve sonrasında alınması gereken önlemler ve yapılması gereken çalışmaların planlanması, yönlendirilmesi, koordine edilmesi, desteklenmesi ve etkin olarak uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla, imkân ve kaynaklarının belirlenen stratejik hedefler ve öncelikler doğrultusunda kullanılmasını gerektiren, çok yönlü, çok disiplinli ve çok aktörlü, dinamik ve karmaşık bir yönetim sürecidir.

Afet Yönetimi Süreci

Bir afet olayını izleyen ve bir sonraki afete kadar birbirini takip eden afete müdahale, iyileştirme, yeniden inşa, zarar azaltma ve afete hazırlık aşamaların tümü. Afet yönetiminin evreleri olarak da anılırlar. Her evrede yapılan çalışmaların başarısı büyük ölçüde, bir sonraki evredeki çalışmaların başarısını etkilediği için bu döngü iç içe geçmiş zincir halkaları veya daire ile gösterilmektedir.

Afete Dirençlilik

Tehlikelere açık bir sistem, toplum veya topluluğun afet tehlikesine karşı dayanıklı olabilme, bununla baş edebilme, afetlerin etkisini kısa sürede gidererek iyileştirme kapasitesi. Başka bir ifade ile tehlikeli bir oluşumun etkilerini zamanında ve etkili olarak ön görme, tahmin etme, uyum sağlama, önleme, azaltma, baş edebilme ve iyileştirme yeteneğidir.

Afete Duyarlı Planlama

Yerleşime açılması düşünülen veya yerleşik alanlardaki her tür ve ölçekteki planlamada, tüm afet tehlike ve risklerini dikkate alan, bu tehlike ve risklerin önlenmesi, dışlanması veya olası zararlarının azaltılması amacıyla hazırlanan, kısa, orta ve uzun vadeli hedef, politika, strateji ve faaliyetleri belirleyerek eylem planlarının temelini oluşturan planlama süreci. Afete dirençli planlama olarak da tanımlanabilmektedir

Afete Hazırlık

Afetlere zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale edebilmek için afet öncesinde yapılması gereken planlama, eğitim, tatbikat, erken uyarı sistemlerinin kurulması, acil yardım malzeme stokları, halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi gibi faaliyetlerin sürekli ve sürdürülebilir olarak yürütüldüğü süreç. 5902 sayılı Kanunda hazırlık; “Afet ve acil durumlara etkin bir müdahale amacıyla önceden yapılan her türlü faaliyet” olarak tanımlanmaktadır

Afete Maruz Bölge

Afet etüt raporlarında, olmuş veya olması muhtemel afetlerden etkilendiği veya etkilenebileceği belirtilen, iyileştirme çalışmaları ile teknik ya da ekonomik olarak ıslah edilmesi mümkün olmayan, sınırları AFAD veya ilgili kurum teknik elemanlarınca tespit edilerek haritalanan, yapı ve/veya ikamet için yasaklanması Başbakanlık AFAD’ ın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan bölgedir.

Afete Maruz Bölge Kararı

Bakanlar Kurulunca, olmuş veya olması muhtemel afetlerden etkilenen veya etkilenebilecek durumda olan ve sınırları tespit edilerek haritalanan yapı veya ikamet için yasaklanmış alanları belirlemek üzere alınan karardır.

Afete Müdahale

Afetin oluşundan hemen sonra başlayıp afetin yol açtığı kayıp ve zararların büyüklüğüne bağlı olarak 1-2 aylık süre içinde gerçekleştirilen tüm faaliyetlere verilen genel ad. Bu safhada yapılan faaliyetlerin ana hedefi; mümkün olan en kısa süre içinde çok sayıda insanın hayatını kurtarmak, yaralıların tedavilerini sağlamak, tedavisi sürenlerin tedavilerinin aksamamasını sağlamak, açıkta kalanların barınma, beslenme, korunma, ısınma, haberleşme, ulaşım, tahliye, güvenlik, psikolojik ve sosyal destek, gibi hayati gereksinimlerini en kısa sürede ve en uygun yöntemlerle karşılamaktır.

Afete Müdahale Kapasitesi

Afet müdahalesi için toplumda var olan imkân ve kaynakların tümü. Kişi, kurum ve kuruluşların zarar azaltma ve hazırlık evrelerindeki çalışmalarının etkinliğine bağlı olarak afete zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale edebilmeleri ve acil yardım hizmetlerini yürütebilmeleri bu kapsamdadır.

Afetin Büyüklüğü

Afetin yol açtığı ve afete bağlı nedenlerle oluşabilecek can kayıpları, yaralanma ve sakat kalmalar, yapı ve altyapı hasarları gibi fiziksel hasarlarla ekonomik, sosyal ve psikolojik kayıpların tümüdür.

Afetlere Dirençli Toplum

Afet sonrası yaşanan acil durum sürecinin ardından, toplumun olası yeni bir afete karşı daha dirençli kılınması amacıyla yapılan zarar azaltma, hazırlık ve iyileştirme faaliyetleri sonucunda ulaşılan yeterlilik düzeyi. Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması konusunda eğitimli ve bilinçli olduğu ve etkin önlemler alabildiği için her tür ve büyüklükteki afetlerden olabildiğince az zarar gören ve hazırlıklı olduğu için de kısa süre içinde ve dışarıdan büyük yardımlar almadan normal yaşam düzenine dönebilen toplulukları ifade eder.

Afetlerin Doğrudan Etkisi

Can kayıpları, yaralanma ve sakat kalmalar, yapı ve altyapı hasarları, eşya ve stok kayıpları, hayvan, tarım alanları ve tarım ürünleri kayıpları, kültür mirası ve müzelerdeki kayıplar ile acil yardım, kurtarma, iyileştirme ve yeniden inşa faaliyetlerine yönelik giderlerin tümüdür.

Afetlerin Dolaylı Etkisi

Üretim, turizm, ticaret ve hizmet sektörlerinin kısa veya uzun süreli devre dışı kalması nedeniyle uğranılan gelir kayıpları, eğitim, sağlık, ulaştırma, enerji vb. sektörlerdeki hasarlar nedeniyle uğranılan hizmet kayıpları, üretim ve hizmet azalmasının yol açacağı fiyat artışları, kalkınma planlarındaki yatırımların askıya alınmasının doğuracağı alternatif maliyetler, işsizlik, göç, sakat ve kimsesiz kalanlarla, psikolojik travma yaşayanların yol açtığı sosyal maliyet vb. olumsuzluklar.

Afetlerin Etkileri

Afetlerin insanlar, insan yerleşmeleri ve çevre üzerindeki doğrudan etkileri; yol açtıkları zarar ve kayıplar ile dolaylı ve ikincil etkiler dâhil meydana gelen olumsuzlukların tümü.

Afetlerin İkincil Etkisi

Üretim ve hizmet kaybının yol açabileceği pazar kaybı, aşırı talebin neden olduğu karaborsacılık, sosyal dengelerin bozulmasının yol açabileceği asayişsizlik, hırsızlık, yağmacılık, tecavüz vb. olayların aşırı derecede artışı gibi etkiler. Gayrisafi yurt içi hâsıla, tüketim, enflasyon, istihdam ve diğer makro ekonomik göstergelerdeki olumsuz değişiklikler, kamu kaynaklarının yardım ve yeniden yapılanmaya aktarılmasından kaynaklanan ekonomik kayıplar da afetlerin ikincil etkilerindendir.

Afetzede

Afete uğramış, afetten etkilenmiş kişi. Olmuş ya da olması muhtemel afet ve acil durumlardan dolayı fiziksel, sosyal ve ekonomik yönden zarara uğrayan veya uğraması muhtemel kişi. (7269 sayılı Kanun)

Afetzede Psikolojisi

Afeti yaşamış, can ve mal kaybına uğramış olan bireylerin içinde bulunduğu psikolojik duygu düzeyi. Bireylerin, normal yaşam düzenlerinin bozulması ile birlikte sinirlilik, kaygı, güvensizlik, vb. duyguları yoğun olarak yaşamaya başlamasını kapsamaktadır. Psikolojik ilk yardım ve psikolojik destek faaliyeti, afet sonrasında yapılması gereken sosyal çalışmalardandır.

AFFF

Bünyelerinde yüksek konsantrasyonda florokarbon ihtiva eden sentetik deterjanlardır. (Aqua Film Forming Foam)

AFFF (Yangın)

Bünyelerinde yüksek konsantrasyonda florokarbon ihtiva eden sentetik deterjanlardır. (Aqua Film Forming Foam)

AFS – Organik Tutunma Önleyici Sistem

İstenmeyen organizmaların tutunmasını önlemek veya kontrol etmek için gemide kullanılan cihaz veya yüzey, yüzey işlemi, boya veya herhangi bir kaplama.

AFS beyannamesi

Organik tutunma önleyici sistem beyannamesi.

Ağ (Enterkonnekte) Şebeke

Santrallerin birbiri ile bağlantısını sağlayan gözlü şebekedir.

Ağ (Güvenlik Ağı)

Küçük ağ gözlerinin bağlantısıdır (birleşimidir).

Ağ Gözü (Güvenlik Ağı)

Bir ağ oluşturacak biçimde bir temel geometrik şekilde (kareler ve eşkenar dörtgen şeklinde) düzenlenen bir seri iptir.

Ağ gözü Büyüklüğü (Güvenlik Ağı)

Ağ gözü iplerinin bağlantı merkezinin birinden diğerine ölçülen ağ gözü iplerinin bağlantıları veya iki düğümü arasındaki mesafedir.

Ağ Gözü İpleri (Güvenlik Ağı)

Bir ağın gözlerinin imal edildiği iptir.

Ağ İşletmeni

Ağ İşletmeni ağ sistemlerinin kurulumunu ve yönetimini gerçekleştiren, ağ ortamı üzerinde yaşanabilecek sorunlara karşı çözümler üretebilen nitelikli kişidir.

Ağ Örtü

Ağ biçiminde örülmüş geçirimli örtü malzemesidir.

Ağ ve Kafes Koruma İş İskelesi

Genellikle çalışma veya depolama amaçlı olarak tasarlanan ve dikmelerden oluşan kafes ve konsol alan ihtiva eden iş iskelesi yapısıdır.

Ağaç Direk

Maden ocaklarında kullanılan, henüz maden ocağındaki kullanım için hazırlanmamış ahşap tahkimat malzemesi.

Ağaç İşleri Endüstri Mühendisi

Ağaç İşleri Endüstri Mühendisi, ahşap veya ahşap kökenli malzemelerin, istenen kalite standardında, belirlenen sürede, en düşük maliyetle üretilebilmesi için üretim sistemini tasarlayan, projelendiren, üretim sürecini denetleyen kişidir.

Ağaç Kasa

İlerletimli uzun ayakta, taban yollarına paralel olarak tavanı tutmak ve taban yolu tahkimatına destek olması amacıyla eski ağaçların (kullanılmış maden direklerinin) domuzdamı şeklinde düzenlenerek içinin taşla doldurulmuş hali. Ağaç kasalar, (kurulu şekilde) ayak arkasında bırakılır. Gerekli dayanımı sağlamak amacıyla dört tarafı ağaç direklerle takviye edilir.

Ağaç Tahkimat

1) Ahşap birimlerle kurulan tahkimat düzenini tümü. 2) Ağaç bağ.

Ağaç Tahkimatlı Ayak İşletme Metodu

Arazinin bozuk, cevherin sağlam olmadığı taban ve tavanın tutulması icap eden Açık-, Rambleli- ve Anbarlı ayak işletme metodlarının uygulanmasına imkan olmayan maden yataklarında, direk fiyatlarının yüksekliği nedeniyle çok zengin damarlarda ve diğer işletme metotlarına yardımcı olarak topukların çalınmasında yani topuklarda bırakılan madenin üretime alınmasında uygulanan tahkimatlı yeraltı (üretim) işletme metodu.

Ağaç Tahnidi

Maden ocaklarında kullanılan ahşah malzemenin, çabuk çürümesini önlemek ve böylece ömrünü uzatmak için koruyucu tuz eriyiği, kreozot, vb. maddelerle özel bir şekilde emprenye edilmesi.

Ağaç Vidası

Ağaç malzemeyi bağlamak için kullanılan konik gövdeli, havşe başlı, uzun hatveli (büyük adımlı), sivri uçlu özel vida.

Agar Jeli İmmunodifüzyon Testi

Bu test, bir antijen-antikor reaksiyonudur ve yarı katı agar üzerine uygulanır. Hem antikor hem de antijenlerin saptanmasında kullanılır.

Ağdalılk

Akmazlık ya da viskozluk olarak da bilinir. Sıvı ya da gaz halindeki bir akışkanın biçim değişikliğine, başka bir tanımla, bir bölümünün hemen yanındaki bir bölüme göre yer değiştirmesine karşı gösterdiği direnç.

Ağılı Çözelti

Metalleri temizleme işlerinde kullanılan ve ağılılık özelliği gösteren çözelti.

Ağılı Gaz

Isıl işlemlerde kullanılan ve ağılılık özelliği gösteren fırın gazı.

Ağılılık

Gaz, çözelti ve benzerlerinin gösterdiği ağılı olma özelliği.

Ağır Mayi ile Ayırma

Cevher ve kömür hazırlamada çok yaygın olarak uygu-lanan, minerallerin farklı özgül ağırlıklarından yararlanan, basit ve yüksek randımanlı bir zenginleştirme yöntemi. Bu yönteme ağır ortam ayırması da denir. Ağır ortam ayırmasında içinde belirli yoğunlukta akışkan bulunan bir banyoya konan mineral tanelerinden, akışkan yoğunluğuna göre, daha ağır olanlar batar ve daha hafif olanlar yüzer, böylece batan ve yüzen olmak üzere iki ürün alınarak ayrışma sağlanır.

Ağır Anfo

Dökme ANFO ve bir patlayıcı emülsiyonunun uygun bir oranda karıştırılmasından elde edilen patlayıcı.

Ağır Çamur

Sondajlarda kullanılmak üzere hazırlanmış bentonitli çamura ince öğütülmüş barit ilave edilmek suretiyle elde edilen devridaim çamuru. Bu çamur basınçlı formasyonlarda kuyudan vuku bulacak erupsiyonları (fışkırma) ve göçükleri önlemek için kullanılır.

Ağır Hasar

Binanın taşıyıcı sistem elemanlarının onarılamayacak ya da güçlendirilemeyecek kadar hasar gördüğü durumlar. Binanın yıktırılması gerektiği anlamına gelir.

Ağır İklim Tipi Çadır

Çadır ve teknik donanımları en az -45/+45°C ısı değerleri arasında çalışmaya uygun, girişleri içeriye sıcak/soğuk nüfuzunu azaltmak amacıyla iki kademeli olan; ön kapıdan bir sahanlığa, ikinci kapı ile iç kısmına girilebilen çadır türü. Bu tip çadırların hastane amaçlı olanlarında çadır seti, dekontaminasyon, ara bağlantı, acil müdahale, laboratuar, yoğun bakım ve hasta gözlem, radyoloji ve ameliyathane üniteleri olarak kullanılmak üzere 8 adet çadır, 80 KW romörk kabinli jeneratör, soğuk sıcak iklimlendirme üniteleri ve ışık kulesi seti de dâhil olmak üzere gerekli teknik donanımlardan oluşan sistemdir.

Ağır Mayi

Sanayide ve laboratuvarda cevher veya kömürdeki yabancı maddeleri, yoğunluk farkından istifade ederek ayırmada kullanılan, yoğunluğu sudan büyük homojen bir sıvı veya çözelti. Genel olarak sanayide ağır mayi elde etmek için çok ince toz haline getirilmiş manyetit, barit, şist, ferrosilisyum, çinko klorür vb. maddeler kullanılır.

Ağır Metal

Atom numarası 90 ve üzeri olan, nükleer reaktörlerde yakıt malzemesi olarak ve nükleer silah yapımında kullanılan uranyum, plütonyum ve toryumu gibi malzemelerdir.

Ağır Metal (HVAC)

Özgül ağırlıkları 4.0’den büyük olan bakır,bizmut gibi elementler grubudur.

Ağır Soda Külü

Dökme yoğunluğu 0,96-1,06 gr/cm3 arasında değişen soda külü. Ağır soda külü üretimi, hafif soda külünün hidratasyonu ile sağlanır. Ağır soda külü düşük toz içeren serbest akışlı bir maddedir ve daha pahalı olmasına rağmen, genel olarak toz oranının dezavantaj olarak kabul edildiği cam ve demir-çelik endüstrisinde kuru olarak kullanılır.

Ağır Su

Hidrojen atomları yerine döteryum atomlarının oksijen atomuyla birleşmesinden oluşan su molekülüdür.

Ağırlık

Bir cisme etki eden yerçekimi kuvvetinin büyüklüğüdür. Bu yüzden ağırlık kelimesi yerçekimi için de kullanılır. W ile gösterilir. Dinamometre ile ölçülür.

Ağırlık Açıklığı

Elektrik Kuvvetli Akım Yönetmeliği’nde direğin iki yanındaki iletkenlerin yatay teğetli noktaları arasındaki yatay açıklığı ifade eder.

Ağırlık Faktör

Bütün vücudun düzgün olarak ışınlanması halinde, bir dokuda veya bir organda meydana gelen eşiksiz etkilerin neden olduğu hasarın bütün vücutta meydana gelecek eşiksiz etkiler nedeni ile ortaya çıkan hasara oranıdır. Ağırlık faktörleri toplum üyesi kişiler ve radyasyon işçileri için aynı olup etkin eşdeğer doz hesabında kullanılır.

Ağırlık Merkezi

Ağırlık merkezi; bir çok pratik amaç için bir sistemin kütlesel elemanlarının toplandığı varsayılabilen merkezi noktadır.

Ağırlık Ölçüsü

Bir cismin ağırlığının rakamlarla ve belli birimlerle tâyin edilmesine yarayan ölçüdür. Ağırlık ölçüsünün birimi Kilogramdır.

Ağırlık Saati

Sondaj kulelerinde bulunan ve kuyu dibinde çalışan matkabın üzerine verilen baskıyı doğrudan gösteren ölçü aleti.

Ağırlık Tiji

Normal tijlerden daha kalın ve etli olan; takım dizisinde matkabın veya karotiyerin üzerinde bulunup matkabın üzerine baskı uygulayarak, formasyonun iyi kesilmesini sağlayan ve ayrıca takım dizisinde denge sağlayarak tehlikeli bükülmeleri ve sapmaları önleyen tij.

Ağırlıklı Ölçek

İnsan kulağının duyarlığına yaklaşan bir ses ölçüm değeri, seslerin rahatsızlık verme düzeyini belirlemekte kullanılır; oktav bantlarına göre ses gücü düzeyleri için bir ölçü sınıfı; A-Ağırlıklı ölçek

Ağırlıklı Ortalama

İşletmecilikle ilgili planlamada, fizibilite ( işletilebilirlik) hesaplamala-rında dikkate almak üzere; yapılan ölçüm, tenör veya ısıl değer gibi bulguları etkileyen yan faktörleri de dikkate alarak, bu bulguların farklı katsayılarla çarpımı sonunda elde edilen değerlerin ortalaması.

Ağırlıklı Rüzgar Yönü

Ağırlıklı rüzgar yönü; bir bölgede rüzgarın daha çok geldiği yöndür.

Aglomerasyon

Yığışım, yığılma, çökelme anlamında kullanılır.

Agnostisizm

Bilinemezcilik. Nesnelerin kendilerinin hiçbir zaman bilinemeyeceğini ileri süren anlayış.

Agrega

Doğal, yapay veya her iki cins yoğun mineral malzemenin genellikle 100 mm’ye kadar çeşitli büyüklüklerdeki kırılmış veya kırılmamış tanelerinin bir yığını.

Ağrı Eşiği

Ağrı eşiği, 140 desibeldir. Sağlıklı bir insan kulağı, 20 mikropascal ile 200 pascal arasında bulunan ses şiddetlerine duyarlıdır. Kulak bu geniş aralıkta rahatça duyar. 20 mikropascal şiddetindeki sese işitme eşiği, 200 pascal şiddetindeki sese de ağrı eşiği denir. Pratikte gürültü (ses) ölçü birimi desibeldir. Desibel bir kazanç birimi (bir fizik terimi) olup, logaritmik bir ifadedir. Ses alanındaki bu ifade dB=10log K/Ko olarak bilinir. Ko: Sağlıklı bir kulağın işitme eşiği olan 20 mikropascaldır. K: Ölçülen ses basıncı değeridir. Logaritmik ifadeden 20 mikropascal, 0 dB’e; 200 pascal da, 140 dB’e eşdeğer gelir. Bu nedenle 0 dB’e işitme eşiği, 140 dB’e de ağrı eşiği denir.

AGRICOLA, Georgius

1494-1555 seneleri arasında yaşamış ve mineraloji ilminin kurucusu ( yıl 1546) sayılan Alman bilim adamı. Gözleme dayanan doğa bilimlerinin de kurucularındandır. De Re Metallica ( Metaller üzerine) adlı yapıtının temel konusu madencilik ve ergitme teknikleridir. Mineraloji alanında ilk ders kitabı sayılan De Natura Fossilium da minerâllerin fiziksel özelliklerine dayalı ilk bilimsel sınıflandırmayı yapmış; Agricola bu eserinde bir çok yeni minerâli, oluşmalarını ve birbirleriyle bağlantılarını tanımlamıştır. Bu eser, Agricola’ya mineralojinin babası unvanını kazandırmıştır.

Ahşap Bina (Hımış)

Yontulmamış ve iyice çakılmamış ağaç kütüklerinden yapılan çerçeveler taş veya kerpiç dolguludur. Damları ağır, bazen topraktır.

Ahşap Boyacısı

Ahşap Boyacısı, ahşap malzeme yüzeylerini fırça ve boya tabancası kullanarak çeşitli tekniklerle boyayan ve çeşitli malzeme ile süsleyen kişidir.

Ahşap Doğrama

İnşaat sektöründe kullanılan kapı, pencere, panjur, giydirme cephe, asma tavan, kameriye, pergole, merdiven ve işin özelliğine göre ortaya çıkan konstrüksiyonun doğramalık keresteden ve ahşap esaslı malzemelerden imal edilen yapı elemanıdır.

Ahşap Doğramacı ve Kaplamacı

Ahşap Doğramacı ve Kaplamacı, ahşap malzeme ve kaplama kullanarak bina ve inşaatların iç ve dış aksamlarını kaplayan, sahne ve stüdyoların, gemilerin, kayıkların, uçakların, kamyonların karoserlerini vb. ağaç kısımlarını yapan ve yerine takan, ahşap malzemeyi tanıyarak kesim listesini çıkarabilen kişidir.

Ahşap Duvar Çıta

Bir iç duvarın döşemeyle birleştiği yerde uygulanan plastik veya ahşap çıtadır.

Ahşap Kaplama

Soyma, kesme (dilme) ve biçme metotlarından biri ile elde edilen ve kalınlığı 0,6 ile 4 mm arasında değişen ince ağaç levhalardır.

Ahşap Karkas

Taşıyıcı sistem elemanları, münferit betonarme veya taş yığma temeller, bunlar üzerine oturan ahşap dikme ve çaprazlar, ahşap bağ kirişleri ve ahşap kat ve çatı döşemelerinden oluşan bir yapı türüdür.

Ahşap Kiremit

Tabii ahşabın yarılmak sureti ile elde edilmiş parçalı kaplama malzemesidir.

Ahşap Malzeme

Hammaddesi ağaç olan masif ahşap ve yonga levha, lif levha, kontrplak, kaplama gibi ahşap esaslı malzemelerdir.

Ahşap Mobilya

Oturma, dinlenme, yemek yeme, yatma, depolama, çalışma ve sergileme amaçlı olarak iç ve dış mekânlarda kullanılan her türlü mobilyayı işin özelliğine göre ortaya çıkan konstrüksiyonun mobilyalık keresteden ve ahşap esaslı malzemelerden imal edilen hareketli elemandır.

Ahşap Yapı

Ahşap malzeme kullanılarak yapılmış yapıdır.

Ahşap Yer Döşemesi

Çeşitli ahşap ve türevi malzemelerden değişik ölçülerde imal edilmiş, masif, lamine, laminat ve rabıta taban kaplama malzemelerinin zemin veya ızgara üzerinde birleştirilmesiyle oluşan yapıdır.

Ahşap Yünü

Isı yalıtımında kullanılan ahşap talaşıdır.

Aich metali

Bileşiminde % 60 bakır, % 38,2 çinko ve % 18 demir bulunan özel bir alaşım.

Aidiyet Zinciri

Belgenin hazırlanmasından tasfiyesine kadar olan süreçtir.

AIDS

“Acquired Immune Deficiency Syndrome”un kısaltması olan AIDS Türkçeye “Edinilmiş Bağışıklık Eksikliği Sendromu” olarak çevrilebilir.

Aile Afet ve Acil Durum Planı

Bir afet durumunda aynı evde yaşayan bireylerin afetin olası olumsuz etkilerinden korunabilmek veya afeti en az zararla atlatabilmek için neleri, ne zaman yapacaklarını gösteren, aile bireylerince konuşularak hazırlanmış ve unutulmaması gereken bir davranış planıdır.

Aile Birleştirme

Afet, silahlı çatışma gibi nedenlerden dolayı parçalanmış aileleri yeniden bir araya getirmek için Dördüncü Cenevre Konvansiyonuna taraf olan hükûmetlerin tüm tedbirleri alması gereğinden ötürü uluslararası hukuktan doğan bir yükümlülüktür.

Aile Gıda Paketi

Bir afetzede ailenin bir aylık temel gıda ihtiyacını karşılayacak nitelikte ve miktarda kuru gıda malzemelerini haiz yardım paketidir.

Aile Hekimi

Sağlık Bakanlığı tarafından aile hekimi olarak yetkilendirilen ve SGK ile sözleşme yapmış hekimlerdir.

Aile Hukuku

Aile ilişkilerini düzeneleyen hukuk kurallarıdır.

Aile Konutu

Aile konutu, ailenin devamlı olarak ikametine ayrılan konuttur. Medeni Kanunun 19. Maddesinde aile konutunun bulunduğu yere “yerleşim yeri” adı verilmiştir. Buna göre; yerleşim yeri, bir ailenin sürekli kalmak niyetiyle oturduğu yerdir. Bir ailenin aynı zamanda birden fazla yerleşim yeri olamaz. Demek ki, bir ailenin birden fazla aile konutu olamaz. Medeni Kanunun 19. Maddesinde sözü edilen yerleşim yerindeki konut, “aile konutudur.” Bir aile pek çok yerde konut sahibi olabilir, ancak bunlardan sadece birisi medeni kanunun aradığı anlamda aile konutudur.

Aile Mutfak Seti

Afetzedelerin normal hayatlarına dönmelerini sağlamak amacıyla 5 kişilik bir ailenin yemek pişirebilmesi, pişirilen yemeğin ayrı kaplarda yenebilmesi ve muhafaza edilebilmesi için tasarlanan basit mutfak gereçlerinden oluşan settir.

Aile Yurdu

Bir kimsenin bir evi veya tarıma veya sanayiye elverişli taşınmazları eklentileri ile beraber ailesine tahsis ederek ailesini koruyucu bir tesis (yurt) oluşturmasıdır. Aile yurdu kurulduğu tapu kütüğünün şerhler sütununa yazılır.

AİSİ-DOE Yöntemi

Ham demir ve çelik arasında bir yerde sıvı metal üretmeyi amaçlayan yeni bir teknoloji. Bu yöntemin amacı, yüksek fırın, oksijen konverterine ilaveten sinter ve kok fabrikalarını ortadan kaldırarak sıcak metal üretimi yapmaktır.

Aitkin Çekirdeği

Yarı çapı 0.1 mikrondan küçük olan aerosoldur.

Ajur

Maden işletmelerinde hazırlık ve istihsal işlerinde yapılan her çeşit imalata ait aşamaların usullere uygun olarak ölçülmesi sonunda ocak haritalarına işlenmesi.

Ajüstör

Ocaklarda su, havalandırma, basınçlı hava borularının takılıp sökülmesini, tulumba, vinç, pervane, oluk gibi küçük yeraltı makinelerinin günlük onarım ve bakım işlerini yapan işçi. —> Makinist.

Ak Altın

Platin, palladyum, gümüş, nikel ya da ak renkli bir alaşım ile altının oluşturduğu, platin yerine kullanılan bir dizi alaşım.

Ak Değeri

Bir hava terminalinin etkin alanı, ölçülen hava akış miktarının (hacimsel debi) belirli bir ölçme aracıyla önceden belirlenen biçimde ölçülmesinden elde edilen hız değerine bölümüne eşittir.

Ak Dökme Demir

Karbonun büyükçe bir bölümünü, yapısında sementit olarak bulunduran dökme demir.

Ak faktörü

Bir hava terminalinin etkin alanı, ölçülen hava akış miktarının (hacimsel debi) belirli bir ölçme aracıyla önceden belirlenen biçimde ölçülmesinden elde edilen hız değerine bölümüne eşittir.

Ak Pas

Nemli havada kalan çinko levhaların yüzeyinde oluşan çinko oksit.

Ak Pirinç

Süsleme işlerinde kullanılan, yüksek çinko bileşenli açık renkli pirinçlere verilen ad.

Ak Sıcaklık Aralığı

Isıtılan parçayı ak bir renge dönüştüren, yaklaşık olarak 1100°C’ın üzerindeki sıcaklıklar.

Ak Tunç

Bileşimindeki çinko ile bakırın oranı 7/9 olan, % 4 nikelli, sert ve ak renkli tunç.

Akaçlama

1) Ocakta biriken suların boşaltılması. 2) Açık işletmelerde şev güvenliği için suyun araziden boşaltılması. 3) Drenaj.

Akaryakıt (PKD)

Yetkili merci (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) tarafından akaryakıt olarak belirlenen ürünlerdir.

Akaryakıt (Yangın)

Benzin, gazyağı mazot gibi sıvı yakacak maddelerine genel olarak verilen addır.

Akaryakıt İstasyonu (PKD)

Akaryakıtların depolandığı ve sabit olarak tesis edilmiş cihaz ve donanımla motorlu kara ve deniz taşıtlarının yakıt depolarına veya yakıt kaplarına doldurulduğu ve/veya isteğe bağlı olarak oto lastiği, akümülatör ve bazı diğer ihtiyaçlarla ilgili satış ve servis hizmetlerinin verildiği yer. Akaryakıt istasyonunda, yıkama-yağlama ve araç muayenesi hizmetlerinin verildiği, ayar ve fren sistemi tamiratları gibi küçük tamiratların yapıldığı bina veya bina kısımları da bulunabilir. Büyük ölçekli tamiratlar, boya ve kaporta işleri bu tarifin dışındadır.

Akaryakıt Kabı (PKD)

Herhangi bir akaryakıt çeşidini taşımak veya depolamak amacıyla kullanılan 250 Litre veya daha küçük hacme sahip, münhasıran bu amaç için üretilmiş ve akaryakıt ile reaksiyona girmeyen metal, plastik veya kompozit malzemeden yapılmış ve ağzı sıvı ve gaz sızdırmaz şekilde kapatılabilen kaptır.

Akciğer Otomatiği

4,5 Bar hava basıncını 1 Atm hava basıncına indiren aparattır

Akı

Belirli bir alandan (çoğu zaman akışa dik olan birim alan) birim zamanda akan aynı niceliğin miktarı;(örneğin, akışkanın kütlesi yada hacmi, elektromanyetik enerji, yada parçacık sayısı.)

Akı [Fluks]

Flux’ veya ‘irradiance’ yerine kullanılan terim; bir büyüklüğün birim alandan zaman biriminde geçen miktarıdır.

Akifer

Yeraltı suyunu taşıyan geçirimli (sutaşır) katman.

Akik

Üstü şeritli veya çeşitli renkli bir kalsedon. Kayacın meydana gelişine göre şeritler birbirine paralel veya dalgalı olur. Akik suni olarak renklendirilebilir. Fosilleşmiş odun, akik haline gelmiş odundur.

Akıllı Bina

Mekanik, elektriksel, ve asansör sistemlerini; yangın ve güvenlik sistemlerini kontrol etmek, tam bir bina otomasyonu sağlamak üzere sayısal kontrol sistemleri tarafından kontrol edilen binadır.

Akım

Bir iletken üzerinden birim zamanda geçen elektron sayısını gösterir.

akım (HVAC)

1. Bir boru veya elektrik devresinden gerçeklenen akış; akımdır. 2. Akım; dere, çay, ırmak, cereyan, gidiş, akmak, sel gibi akmak.

Akım Bölücü ( Su Soğutucu)

Yüzde olarak su bölünmesi yaratan test cihazıdır.

Akım Devresi

Akım kaynağı ile tüketim aracı arasındaki kapalı akım yoludur.

Akım Kapasitesi

Bir iletkenin akım taşıma kapasitesi; ısınma nedeniyle ergime olmaksızın taşıyabileceği maksimum akım miktarıdır.

Akım Şeması

Madencilikte uygulanan zenginleştirme işlemlerinde, tuvönan girdiye uygulanan prosesin çeşitli aşamalarında kullanılan cihazları sembollerle gösteren diyagram.

Akım Taşıma Yeteneği

Bir elektrik kablosunun aşırı ısınma olmaksızın güvenle akım taşıma yeteneği. eskiden akım kapasitesi için kullanılan terimdir.

Akım Trafosu

Bir ölçme ekipmanında bulunan ve ölçer aralığının ötesinde akımların geçmesine izin veren transformatördür.

Akım Tüketimi

Bir elektrikli aracın çalışırken tükettiği yada çektiği akımdır.

Akımla Klasifikasyon

Akışkan ortam içerisinde tane iriliğine göre sınıflandırma işlemi. Bu ortam gaz veya sıvı olabilir.

Akış (Akım)

Akış; akma; sıvının yer değiştirmesi; akıntı; bir akışkanın, boru,kanal, yada açıklıklardan sürekli hareketidir.

Akış Alanı

Boru demetlerine sahip bir ısı eşanjöründe, dıştaki akışkan tarafından etkin biçimde taranan kesittir .(Eşanjörde bu kesit bir noktadan diğerine değişir)

Akış Alanı, Esnek Kanal

Üretici tarafından verilen iç boyutlar kullanılarak hesaplanır.

Akış Alanı, İçi Kaplı Kanal

Çıplak kanal kesit alanında, kaplama malzemesi kesit alanını çıkartarak bulunan kanal akış alanı; çıplak kanal iç boyutlarından hesaplanır; tamamen kaplanmış kanallar için, nominal alandır.

Akış Alanı, Rijit Kanal

Esnek olmayan malzemeden yapılmış kanallarda havanın geçtiği net alandır.

Akis Çivisi

Mermer ocaklarında, mermer blokların sedimantasyon istikametinde yırtılmalarını temin için kullanılan, genellikle otomobil akslarından yapılan, 5-8 cm. çapında, yaklaşık 30 cm. uzunluğunda, ucu yassı ve keskin çelik çivi.

Akış Dengeleyicisi

Akış dengeleyici; bir gaz veya hava akımında daha üniform bir akış sağlayan elemandır.

Akış Direnci

Bir sıvı veya gaz akımında akışa karşı malzemenin gösterdiği dirençtir.

Akış Dürenci

Akışa karşı borunun gösterdiği sürtünme direncidir.

Akış Duyargası

Üzerinden geçen akışkan hacmiyle ilgili bir işaret (çıktı) gönderme yeteneğindeki duyargadır. (algıla yıcı)

Akış Göstergesi

Borudaki akışın görsel olarak izlenmesini sağlayan akış göstergesi; gözetleme camıdır.

Akış Hızı

Bir boru, kanal yada bir orifiste akan akışkanın hızıdır. (yerel veya ortalama)

Akış Hızı (HVAC)

Akış hızı; bir akış kütlesinin birim zamanda aldığı yoldur.

Akış İşi

Sistemin dışındaki bir yerde, sisteme akışkan girmesine neden olacak bir pompalama ortaya çıktığı için,sistem sınırlarından yada sınırlarına taşınan enerjidir.

Akış Kapasitesi

Belirli bir soğutkanın, bir kurutucu arasından belirli bir basınç düşümü altında verdiği akış miktarı( debi); akış kapasitesi, 110°F (43°C) sıvı sıcaklığında, kilogram /saniye olarak ifade edilir.

Akış Katsayısı

Akış katsayısı; bir orifisten gerçeklenen akımda basınç düşümü ile debi arasındaki ilişkileri belirleyen katsayıdır.

Akış Kontrol Cihazı

Soğutma devrelerinde soğutkanın debi ve basıncını kontrol edip sıvı soğutkanı evaporatöre gönderen eleman; akış kontrol elemanıdır

Akış Kontrol Vanası

Akışın debisini kontrol eden vana; akış kontrol vanasıdır.

Akış Kontrolü

Akış kontrolü; bir borudaki akışın yön,basınç ve debi bakımından kontrol edilmesi; bu tür kontrolleri sağlayan elemandır.

Akış Memesi

Özellikle basınç düşümüne göre debi ölçmelerinde akışın geçtiği küçük delik içeren parça; nozuldur.

Akış Miktarı

Akışın belirli bir kesitten birim zamanda geçen miktarı; suyun debisidir.

Akış Miktarı(Debi)

Birim zamandaki akış miktarı; belirli bir düzlemi geçmek üzere hareket eden birim zamandaki akışkan hacmi olup, QV ile gösterilir ve cfm ( m3/s) olarak ifade edilir.

Akış Ölçümü

Akışkan akışında basınç.,debi,basınç düşümü, sıcaklık gibi ölçümlerdür.

Akış Örneği

Laminer, geçiş ve türbülanslı akış örneklerinden her biridir.

Akış Sıcaklığı

Akış sırasında akışkanın sahip bulunduğu sıcaklık; akış sıcaklığıdır.

Akış Üssü

Sıvı akış rejimini belirleyen ifadelerdeki akış üssüdür.

Akış Yönlendirme Kanatları

Bir kanalda akışa yön vermek üzere özellikle dirsek elemanlarında bulunan kanatlardır.

Akışı Kesmek

Bir kaçağı tamamen durdurmak; tapa takmak; akışı yada sızıntıyı kesmektir.

Akışkan

Akış yeteneğine sahip ve kuvvet karşısında biçim değiştirebilen sıvı veya gaz maddedir.

Akışkan Sıcaklığı

Akış yönüne dik bir istasyonda, karışım ortalama sıcaklığıdır.

Akışkan Yatak

Gözenekli bir distribütör arasından düşük hızda gaz yakıt geçirerek bunu katı yakıt gözeneklerinde depolama temeline dayanan yakma işlemidir.

Akışkan Yataklı Dondurucu

İçerisinde akışkan yataklı iletim yoluyla dondurulan malzemelerin iletildiği derin-dondurucudur.

Akışkan Yataklı Yakıcılar

Akışkan yataklı yakma sistemi, Kömür yakma sistemleri, Yanma.

Akışkan Yataklı Yakma Sistemi

Toz halindeki katı yakıtların kolay bir şekilde yakılabilmesi için geliştirilmiş katı yakıt yakma kazanının çalışma düzeni. Kazana hava akımı yardımı ile toz kömür üflenip alttan üflenen hava ile de yatak hareketli tutulmak suretiyle kömürün diğer sistemlere nazaran daha iyi yanması sağlanır. Küller de diğer taraftan hava akmı ile dışarı atılır.

Akışkan Yataklı Yanma

Klasik yakıtlar dışında biyokütle ve kömür de yakılabilen ve katı yakıtlara emdirilmiş gaz yakıtlarla gerçekleştirilen yanma işlemidir.

Akışkanlar

Süspansiyon halinde katı içerenler de dahil olmak üzere, hem saf halde gazları, sıvıları ve buharları, hem de bunların karışımlarıdır.

Akışkanlar Mekaniği

Momentum değişimi, akış yönü,turbulans,basınç ve hacim değişikliklerini içeren akış (deformasyon) halindeki akışkanların mekaniğidir.

Akitli İşlemler

Tapu sicil müdürlüğünde resmi senet düzenlenerek yapılan işlemlerdir. Satış, bağış, taksim, ölünceye kadar bakma akdi, ipotek ve irtifak hakları akitli işlemlere örnek gösterilebilir. Tapu Kanununun 26. Maddesinde mülkiyet ve mülkiyet dışındaki ayni hakların kurulması ve devri için tapu sicil müdürlüğünde resmi senet düzenleneceği belirtilmiştir. Şahsi haklar için resmi senet düzenlenmez.

Akkor Lamba

İçerisinde filamentin elektrik akımı tarafından akkor hale ısıtılmasıyla aydınlatma elde edildiği lambadır.

Akma Noktası

Önceden belirlenen koşullar altında, bir yağın akmaya başladığı en düşük sıcaklıktır.

Akma Şeklinde Heyelan

İçinde plastik fakat daha ince ve akıcı bir formasyon bulunan kitlede genellikle sızan suların etkisi ile ani olarak oluşan heyelan türü.

Akma Sınırı

Bir malzemenin elastik sınırını aşan gerilme.bu gerilmenin altında, malzeme ilk konumuna döner.bu gerilmenin üzerinde ise dönmeyecektir.

Akort İşçilik

1) Bir işçiye, birim üretim için, belirli bir ücretin ödenmesine dayanan ücret sistemi. 2) Parça başına işçilik.

Akort Ücret

Parça sayısı, büyüklük, uzunluk veya ağırlık gibi birimlere göre saptanır ve belirli bir çalışma dönemine düşen ücret, her birim için saptanan ücretin birim sayısı toplamı ile çarpılması sonucu bulunur.

Akreditasyon

Bir ulusal akreditasyon kurumu tarafından bir uygunluk değerlendirme kuruluşunun belirli bir uygunluk değerlendirme faaliyetini yerine getirmek üzere ilgili ulusal veya uluslararası standartların belirlediği gerekleri ve ilgili sektörel düzenlemelerde öngörülen ek gerekleri karşıladığının resmî kabulüdür.

Akreditasyon Afet

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının koordinasyonunda çalışılabilmesi için özel kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarına uygunluk belgesi verilerek tanınması işidir.

Akrilik

Yüksek performanslı akrilik esaslı boya veya su-bazlı boyalarda kullanılan sentetik polimerdir. Boyanın bağlayıcısı gibi, akrilik reçineler, kaplamanın kimyasallara dayanmasına ve ışık haslığı nedeniyle renginin kalıcı olmasına olanak saglar.

Akromat

Renk körlüğüne sahip kişi, renk körü.

Akronim

Bir tanım veya ifadedeki sözcüklerin baş harflerinden oluşan kısaltmadır.

Akrosaj

1) Dik ve meyilli kuyuların dip ve başları ile ara katlardaki manevra yerleri ve bunlarla ilgili diğer yerlerin tamamı. 2) Kuyunun etrafını çevreleyen röset lağımı. 3) Kontur.

Aks Kodu

Kalıp planlarında 1, 2, 3… gibi rakam ve A,B,C… gibi harflerle gösterilen ve ip iskelesi üzerinde işaretlenen doğrultu adlarıdır.

Aksesuar

Aksesuar bir sistemin işleyişinde olmazsa olmaz nitelikte olmayan fakat kullanımı halinde sistemin işlevselliğini iyileştiren eleman(lar); yardımcı elemandır.

Akson

Sinir hücrelerinin gövdelerinden çıkan ve sinir akımlarını diğer uçtaki hücrelere götüren sinir uzantılarıdır.

Aktarıcı Kazıcı

Dreglayn gibi kullanılan uzun bumlu klasik Ekskavatör, Bager, Kepçeli bager. Bunlara aktarıcı şovel veya striping (şerit halinde dekapaj yapma) şovel de denir.

Aktarılan Ortam

Öğütme işlemi yapan değirmenleri tanımlamada kullanılan bir kavram olup; değirmen içerisindeki bilya, çubuk veya iri parçalı cevheri aktararak darbe ve sürtünme kuvvetleri etkisiyle cevher parçalarının ufaltılmasını sağlayan ortam. Aktarılan ortam, öğütülen cevher ve su olarak tüm yük, döme hareketiyle şekillenen çıkış ucundan boşalan hacimce sürekli besleme yapılan yapay bir sıvı olarak değerlendirilebilir.

Aktarım Cihazı (Sıvı)

Aktarma bir kaptan diğerine boşaltma cihazı dır.

Aktarma Noktası

1) Bir nakliye bandından diğerine maden akışını sağlayan yer. 2) Transfer istasyonu.

Aktarma Pompası

Yakıt aktarım pompası; yakıt tankından sıvıyı alarak brülöre getiren ve kullanılmayan yakıtı tekrar tanka döndüren yakıt pompasıdır.

Aktarmak

Nakletmek. taşımak. taşınmak. transfer etmek. transfer olmak. taşıt değiştirmek. aktarma yapmak. devretmek.

Aktarmak (Sıvı)

En ağır maddeler çöktükten sonra(katı veya diğer bir sıvı) sıvının üst tabakasını çekmek.

Aktif Bağışıklık

Antijenlere maruz kaldıktan sonra oluşturulan bağışıklıktır. Doğal aktif bağışıklık, hastalığın bizzat geçirilmesiyle oluşur. Yapay aktif bağışıklık ise antikor üretimini başlatacak nitelikte fakat zayıflatılmış ya da değiştirilmiş antijenlerin vücuda aşılanmasıyla oluşturulan bağışıklıktır. Her iki durumda da antijenler bağışıklık sistemini uyararak vücudun antijenleri tanımasını ve hafıza oluşturmasını sağlar. Sonrasında aynı antijen vücuda girdiğinde bağışıklık sistemi antijeni hastalık yapmasına izin vermeden tanıyarak yok eder.

Aktif Bölümler (Elektrik)

İşletme araçlarını normal işletme şartlarında gerilim altında bulunan iletkenleri ve iletken bölümleridir

Aktif Enerji

İstenilen tür enerji elde edebilmek için tüketilen elektrik enerjisi. Elektrik enerjisinin, elektrik motorları vasıtasıyla mekanik enerjiye, lambalarla ışık haline dönüşen kısmı. Şebekeden çekilen enerji. Reaktif enerji.

Aktif Fay

Son on bin yıllık yakın geçmişte kırılmış olan ve gelecekte deprem üretme olasılığı olan fay. Üzerinde küçük depremler kaydedilen veya yıllık yer değiştirme hızı 1 mm’ den büyük ve gelecekte kırılarak depreme yol açma ihtimali bulunan faylar da aktif fay olarak değerlendirilmektedir

Aktif Konfor Modülü

Tavan düzeyinde yerleştirilen, ısıtma ve/veya soğutma amaçlı tasarlanmış aparat; konfor modülü de denilmektedir.

Aktif Olmayan Fay

Önemli bir sismik aktivite veya yakın geçmişte herhangi bir jeolojik hareket izleri göstermeyen faydır.

Aktif Önlem

Yangından dolayı meydana gelebilecek kayıpları minimumda tutmak için yapılması gerekenleri kapsar.

Aktif Örnekleme

Aktif numune alma, bir numune alma borusu veya bir pompa ile değerlendirilecek olan havadan numune almayı ifade eder. Borudaki soğurucu maddede toplanan inceleme konusu maddeler analiz için laboratuara gönderilir.

Aktif Sigortalı

Kısa ve/veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişiyi ifade eder. Diğer bir ifadeyle SGK kayıtlarına göre Kurumdan herhangi bir aylık ve/veya gelir almayan, sigortalı olarak çalışan kişiyi ifade etmektedir.

Aktif Sistem

Kızgınlık-alıcı (desuperheater) ve su ısıtıcı arasında, değişken yada sabit bir miktarda içme suyunu pompalamakta kullanılan kombine cihazdır.

Aktif Site

Bir grup web yayımlama ve birlikte çalışma cihazıdır.

Aktif Soğutma

Mekanik ısı boruları yada pompaları kullanarak bir ısı transfer akışkanını sirküle etmek yoluyla yapılan ısı transferidir.

Aktif Takipçi Gaz

Bir bina içerisinde hava hareketlerinin ölçülmesinde kullanılan gaz; binaya küçük bir miktarda gaz verilir ve değişik bölümlerde bu gazın derişimi ölçülür.

Aktifleştirilmiş Karbon

Kokuları ve diğer buharları emme,soğurma yeteneğinde olan,özel bir işlemle elde edilmiş,gözenekli bir karbon türüdür.

Aktifleştirilmiş Kömür

Aktif karbon daha çok taş-kömüründen üretilmiş karbon için kullanılan genel terimdir.

Aktiflik

Bir radyonüklitin birim zaman içinde radyoaktif değişmeye uğrayan çekirdek sayısıdır.

Aktivasyon

Nükleer etkileşme yolu ile meydana getirilen radyoaktifliktir.

Aktive Alümina

Soğutma devrelerinde nem alıcı yada kurutucu olarak kullanılan,nem soğurma yeteneği olan bir tür aliminyum oksittir.

Aktive Alümina Nem Tutucu

OSHA ve NIOSH tarafından belirlenmiş, bir kimyasal zehirli maddenin gözlem, araştırma ve incelenmesini gerektiren zararlı düzeyleridir.

Aktive Karbon Filtresi

Tutucu ortamı mangal kömüründen üretilen, son derece geniş bir yüzey alanına sahip filtredir.

Aktivite

Radyoaktif maddenin bozunum hızıdır. Birimi Curie (Ci) veya Bequerel (Bq)’dir.

Aktivite (HVAC)

Farklı moleküllerin yada ideal olmayan gaz veya çözeltilerin birbirleriyle etkileşiminin ölçüsü; etkinlik; aktivite; aktifliktir.

Aktüer

Aktüer, sigortacılık tekniğiyle buna ilişkin yatırım, finansman ve nüfus hareketleri konularında olasılık ve istatistik teorilerini uygulayan, tablolar hazırlayan ve raporlar oluşturarak kesin hesapları onaylayan kişidir.

Akuaporin

Hücre zarında bulunan, suyun hücre içi-dışı geçişini hızlandıran taşıyıcı proteinler.

Akuastat

Kazan suyunun sıcaklığını kontrol etmekte kullanılan elemandır.

Akülü Lokomotif

Hareket edebilmek için ihtiyacı olan elektrik enerjisini, ocak şebekesi yerine, bünyesinde taşıdığı akümülatörden alan ocak lokomotifi. Bunlar grizu emniyetine haizdir ve kapalı işletmenin her yerinde çalıştırılabilir. Ocak havasını kirletmemesi, duruşlarda enerji harcamaması ve mekanik parçaların azlığı gibi hususlarda, dizel lokomotiflerine nazaran üstünlüğü vardır.

Akümülatör

(1) Alçak basınç tarafındaki sıvı soğutkanı depolamada kullanılan kap; (2) Sahip olduğu hacim bir soğutma devresindeki darbeleri azaltmakta kullanılan basınçlı kap, (3) Bir pnömatik devrede, bağlı devrelere ortalama bir basınç uygulayan basınçlı kap. (4) Sıvı soğutkan dolgusu ile çalışan evapora-törlerde, kompresöre sıvı soğutkan girişini önlemek için emme hattı ile kompresör arasında bulunan tanktır.

Akümülatör (Akü)

Endüstride ve araçlarda otomatik marş, aydınlatma veya ateşleme gücü için kullanılan, şarj edilebilir sekonder hücrelerde kurşunla sülfürik asit arasındaki kimyasal reaksiyon sonucu kimyasal enerjinin doğrudan dönüşümü ile üretilen elektrik enerjisi kaynağıdır.

Akustik Alarm

Önceden belirlenen koşullar oluştuğunda ses yoluyla bildirim veren alarmdır.

Akustik Anemometre

İlk kez 1970’lerde üretilmiş olan, rüzgar hızını ve yönünü saptamak üzere ses dalgalarını kullanan anemometre.

Akustik Basınç

Bir ses dalgasının çevresel basınçta neden olduğu sapma; pascal ile ölçülür; ses basıncı.

Akustik Bilimi

(1) Ses üretimi,iletimi ve etkileriyle ilgili bilim dalıdır. (2) İçerisindeki sesin duyma eylemine ilişkin ses kalitelerini belirleyen oda karakteristiğidir.

Akustik Çevre

Fondaki sesler de dahil olmak üzere bütün ses ve gürültü kaynaklarının oluşturduğu ses düzeyi; ses çevresidir.

Akustik Doppler Etkisi

Bir gözlemcinin ses kaynağı ile birlikte hareket etmesi durumunda ses frekansının ve dalga boyunun değişmesidir.

Akustik Güç

Bir ses kaynağı tarafından birim zamanda yayınan toplam ses enerjisi genellikle saniyedeki erg yada watt olarak ifade edilir; ses gücü.

Akustik Kaçak Arama

Ses dalgaları yoluyla bir boru tesisatındaki kaçak bölgesinin belirlenmesi; ses dalgaları ile kaçak aramadır.

Akustik Konfor

Akustik konfor ; bir mahalde içsel ve dışsal ses kaynaklarının ürettiği memnuniyet durumunun ölçüsüdür.

Akustik Kuvvet

Ses basıncının havadaki toz parçacıkları üzerine etki ettirdiği kuvvettir.

Akustik Performans

Akustik performans bir bina yada duvarın ses iletimine karşı yeteneğinin ölçüsüdür.

Akustik Pod

Hava panjurlarında ses azaltıcı poddur.

Akustik Soğuruculuk

Sesi yutma veya soğurma yeteneği; ses yutuculuktur.

Akustik Susturucu

Ses söndürücü; susturucudur.

Akustik Teknisyeni

Akustik düzenlerde bilgili teknisyendir.

Akustik Termometre

Ses hızının bir ortamdaki değerinin sıcaklığa bağlı olduğu ilkesine göre çalışan termometredir.

Akustik ve/veya Isıl Yalıtım

Ses ve/veya ısı geçişine karşı yapılan yalıtım; ses ve/veya ısı yalıtımıdır.

Akustik Yalıtım

Sesin iletimini azaltmak yada engellemek için yapılan yalıtım; ses yalıtımıdır.

Akut

Bulaşma gerçekleştikten sonra ilk hastalık belirtilerinin oldukça çabuk ortaya çıktığı, hastalığın yeni başladığını ifade etmek için kullanılmaktadır. İnfluenza özelinde genellikle ilk 48 saat akut dönem olarak isimlendirilmektedir.

Akut Radyasyon Işınlanması

Kısa süre içerisinde yüksek miktarda radyasyon soğurulmasıdır.

Akut Radyasyon Sendromu

Işınlanmadan saatler veya haftalar sonra görülen klinik sendromların kombinasyonudur.

Akutanyan Epoku

Günümüzden 23.030.000 ile 20.430.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.

Akyuvar (Lökosit)

Beyaz kan hücreleridir. Vücudu çeşitli mikroplardan korurlar.

Alan (Toz PKD)

Üç boyutlu bölge veya mekândır.

Alan Cihazı

Alan cihazları; herhangi bir bina otomasyon sistemini kendi fiziksel çeversine bağlayan ve çevre hakkında bilgi sağlayarak daha enerji etkin kullanıma olanak veren cihazdır.

Alan Faktörü

Besleme havası çıkışındaki akış miktarını ölçülen akış hızına bölerek belirlenen ve aydınlatma üzerinde oda düzenleme biçiminin etkisini değerlendirmede kullanılan faktördür.

Alan Şebekesi

Aynı ilgi alanına sahip bireyleri (öğrenci,profesyonel vb) birbirine bağlayan şebekedir.

Alan Testi

Bir makine veya sistem kurulduktan sonra yerinde yapılan testtir.

Alangur

Vinç ve varagellerde meylin başladığı kısım. Bu kısımdaki bükülmüş demirlere de alangur demiri denir.

ALARA

Kimyada, radyasyona maruz kalma ölçüsünü ifade etmekte kullanılan terimdir.

Alarm

İstenmeyen bir durum olduğunda görülebilir, işitilebilirve algılanabilir sinyaller verilmesi ile yapılan uyarılardır.

Alarm (HVAC)

(1) Bir çalıştırıcı personelin düzeltici katılımını gerektiren normal olmayan bir durum karşısında görsel yada işitsel veya her ikisinde verilen ve çalıştırıcıyı uyaran işaret. (2) Önceden saptanan bir çalışma aralığının altına veya üstüne sapmış bulunan basınç,sıcaklık vb gibi normal olmayan koşullar; maintainance alarm çalıştıran personele bakım gerektiği işaretini veren uyarıdır.

Alarm İşareti

Alarm sinyali; alarm bildirimi; bir alarm sisteminin verdiği uyarı bildirimidir.

Alarm izleme merkezi

Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’te konut, işyeri ve tesislerin güvenliğini sağlamak amacıyla, teknik donanım kullanarak bunları izleyen işletmeleri ifade eder.

Alarm Mekanizması

Alarm düzeneği; kontrol edilen değişkenin önceden belirlenen değerlerin dışında çıkması ile birlikte uyarı üreten cihazla bağlantı kuran düzenektir.

Alarm Noktası

Bir değişkenin normal olmayan çalışma aralığının sınır değeridir.

Alarm Sistemi

Kontrol edilen değişken ile alarm üreten cihaz arasında kurulan bağlantıyı sağlayan elemanların tümüdür.

Alaşım

İçerisinde en az birisi metal olan ve sonuçlanan maddenin metalik özellikler gösterdiği iki yada daha fazla maddenin çözelti yada bileşimidir.

Alaşım (SEA Y.)

Karışım olarak kabul edilen makro ölçekte homojen olan, mekanik bir yöntemle kolay ayrılamayacak şekilde birleşmiş bir veya daha fazla elementten oluşan metalik malzemedir.

Alaşımlı Çelik Boru

Çelik alaşımlı boru;çeliğin içerisine bir takım alaşım elemanları katılarak elde edilen malzemeden yapılan boru; alaşımlı çelik boru; örneğin paslanmaz çelik borulardır.

Albedo

Bir yüzeyden yansıyan güneş radyasyonunun gelen güneş radyasyonuna oranıdır.

Albinizm

Deri, saç ve gözlerdeki pigment eksikliğinden kaynaklanan ve genetik olarak kalıtılan bir hastalık. Bu özelliklere sahip kişilere albino denir.

Albiyan Epoku

Günümüzden 113.000.000 ile 100.500.000 yıl öncesi arasını kapsayan jeolojik zaman dilimidir.

Alçak Gerilim

Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir.

Alçıtaşı

Doğada jips (CaSO4.2H2O) ve anhidrit (CaSO4) olmak üzere iki türü bulunan ve ticarette alçı elde edilmesine yarayan endüstriyel hammadde.

Alerji

Vücudun çevredeki bir maddeye gösterdiği aşırı tepki.

Alerjik Madde

Solunduğunda, cilde nüfuz ettiğinde aşırı derecede hassasiyet meydana getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalınması durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çıkmasına neden olan maddelerdir.

Alerjik Reaksiyon

Metabolizmada allerji oluşturan tepkime;allerjik tepkimedir.

Alerjik Temas Etkileri

Allerji yapan bir madde ile temas eden derideki etkilerdir.

Alerjik Tepki

Allerjik tepki; bedenin verdiği alerjik tepkidir.

Alerjik Tozlar

Dönemsel olarak beliren insanlarda solunum ile ilgili hastalıklara yol açıp, alerjiye sebep olan tozlardır.

Aletsel Dönem Depremleri

1900’den günümüze aletsel ölçümlerle kaydedilen depremlerdir.

Alev

Yanmakta olan gazların gözle görülebilen parlak gövdeleridir.

Alev Borulu Kazan

Isı eşanjörü kanatlı boru içeren kazandır.

Alev Borusu

Duman borusu; kazanlarda içerisinden duman gazlarının geçtiği dışında suyun bulunduğu borudur.

Alev Düzenleme

Doğal gaz yakan araçlarda kolay erişilebilen bir yere yerleştirilen ve alevin istenen boyutlarda ayarlanmasını sağlayan düzenleyicidir.

Alev Güvenlik Kontrolü

Bir brülörü doğru bir hava temizleme, tutuşma, normal çalışma ve güvenlik nedeniyle durdurma gibi bir takım işletim sıralamasına koyan kontrol sistemidir.

Alev İyon Detektörü

Alev iyonlaştırma detektörü(FID); gaz kromatografisinde kullanılan bir detektördür.

Alev Kesici

Emilen metanın dışarı atılması veya kullanılması sırasında oluşacak alevin gerideki tesislere geçişini önleyen düzen.

Alev Köprüsü

Uzun alevli bir fırında yanma mahalli ile ızgarayı ayıran kısa boylu duvardır.

Alev Sıcaklığı

Alev sıcaklığı, tam yanmanın olduğu blgedeki alev sıcaklığıdır.

Alev Sızdırmaz Cihaz

Patlayıcı gaz ortamında çalışmak üzere ALSz standart isteklerine göre dizayn edilip teste tabi tutulmuş, sertifika ve imal lisansı verilmiş cihaz. Patlayıcı gaz ortamında çalışabilen bu tür cihaz veya tesisat (Ex) Explosion Proof, (ALSz) alev sızdırmaz cihaz veya tesisat diye isimlendirilir.

Alev Sızdırmaz Cihaz Tanıtma Kodu

ASLz (Alev sızdırmaz) test sertifikası ve imal lisansı alınmış bir cihazın etiketinde bulunan ve cihazın alev sızdırmazlık karakterini belirten kod.

Alev Sızdırmazlık

Devamlı veya zaman zaman ark ve kıvılcım çıkararak çalışan cihazların, bilhassa elektrik motorlarının patlayıcı toz, buhar, gaz bulunan işyerlerinde yani patlayıcı ortamlarda, kullanılabilmelerini sağlayan özellikleri. Bu tür cihazların patlayıcı ortamlarda kullanılmaları için yapılışlarında ve kullanılışlarında özel tedbirler alınması gerekmekte ve bu konu genel olarak “Alev sızdırmazlık” kapsamı içinde tanımlanmaktadır.

Alev Sızdırmazlık Korumaları

Alev sızdırmaz cihaz ve tesislerin, alev sızdırmazlık özelliğinde olmalarını sağlamak için kullanılan koruyucu aksesuar.

Alev Sızdırmazlık Test İstasyonu

Alev sızdırmazlık test sertifikası ve imâl lisansı vermeye yetkili otorite olan Maden Dairesi Başkanlığı adına alev sızdırmazlık konularını inceleyen, testlerini yapan, bu testlerden elde edilen neticeleri değerlendirip ilgililere aktaran, sertifika ve imal lisans şartlarını takip ve kontrol eden kuruluş.

Alev Söndürme Cihazı

Doğal gazla çalışan araçlarda(fırın,ocak vb) alev olduğu sürece besleme solenoid valfini açık tutan, alev görmediğinde valfi kapatarak gaz akışını kesen araçtır.

Alev Yalaması

Yakıtın yanmasından kaynaklanan alevin fırındaki herhangi bir iç yüzeyle temas etmesi durumunda ortaya çıkan durumdur.

Alev Yönlendirme Bacası

Bir yangında alevlerin istenilen yöne çekilerek yangının genişlemesini önlemeye yönelik bacalardır.

Aleve Dayanıklı

Yangının yayılması ve dağıtımını önleyen, aleve karşı direnimli malzemelerdir.

Alevlenebilir Atmosfer

İçerisinde alevlenebilir gazları içeren hava yada ortam havasıdır.

Alevlenebilir Gaz veya Buhar (PKD)

Havayla belirli oranlarda karıştırıldığında patlayıcı bir gaz ortamı oluşturacak olan gaz veya buhardır.

Alevlenebilir Madde (PKD)

Alevlenebilir bir gaz, buhar veya sis üretebilme yeteneğine sahip olan veya kendisi alevlenebilir olan maddedir.

Alevlenebilir Sis (PKD)

Patlayıcı bir ortam oluşturacak şekilde havada dağılmış sıvı damlalardır.

Alevlenebilir Sıvı (PKD)

Tüm öngörülen çalışma şartları altında alevlenebilir buhar üretebilme yeteneğine sahip sıvıdır.

Alevlenebilirlik

Alevlenebilirlik bir sıvının ısı karşısında alevlenmeye başlama eğilimidir.

Alevlenebilme Sınırları

Alevlenebilme sınırları; bir sıvı yada gazın alevlenebildiği en düşük sıcaklıktır.

Alevlenir Madde

Parlama noktası 21°C – 55°C arasında olan sıvı haldeki maddelerdir.

Alevlenme Noktası

Isınan maddeden çıkan gazların, bir alevin geçici olarak yaklaştırılıp uzaklaştırılması sonucunda yanmayı sürdürdüğü en düşük sıcaklıktır.

Alevlenmez Bina Malzemesi

Yangına ve aleve dayanıklı inşaat malzemesidir.

Alfa Aktif Artık

Alfa ışıması yapan bir veya daha fazla radyonüklitleri içeren radyoaktif artıktır.

Alfa K Faktörü

Bir hava terminalinin etkin alanı; ölçülen akış debisinin, belirli bir ölçme aracıyla açıklandığı biçimde ölçülmesinden elde edilen hız’a bölümüne eşittir.

Alfa Parçacıkları

Bir radyoaktif çekirdeğin bozunumu sırasında yayınlanan pozitif 2 yüklü helyum atomu çekirdekleridir.

Alfa Tanecikleri

İki proton ve iki nötrondan oluşan artı iki yüklü helyum çekirdekleri.

Alfanümerik

Arap sayısal ve latin alfabesindeki simgeleri birleştiren terim; alfanümerik dizi 0 ile 9 arasındaki sayıları ve A ile Z arasındaki harfleri içerir.

ALFRED (BERNHARD) NOBEL, (d. 21 Ekim 1833, Stokholm, İsveç-Ö.10 Aralık 1896, San Remo, İtalya);

Dinamiti ve daha güçlü patlayıcı maddeleri geliştiren İsveçli kimyacı, mühendis ve sanayici. Ayrıca Nobel ödüllerini dağıtan vakfın kurucusu.

Alg

Suda yaşayan, genellikle tek hücreli olan ancak çok hücreli de olabilen, tek ya da koloni halinde yaşayan, ökaryotik ve fotosentetik, bir canlı grubudur.

Algı değişmezliği

Sürekli değişen, yetersiz, eksik, tutarsız duyusal verilere rağmen, tutarlı ve sürekli bir dünya algılama durumudur.

Algı yanılması

Algılanan ilişkilerle gerçekte olan ilişkilerin birbirine uymamasıdır.

Algılama Ölçeği

Duyumsama ölçeği; bir mahaldeki hava kalitesini duyumsama ölçeğidir.

Algoritma

Bir problemin sonlu adımlarla çözümünde, iyi tanımlanmış kurallar ve süreçler dizisidir.

Alıcı (ADR)

Taşıma evrakı, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi veya taşıma senedinde belirtilen eşyanın teslim edileceği işletmedir.

Alıcı BACnet Kullanıcısı

Bir BACnet cihazından bildirim alan ve gönderen kullanıcı; BACnet® protokolünü kullanarak sayısal (digital) iletişimi destekleyen herhangi gerçek yada sanal cihaz kullanıcısıdır.

Alıcı Ortam

Hava, su, toprak ortamları ile bu ortamlarla ilişkili ekosistemlerdir.

Alidat

1) Bir ucu üzerinde dönebilen ve öteki ucu bölümler veya bir topografya plançetesi üzerinde yer değiştiren tahta veya madeni cetvel. 2) Bir teolitin hareket eden kısmı.

Alimino Silikat Camı

Polimerik yapıda olan, amorf silikon atomları içeren bazı radyoaktif artıkların katılaştırılmasında kullanılan dayanıklı bir cam türüdür.

Alimünize Kıyafet

Kurtarma çalışmalarında ve tehlikeli gaz yangınlarında vanayı kapatmak amacıyla alevler arasından kısa süreli geçişlerde kullanılan ve ısıya belli bir süre dayanıklılık gösteren özel kıyafettir.

Alın

1) Ayak, taban veya galeri ( lağım, kılavuz, başaşağı, başyukarı vb.) ilerlemelerinde ve açık işletmelerde cevher, kömür veya taşta üretim ve ilerleme çalışmalarının yöneldiği dikey yüzey parçası. 2) Mermer işletmelerinde taşın çıkıntı yapan en ileri yüzü. 3) Ayna. 4) Arın.

Alın Kaynağı

Kaynak yapılacak parçalar, bir transformatörün sekonder sargısının uçları ile birleştirilmiş iki çene arasına alınır. Akım geçince parçalar ısınır. Isınan parçaların üzerine basınç uygulanarak bağlantı sağlanır. Bu tip kaynak daha çok çelik profillerin uçlarının birbirine kaynak edilmesinde kullanılır.

Alın Konveyörü

Kazılan madenin ayak boyunca taşınmasını sağlayan konveyör.

Alın Mekanizasyonu

Alında madenin çıkarılmasında gevşetme ve yükleme işleminin makine ile yapılması.

Alında Tavan Basıncı

İstihsal yerindeki alınmamış kömür damarı üzerinde tavan katmanlarının oluşturduğu basınç birikimi.

Aliyman Yöntemi

Heyelanlı sahada alınan izleme noktalarının , ilk konumlarına göre ortaya çıkabilecek değişikliklerin, hareketsiz zemin üzerinde alınan iki nokta arasındaki bir referans doğrultuya göre belirlenmesi şekli. Bunun için aliyman başlangıçlarından birisine kurulan elektronik takeometre ile izleme noktasının doğrultudan sapma açısı ve noktaya olan mesafe ölçülür. Bu ölçüler belli zaman aralıkları ile tekrarlanarak izlenen noktanın hareket yönü ve miktarı değerlendirilir.

Alkali

Suyun pH derecesini 7.0’nin üzerine çıkartan yeterli alkali miktarını içermesi durumudur.

Alkali Dayanıklılığı

Deterjan, sabun, amonyak gibi bazik maddelere karşı boya filmlerinin sabunlaşma ve aşınma dirençleridir.

Alkalililik

Suda bulunan karbonat,bikarbonat ve hidrat iyonlarının toplamı olup, diğer iyonlar olan fosfat yada silikat alkaliliğe kısmen katılırlar; alkalilik genel olarak ppm CACO3 olarak ölçülür.

Alkol

Meyve, şekerpancarı, şekerkamışı vb. şıraları gibi glikoz içeren özsular mayalandıktan sonra damıtılarak elde edilen ve temel maddesi etanol olan sıvıdır.

Alkollü Termometre

Alkol termometresi; içerisindeki sıvı çoğu zaman renklendirilmiş alkol olan termometredir.

Allerji

İnsanların çoğunun normal tepki verdiği maddelere karşı bazı insanların verdiği değişik ve duyarlı tepki; allerji; 1906’da Celemens von Pirquet tarafından bu duruma verilen addır.

Allerjikler

Kendisine karşı duyarlı olan insanlarda allerjik etkiler yapan maddedir.

Allotropi

Kimyasal elementlerin farklı görünebilme özelliği. Örneğin, fosfor, allotropik değişim özelliğinden dolayı sarı ve kırmızı görünebilmekte; karbon; elmas, grafit ve amorf ( is) şekillerinde olabilmekte; gazlar arasında oksijen, ozon hâline dönüşebilmektedir. Berzelius tarafından isimlendirilen allotropi, bir strüktür ( iç yapı) olayıdır. Allotropik maddelerin bir yapıdan diğer yapıya dönüşmesi herzaman mümkündür; diğer taraftan kimyasal özellikleri temelde farklı değildir.

Allotropik Metal

Çeşitli kristal strüktürüne (yapısına) sahip olan metal. Misal olarak demir, a, ß, d ve Ğ olmak üzere dört ayrı strüktürde olabilen allotropik bir metaldir. Miknatisi ve yumuşak olan a demir “ferrit” 768 ½C da ß demire, ß demir 910½C’da “austenit” d demire, d demir 1390½C Ğ demire dönüşür. a demir d demir haline geçerken kristal strüktürü değiştiğinden hacmi küçülür.

Alman Gümüşü

Nikel, bakır ve çinkodan oluşan beyaz renkli; gümüşe benzer alaşım. Bakır alaşımları.

Alokton Kömür Yatakları

Nebat enkazlarının yetiştikleri yerlerden başka yerlere taşındıktan sonra kömürleşmeleri sonucu meydana gelen külü fazla kömür yatakları.

Alpaks

Mekanik direnci pek yüksek olmayan (18 kg/mm2), çok kolay bir döküm sağlayan %13 silisyumlu, alüminyum-silisyum alaşımı.

ALSz (Alev Sızdırmazlık Onay İşareti)

Yetkili otorite tarafından dizayn ve prototipi incelenmiş ve test edilerek sertifikalandırılmış alev sızdırmaz cihazların etiketine konan alev sızdırmazlık test istasyonunun amblemine alev sızdırmazlık onay işareti denir. Türkiye’de bu işaret çift parantez içinde ((ALSz)) dir.

ALSz Test Sertifikası ve İmal Lisansı

Bir cihazın dizaynının ve prototipinin alev sızdırmazlık test istasyonunda incelenip test edilmesi sonucu bu cihaz için hazırlanmış ve yetkili otoritelerce onaylanmış test sertifikası ve imal lisansı. İmalatçı firma, belirli bir cihaz için test sertifikası ve imal lisansını aldıktan sonra standartlara uygun olarak bu cihazı imal edebilir.

Alt

Mermer madenciliğinde taşın imalatta oturduğu taraf.

Alt Patlama Sınırı

Düşük maruz kalma sınırı; bir tehlikeli maddenin olumsuz sağlık etkileri olmaksızın maruz kalınabileceği en düşük derişim sınırıdır.

Alt Akım

Bir ölçme aracının, pompanın, vananın ve benzeri diğer bir ekipmanın çıkış tarafıdır.

Alt Alevlenebilirlik Sınırı (LFL)

Daha altındaki seviyelerde patlayıcı gaz ortamının oluşmayacağı, havadaki alevlenebilir gaz, buhar veya sis derişimidir.

Alt Alevlenme Sınırı

Düşük yanabilirlik sınırı; bir yakıtın ısı uygulanmasıyla yanmaya başladığı en düşük sıcaklıktır.

Alt Boru

Aşağı inen boru; bir elemandan alınan boşaltım borusudur.

Alt Boşaltım

Aşağı boşaltmak; güneş kolektörlerinde önceden belirlenmiş bazı koşullarda suyun boşaltıldığı sistemler için kullanılır.

Alt Geçit

Karayolunun diğer bir karayolu veya demiryolunu alttan geçmesini sağlayan yapıdır.

Alt İşveren

Bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır.

Alt işverenlik sözleşmesi

Asıl işveren ile alt işveren arasında yazılı olarak yapılan ve 10 uncu maddede belirtilen hususları ihtiva eden sözleşmedir.

Alt Kaplama

Çatılarda yüzey kaplamasına düzgün bir yüzey sağlamak üzere merteklere dikey doğrultuda yan yana olarak döşenen masif ahşap veya ahşap esaslı malzemelerden yapılan döşemedir.

Alt Kontrol Elemanı

Alt kontrol elemanı ana kontrol ediciye bağlıdır.

Alt Master Kontrol

Alt master kontrol;bir master kontrolden işaret alan (sinyal) kontroldür.

Alt Merkez

Elektrik üretim, dağıtımında yüksek gerilimin trafolar yardımıyla düşük gerilime dönüştürüldüğü yerdir.

Alt Seviyeli Kuruluş

Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkındaki Yönetmelik’te Ek-1’in Bölüm 1 ve Bölüm 2’sinde verilen tehlikeli madde listelerinde Sütun 2’deki eşik değerlere eşit veya üzerinde, ancak Sütun 3’teki değerlerin altındaki miktarlarda tehlikeli madde bulunduran kuruluşu ifade eder.

Alt Soğutma

1. Belirli bir basınçta, sıvının sıcaklığı ile kaynama sıcaklığı arasındaki fark; veya çıkış basıncına karşı gelen doyma sıcaklığı ile ısı eşanjöründen çıkan sıvı sıcaklığı arasındaki °F ( °C) olarak farktır. 2. Bir maddeyi katılaşma olmaksızın donma noktasının altındaki sıcaklığa soğutulmasıdır.

Alt Soğutma Isı Atımı

Toplam ısı atımından yoğuşma ısı atımının çıkartılması ile elde edilen değer; soğutkan sıcaklığını doyma sıcaklığının altına soğuturken atılan ısı miktarıdır.

Alt Soğutucu

Soğutmada kondenserden çıkan sıvıyı doyma sıcaklığının altındaki bir sıcaklığa düşürmekte kullanılan soğutucu; kondenser yüzeyinin artırılması yada bir ısı eşanjörü ile sağlanır.

Alt Soğutulmuş Soğutkanın Özgül Isısı

Doyma sıcaklığının altına soğutulmuş soğutkanın özgül ısı kapasitesidir.

Alt Taban Yolu

Uzun ayak üretim sisteminde, ayaktan gelen kömürü taşıyan bant veya vagonların bulunduğu galeri.

Alt Yapı

Alt yapı; bir işletme kentsel alanda yol,su elektrik, kanalizasyon için kullanılan terimdir.

Alt-Ölçme

Bir enerji şirketinden satın alınan enerjinin, bir mal sahibi tarafından ödenmesi durumunda, kiracılar tarafından tüketilen miktarları her birine ait sayaçlarla ölçmesi;elektrik kullanan bir çok cihazdan her birinin tükettiği elektriği ayrı birer sayaçla ölçmedir.

Alt-Soğutma Isısı

Alt soğutma ısısı soğutma sistemlerinde, kondenserden çıkan doymuş durumdaki sıvının doyma sıcaklığının altında belirli bir değere kadar soğutulmasıdır.

Alt-Soğutulmuş Sıvı

Belirli bir basınçta doyma sıcaklığının altındaki bir sıcaklık derecesine kadar soğutulmuş sıvıdır.

Altbant Konveyörü

Alt kısmı ile taşıma yapan konveyör.

Alterasyon

1) Yerkabuğunu teşkil eden (kayaçları) formasyonları oluşturan minerallerin fiziksel ve kimyasal etkilerle kompozisyonlarının değişmesi. 2) Bozulma. 3) Çürüme.

Alternatif Akım

Zaman içerisinde yönü ve şiddeti belli bir düzen içerisinde değişen akıma alternatif akım denir.

Alternatif Akım Motoru

Alternatif akımla çalışan elektrik motorudur.

Alternatif Enerji Kaynakları

Fosil yakıtların dışındaki, güneş, rüzgar, akar su vb gibi enerji kaynaklarıdır.

Alternatif Soğutkan

Ozon yıpranmasına neden olan kloroflorokarbon soğutkanların yerine kullanılan soğutkanlardır.

Altimetre

1) Hava basıncından yararlanarak çalışan, yükseklik ölçme cihazı. 2) Yükseklik ölçer. Bellibaşlı iki tür altimetre vardır. Biri hava basıncını gösteren basınç altimetresi, diğeri bir radyo sinyalinin havadaki bir cisimden yere gidiş dönüş süresini ölçen radyo altimetredir.

Altın Ayarı

Saf altını takılarda kullanabilmek için katılan gümüş ve bakırın miktarlarından dolayı ortaya çıkan altın kalitesini belirleyen işlem.

Altın Rafinasyonu

Izabe sonucunda elde edilen ve bünyesinde % 90-95 Au bulunan ürünün, % 99,5 Au saflığına getirilmesi.

Altın Saatler

Afet sonrası o bölgedeki insanların aranması ve kurtarılması ile tıbbi ilk yardımın yapılması için geçecek ilk 72 saatlik kritik süre. Sağlık konusundaki acil müdahale süresi bazı durumlarda çok daha az olmaktadır. Bireylerin ve yerel halkın afet sonrasında yetkililer ve ekipler gelene kadar ilk 3 gün kendi başına yeterli kapasiteye sahip olması istenen ve planlanan zaman dilimidir.

Altın Suyu

1) Altını ve platini çözündüren nitrik ve hidroklorik asitler karışımı. 2) Kral suyu.

Alttan Akımlı Su Kulesi

Cebri çekimli fanın plenum odasının altına yatay biçimde yerleştirildiği çapraz akımlı su soğutma kulesidir.

Alttan Yukarı Besleme Sistemi

Bir tesisatta dağıtımın (sıcak su,buhar vb) kullanım birimine aşağıdan yukarı doğru yapıldığı sistemdir.

Altyapı

Bir kuruluşun faaliyet göstermesi için gerekli olan tesisler, donanım ve hizmetler sistemi.

Orkun ÇOBAN

Altyapı Tesisi

Bir yerleşim bölgesi ve sanayi kuruluşu için gerekli olan ulaşım, iletişim, elektrik, su, kanalizasyon, içme suyu şebekeleri ve bunların arıtma tesisleri gibi yapılarının tümüdür.

Alümin

1) Alüminyum oksidinden ibaret olan değerli bir taş. Alümin içinde bulunan renkli maddelere göre; yakut(kırmızı), zebercet (sarı), safir (mavi) gibi ayrı adlar alır. 2) Suda çözünmeyen 2050½C’da eriyen, beyaz bir toz olan (Al2O3).

Alümina

Öğütülmüş boksit cevherinin, sudkostik etkisi, yüksek sıcaklık ve yüksek basınçlı buhar etkisi altında çözünürleştirilip; bu ortamda erimeyen komponentlerin çöktürülerek filtre edilip çamur hâlinde atılmalarından sonra, sıvı fazda teşekkül etmiş olan sodyum alüminat çözeltisinin, aşı maddesi olarak ilâve edilen alüminyum hidrat etkisi, karıştırma ve soğutma sonucu alüminyum hidrata dönüştürülmesinden sonra alüminyum hidratın çöktürülüp filtre edilmesi ve bunun da kalsine edilmesi sonucu meydana gelen ve alüminyum üretiminin ara maddesi olan suda çözünmeyen 2050°C da eriyen beyaz bir toz olan alüminyum oksit. ( Al2 O3).

Alüminize Kıyafet

Kurtarma çalışmalarında ve tehlikeli gaz yangınlarında vanayı kapatmak amacıyla alevler arasından kısa süreli geçişlerde kullanılan ve ısıya belli bir süre dayanıklılık gösteren özel kıyafettir.

Alüminotermi

Alüminyumun, yüksek sıcaklıklar elde etmek ve bazı metalleri hazırlamak için kullanılması.

Alüminoz

İnce alüminyum tozlarıyla uğraşan işçilerde meydana gelen akciğer hastalığıdır.

Alüminyum

(Al), Gümüş parlaklığında beyaz, özgül ağırlığı 2.56 (2.7) olan, 658°C’de ergiyen, 2056°C’’de kaynamaya başlayan hafif metal.

Alüminyum Bronzu

İçerisinde % 89-95 arasında bakır, % 5-11 aluminyum bulunan alüminyum alaşımı.

Alüminyum Eşdeğeri

Radyasyon şiddetinde, aynı şartlar altında, belirli bir malzeme kalınlığı ile aynı azalmayı sağlayan alüminyum kalınlığıdır.

Alüminyum Kanatlar

Alüminyum kanatlar serpantin borularının ısı transferi yüzeyini artırmak amacıyla boruya geçirilmiş veya lehimlenmiştir.

Alüminyum Tuncu

% 4-15 arasında bir oranda alüminyum ve daha az miktarlarda başka metaller içeren bakır alaşımları. Güçlü ve yenime (korozyona) karşı dirençli bir alaşım olan alüminyum tuncu pek çok makine parçasının ve aletin yapımında kullanılır. Altınsı rengi ve kararmaya karşı direnci nedeniyle kuyumculukta ve mimarlıkta da kullanım alanına sahiptir.

Alüminyum Yünü

Alüminyum yünü; sinterleme yoluyla üretilendir.

Alüminyumlama

Demir gibi ucuz bir metali, ince bir alüminyum tabakası ile kaplayarak gerek sulu ortamda, gerek yüksek sıcaklıklarda aşınmaya karşı koruma usulü.

Alüval Cevher Yatakları

Primer ve daha yaşlı cevher yataklarının mekanik etkiler altında parçalanarak, başka bir yerde tekrar depo edilmeleri ve zenginleşmeleri suretiyle teşekkül eden cevher yatakları.

Alüvyon

Kayaçların aşınması ve bozulması sonucunda oluşarak su, rüzgâr gibi dış etkenlerle taşınıp çukurlarda veya düzlüklerde biriken kaya parçaları, çakıl, kum, kil, silt gibi birikinti katmanıdır.

Amalgamasyon

Altın ve gümüş ihtiva eden öğütülmüş cevherlerden civa yardımı ile altın ve gümüşün civa içerisine alınması işlemidir. Bu işlemden sonra bir yandan civa tekrar kazanılır; diğer yandan kıymetli metaller elde edilir.

Amazon Taşı

1) Rengi sarı yeşilden mavi yeşile kadar değişen bir K- feldispat türü (Mikroklin). 2) Amazonit.

Ambalaj (SEA Y.)

Ambalajlama ve içindekilerden oluşan ambalajlama faaliyetinin bütünsel ürünüdür.

Ambalajlama (SEA Y.)

Kabın içeriğini koruma ve diğer güvenlik işlemlerini yerine getirmek için gerekli olan kap veya kapları ve diğer bileşen veya malzemedir.

Ambalajlayan (IMDG)

Tehlikeli maddeleri büyük ambalaj ve ara dökme yük konteyneri dahil değişik cinsteki kaplara yerleştiren ve gerektiğinde ambalajları taşınmaya hazır hale getiren, tehlikeli yükleri paketleyen ya da bu malların paketlerini, etiketlerini değiştiren, taşıtmak amacıyla etiketleyen, gönderici veya onun talimatları ile bu işlemleri yapan gerçek ve tüzel kişileri ve fiili olarak bu işlemi gerçekleştiren kara ve kıyı tesisi personelinidir.

Ambar

İhtiyaca bağlı olarak belirli bir süre için ürünlerin veya malzemelerin konulduğu kapalı veya açık, güvenlikli alanıdır.

Ambarlı Ayak İşletme Metodu

İhtiva ettiği maden sağlam, kendi kendine oksitlenmeyen, tavan ve taban taşları sağlam, dik ve orta kalınlıktaki damarlarda (kalın damarlarda azami kalınlık cevherin hiç tahkimata lüzum göstermeden durabileceği açıklık) başyukarı açık veya rambleli ayaklarda olduğu gibi hazırlık yapılarak kazılan cevherin kabaran kısmı kadarını alıp geri kalan kısmını panoda kazı bitinceye kadar yerinde bırakıp daha sonra ambarlanmış cevherin tamamını üretime alma esasına dayanan (üretim) işletme metodu.

Ambuaj

1) Yangın barajı kapatıldıktan sonra barajın arkasına şlam veya su vermek suretiyle yangının söndürülmesi. 2) Çamurlama.

Ambulans

Hasta veya yaralı insan taşınması için tasarlanmış ve bu amaç için özel ekipmanlara sahip M sınıfı SC kodlu motorlu araçtır.

Ambulans ve Acil Bakım Teknikeri AABT

Üniversitelerin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulundaki 2 yıllık ambulans ve acil bakım teknikerliği programlarından mezun olmuş kişidir.

Amele Birliği

10 Eylül 1337 tarih 151 sayılı Ereğli Havzai Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanunun 4. maddesi uyarınca Ereğli Kömür Havzasında çalışan işçilere, ekonomik ve sosyal yardım sağlamak amacıyla Amele Birliği ve İhtiyat Teavün sandıkları (Amele Birliği Biriktirme ve Yardımlaşma Sandığı) adı altında kurulan tüzel kişiliği haiz, Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı kuruluşun adı.

Ameliyathane Hizmetleri Teknikeri

Ameliyathane Hizmetleri Teknikeri; ameliyathanede bulunan tüm alet ve cihazları kullanabilen, ameliyathaneyi ameliyata hazırlayan ve ameliyata giren ekipte yer alan yardımcı sağlık personelidir.

Amenajman

1) Genel anlamda madencilikte, bir rezervin işletilmesi için gerekli olan ve maden kitlesi dışında yapılan ana kuyular, galeriler vb. her türlü hazırlık işleri. 2) Açık işletmecilikte, maden kitlesine ulaşıncaya kadar yapılması gerekli işlerin tamamı. 3) Developman.

Ametal

Metal özelliği göstermeyen elementlerdir. Sertlik, mekanik uyarlanabilirlik ya da elektrik iletkenliği gibi metallere özgü özellikleri göstermeyen maddelerdir. (Genellikle karbon, azot, fosfor, oksijen, kükürt, selenyum, flor, klor, brom, iyot ve soy gaz elementlerine ametal denir)

Ametist

1) Bünyesindeki bazı iz elementler nedeniyle hafif mor renkte, kristal kuars. 2) Ziynet taşı olarak kullanılan kuars. Bazı inanışlara göre alçakgönüllülük, hoşgörü, mutluluk ifade eder.

Amfoter

Hem asit hemde baz özellik gösteren maddelere amfoter madde denir.

Amonyak

Kimyasal formülü NH3 olan renksiz,keskin kokulu, kimyasal madde; suda önemli ölçüde çözünebilen ve geniş kapasiteli soğutma tesislerinde kullanılan soğutkandır.

Amonyak (NH3)

Azot ve hidrojenin en basit kararlı bileşiği olan ve renksiz, keskin kokulu gaz. Sanayide kullanılan birçok önemli azot bileşiğinin üretiminde başlangıç maddesi olarak kullanılır.

Amonyak Soğutkanı

Geniş kapasiteli devrelerde kullanılan soğutkan olarak amonyaktır.

Amonyum Klorat

Amonyaklı (NH4) kökü olan, yanıcı madde ile karıştırıldığı zaman bir alev teması, sürtünme veya darbe ile hemen patlayan ve stabil olmayan madde (NH4ClO3).

Amonyum Klorür (NH4Cl)

Nişadır olarak da bilinir. Hidrojen klorür (Tuz asidi, tuz ruhu, kloridrik asit) ve amonyağın tepkimesi ile oluşan tuz. En çok kuru pillerde elektrolit olarak kullanılan nişadır, galvanizleme ve kalaylamada ayrıca metal yüzeylerindeki oksit katmanını gidererek lehim tutmasını kolaylaştırmak amacıyla lehimcilikte de yaygın olarak kullanılır. Piyasadaki birçok soğuk algınlığı ve öksürük ilacının bileşiminde de amonyum klorür bulunur.

Amorf Silika

Doğal olarak ortaya çıkan veya sentetik olarak üretilen ve bilinen kristal yapısına sahip olmayan silisyumdur.

Amortisör

Makinalarda çalışma sırasında meydana gelen sarsıntı ve titreşimlerin şiddetini ve etkisini azaltmak için kullanılan elemanlar.

amortize etme

Amortize etme belirli bir süre sonunda miktar düşümüdür.

Amper

Elektronların, tam bir elektrik devresindeki bir noktadan saniyede geçen akış hızıdır.

Ampermetre

Elektrik akımının akım şiddetini yani iletkenden geçen akım miktarını ölçen aletlere verilen isimdir.

Ampilifikatör

(1)Bir elektrik akımının ya da geriliminin çok zayıf değişimlerini algılamaya yarayan düzenek,(2) Müzik sistemlerinde yükseltici olarak kullanılır. Kaynak cihazlardan (CD çalar, pikap gibi) çıkan ses sinyallerini güçlendirerek hoparlörlere gönderme görevini üstlenir. (eşanl. Yükselteç)

Ampirik Değer

Tecrübeye dayanan, deneysel değerdir.

Ana Bant

İkincil bant veya bantlardan aktarılan yükü taşıyan, büyük kapasiteli bant.

Ana Besleme Hattı

Besleme ana hattı; diğer hatlara yapılacak besleme miktarını taşıyan hattır.

Ana Birim Yük Yoğunluğu

Alan faktöründeki düzeltmeden önce,bir ideal mahallin listelenen alanları/ etkinliklerinde izin verilen maksimum güç yoğunluğu,W/ft2.

Ana Boru

Ana boru; diğer borulara verilecek akışkanı taşıyan ana borudur.

Ana Boşaltma Borusu

Diğer boşaltma hatlarının kendisine bağlandığı ana boşaltma hattıdır.

Ana Dekapaj

Örtü tabakası ile ekonomik olmayan üst ve yan kesim madeninin alınması işlemi.

Ana Duman Kanalı

Ana duman kanalı; değişik ekipmanlardan gelen duman kanallarını birleştiren kanaldır.

Ana Elektrik Tesisatı

Bir konutsal elektrik tesisatında prizleri aydınlatma anahtarlarını ve araçlarını taşıyan elektriksel devredir.

Ana Galeri

İhraç kuyusuna irtibatlı ve işletmecilik açısından önemli olan damar istikametinde sürülen ana ulaşım (nakliyat) ve havalandırma yolu. Madencilikte esas veya daha önem taşıyan bir yeri tanımlamak için, yer belirten kelimenin başına ana eki konularak o yerin önemi belirtilir.

Ana Hat Borusundan Boru Alma (Branşman)

Ana hat yatay borusu yada kolonlardan alınan ve sistem içerisindeki yardımcı devreleri besleyen ayrılma hatları; branşmanlar.

Ana iletken(Faz iletkeni)(L1,L2,L3)

Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nde elektrik enerji kaynaklarını tüketiciye bağlayan fakat orta noktadan veya yıldız noktadan çıkmayan iletkenleri ifade eder.

Ana İndirici Merkez

Gerek enterkonnekte şebekeden alınan enerjiyi, daha küçük seviyeli iletim şebekelerine, gerekse iletilerek dağıtım bölgesine taşınan enerjiyi seçilmiş dağıtım gerilimi seviyesine dönüştüren transformatör merkezleridir.

Ana Kanal

Ana kanal diğer zonlara giden kanallara verilecek havayı taşıyandır.

Ana Kat

Yeraltı işletmesinde diğer katlardan getirilen madenin taşındığı ve temiz havanın giriş yaptığı ocak katı.

Ana Kiriş

Dikmelerin üzerine yerleştirilen ve sistemin yüklerini taşıyan esas kirişlerdir.

Ana Kolon

Yataydan giderek yükselen( eğim verilen) ana hat borusudur.

Ana Kolon Hattı (Elektrik)

İşletmeye ait besleme noktasından (ana buat) tüketicinin ilk dağıtım noktasına (ana tablo, sayaç) kadar olan besleme hattıdır.

Ana Kondens Borusu

Ana kondens borusu; kondens hatlarının birleştiği borudur.

Ana Kontaktör

Ana kontaktör kendisine bağlı kontaktöleri çalıştırandır.

Ana Kontrol

Ana kontrol edici; diğer kontrollerin bağlı olduğu temel kontrol birimidir.

Ana Kontrol Vanası

Ana kontrol vanası kendisine bağlı vanaları kontrol edendir.

Ana Korkuluk (İskele)

Platforma paralel olup iskele çerçevesine en az 1 m yükseklikte yatay olarak bağlanan iskele korkuluk sisteminin ana elemanıdır.

Ana Kuyu

Ocaktan, cevher, taş, su, personel çıkmasını ve ocağa, personel, malzeme, enerji ve hava girmesini sağlayan kuyu.

Ana Kuyu Kesiti

Ana kuyuda kullanılan ihraç sistemlerine ait kafes ve skiplerin hareketlerini sağlamak üzere ayrılmış bölmeleri, kayıtları, kafesleri, kirişleri, basınçlı hava ve su boruları ile güç kabloları, vb. tesisatın durumunu gösteren kuyu eksenine dik kesit. Ana kuyuda emniyet amacı ile imdat vinci kafesi ve kontrpuası için özel bölme de bulunabilir.

Ana Omurga

Teknenin alt tarafında baş kısmından kıç kısmına kadar uzanan ve teknenin temelini oluşturan ana taşıyıcı elemandır.

Ana Pis Su Hattı

Kendisine daha küçük çaplı pis su boruların bağlandığı geniş çaplı ana pis su borusudur.

Ana Platform (SÇP)

Çalışma platformunun birincil yapı elemanları kullanılarak yapılan parçasıdır.

Ana Şok

Bir bölgede bir deprem serisi içinde meydana gelen en büyük depremdir.

Ana Sözleşme

Ana sözleşme; bir sözleşmenin bütün kısımlarında geçerli olan hususları içeren sözleşmedir.

Ana Stop Vana

Ana stop vanası; kapanması ile diğer bütün hatlara giden akışkan beslemesini kesen vanadır.

Ana Tank

Ana tank; genellikle yüksek bir yerde bulunan ve suyun sabit bir basınçta akmasını sağlayan tanktır.

Ana ve Kuyruk Halatlı Çekme Düzeni

Ayrı ayrı tamburlara sarılmış, dolu arabaları çeken bir ana halatla dolu arabalar çekilirken dengeyi sağlayan, dönüşte ise boş arabaları çeken bir kuyruk halatından oluşan taşıma düzeni.

Ana Yüklenimci

Ana yüklenimci; bir işi ihale yada diğer bir yöntemle üstlenen ve daha sonra işin belirli bölümlerin taşeronlara devreden ana müteahhittir.

Anahtar

Anahtar; elektriksel temas sağlayan veya kesen elemandır.

Anahtar Kutusu

Dağıtım kutusu; elektriksel enrjiyi değişik ekipmanlara dağıtan kutudur.

Anahtarcı (Çilingir)

Anahtarcı (Çilingir), işlemeyen kapı, kasa, oto, masa ve dolap gibi eşyaların kilitlerini açma, kilide ve anahtar numunesine göre anahtar, kilit montajı, kilit bakım ve onarım işlerini yapan kişidir.

Anakaya

Nispeten daha sert ve yoğun kayalardan oluşan ve genellikle üzerinde taşlaşmamış ve gevşek yumuşak kayaçlar ile toprak örtüsü bulunan zemin katmanıdır.

Analık İzni

Kadın işçinin doğum nedeniyle çalıştırılmadığı süre için verilen izindir.

Analit

Bir analitik süreç sonunda belirlenen bir madde veya kimyasal elemandır.

Analitik Çözelti

Belirli bir parametreler ve sınır koşulları dizisi için nedensel sonuçlara sahip bir gerçeklik modelinin matematiksel çözümüdür.

Analitik Çözüm

Bilinen bir parametreler dizisi ve sınır koşullarında, bir gerçeklik modelinin matematiksel çözümüdür.

Analiz

Analiz; bir maddeyi yada fenomeni, bu olayı yada fenomeni oluşturan parçalarına ayırma; parçalarına ayırarak incelemedir.

Analiz Edici

Soğurmalı (absorption) bir soğutma sisteminin yüksek basınç tarafında, düzelticiye yada kondensere giren buhar içerisindeki soğutkanın derişimini artırmak için kullanılan cihazdır.

Analizör

Kimyada bir olay, yapı ya da sistemi çözümlemede kullanılan cihaz, çözümleyici diye de isimlendirilir.

Analog Çıktı

Bir diğer değişkeni temsil etmekte kullanılan sürekli değişken; örneğin sıcaklık girdisini temsil eden akım yada gerilim çıktısıdır.

Analog Gösterim

Bir çalıştırma personeline süreçle ilgili analog değerleri gösteren örneğin bir ölçme aracı, yada bir gösterge aracıdır.

Analog İletim

Ses,veri,görüntü,sinyal yada video bilgilerinin, bir değişkenin değişmesiyle orantılı olarak genliği,fazı, yada diğer bir özelliği değişen sürekli bir sinyalle iletimidir.

Analog Sergileme

(1) Analog (girdiyle orantılı çıktı üreten) veri değerlerinin sergilenmesidir. (2) Bir fiziksel değişkenin sürekli biçimde sergilenmesidir.

Analog Veriler

Genellikle kağıt formunda, haritaları, istatistik verileri ve basılı hava fotoğrafını içeren datadır.

Analog-Sayısal Dönüştürücü

Analog sinyalleri farklı sayısal işaretlere dönüştüren cihazdır.

Anayol

Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen karayolundaki trafiğin, bu yolu geçerken veya bu yola girerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş karayoludur.

Andezit

1) Yeryüzünde volkanik faaliyetlere sahne olmuş bölgelerde oluşmuş alkalikalk ve alkali karakterli, petrografik olarak diyorit ve benzeri derinlik kayaçlarının püskürük serileri. Bazen poröz, gri, siyahımsı temel renk gösteren bu kayaçlar, daha yaşlı unsurlarında değişimden dolayı yeşilimsi, kahveremgimsi, kırmızımsı ve benekli bir görünüm arzederler. Ankara civarında bol bulunan andezit, yapılarda kullanılır ve Ankara taşı olarak da isimlendirilir. 2) Genellikle genç tersiyer volkanizmasında oluşmuş alkalikalkerli, az kuarslı veya kuarssız diyoritik mağmadan oluşan bir cins püskürük kayaç.

Anemometre

1) Hava akımı hızını ölçme aleti. 2) Rüzgarölçer.

Anemometre:

Rüzgâr hızını ölçen ve yönünü gösteren alet

Anemostat

Anemostat; menfez; hava giriş elemanıdır.

Aneroid Barometre

Atmosferik basıncı ölçmede kullanılan araç; herhangi bir sıvı içermez.;temel şekliyle, içinin havası boşaltılmış, ince ve yol kıvrımlı bir madensel kapsülden oluşur.

Aneroid Kapsül

Metalden ve kısmen vakumlanmış ve sızdırmazlığı sağlanmış bir yay tarafından gergin ve açık tutulan atmosfer yada gaz basıncı ile çekilen ve genişleyen ince, disk biçimli kadranlı kapsüldür.

Aneroit Barometre

Ocakta hava basıncını ölçen aygıt.

Anestezi Teknikeri

Anestezi Teknikeri, her türlü ameliyatta hastanın uyutulmasıyla ilgili tıbbi yöntemleri anestezi uzmanı hekimin talimatına göre uygulayan, anestezi işlerinde hekime yardımcı olan kişidir.

Anestezik

Anestezi amacıyla kullanılan ve bireyde geçici ve geri getirilebilir bilinç kaybı( baygınlık) yaratan gazlardır.

Anfizem

Anfizem, tıbbi anfizem, doku ve organlar arasında hava kalması; solunum güçlüğü,akciğer dokularının yıpranması gibi sonuçlar yaratır.

Anfo

Amonyum nitrat ile fuel-oil veya motorinin ağırlıkça yüzde olarak 94,3/5,7 oranında karıştırılmasıyla oluşturulan bir patlayıcı karışımını,

Anglo Sakson Hukuk Sistemleri

İngiltere, ABD, Kanada, Hindistan, Güney Afrika vs. uygulanır ve başlıca özellikleri: •Hukuk kuralları çok sayıda mahkeme kararları ve örf adet kurallarından oluşur. •Hukuk kuralları yasam organı tarafından değil toplumun kendisi tarafından yaratılır. Örf ve adet hukuk sisteminin asli kaynağıdır. •Yargı Birliği İlkesi geçerlidir.

Anglodozer

Öndeki bıçağı, yukarı veya aşağı tek taraflı hareket ettirebilen, sağa veya sola döndürebilen dozer.

Anhidrit

Kalsiyum sülfat (CaSO4) kimyasal bileşiminde, bazı kayaçların bünyesinde kayacı teşkil eden unsurlar arasında bulunan bir mineral. Açık denizle ilişiği kesilmiş kapalı basenlerde buharlaşma sonucu çökelmeyle oluşur.

Ani Buhar

Ani buharlaşma buharı; boru hatlarında akan sıvının, sıvı basıncının, sıvı sıcaklığını doyma sıcaklığı yapan değere düşmesi ile aniden buharlaşmasıdor.

Ani Buharlaşma

Ani buharlaşma; özellikle soğutma devrelerinde sıvı soğutkanın sıvı hattındaki ani buharlaşmasıdır.

Ani Buharlaşma Deposu

Bir akışkan akışı sırasında sıcaklığın yükselmesi veya basıncın düşmesi nedeniyle aniden oluşan buhar bölümünü sıvı bölümünden ayırmakta kullanılan tanktır.

Ani Frenlemeli Güvenlik Tertibatı

Kılavuz raylar üzerindeki frenleme hareketi ani olan paraşüt sistemidir.

Ani Gaz Boşalması

1) Yeraltı çalışmaları sırasında; jeolojik yapıdan dolayı basınç altında bulunan metan, CO2 vb. gazların çalışılan yere ani olarak püskürmesi suretiyle serbestleşmeleri ve dolayısı ile kömür ve diğer katmanların açılmış boşluğa yayılmaları. 2) Degajman (Degajman enstantane). 3) Damar patlaması.

Ani Gelişen Afet

Deprem, fırtına, hortum, çığ, kaya düşmesi, volkan, yangın, heyelan, ani sel, su taşkını, tsunami gibi yıkıcı etkileri aniden ortaya çıkan doğa kaynaklı afettir.

Ani Isıl Verim

Belirli bir zaman aralığında brüt kolektör alanı başına çıkartılan ısı miktarının, aynı dönemde kararlı yada yarı kararlı koşullarda kolektörün birim alanına gelen toplam radyasyon bölümüdür.

Ani Paslanma

Yüzey hazırlamanın hemen sonrasında çelik yüzey üzerinde olusan ince hafif pastır.

Ani Radyasyon

Bir yüzey üzerinde ölçülen ani radyasyondur.

Ani Su Isıtıcısı

Ani su ısıtıcısı; deposu olmayan musluk açıldıktan hemen sonra sıcak su vermeye başlayan ve genellikle duş kafasına uygulanan ısıtıcıdır.

Ani Verim

Belirli bir dönemde, bir ısı transfer akışkanı tarafından çıkartılan brüt enerjinin, kararlı hal yada yarı kararlı hal koşullarında bir güneş kolektörünün birim alanına gelen güneş radyasyonuna oranıdır.

Ani Yanma

Kendiliğinden tutuşma; kendiliğinden yanmaya başlamadır.

Anilin Noktası

Seçilmiş hidrokarbonlardan oluşan bir çözelti olan anilin içerisinde yağın çözünmeye başladığı minimum sıcaklıktır.

Anizotrop

Belirli fiziksel doğrultulara göre özelliği değişen cisimler.

Anjildit

Killi kayacın mekanik etkilerle sertleşip levhalara ayrılabilen türü.

Ankastre Eleman

Demir, çapa, ankastre tutma yada bağlama elemanıdır.

Ankastre Yapmak

Demirlemek, sıkıca tutturmak/bağlamak, sıkıca bağlanmak, çapa, çapa atmak, tutmak.

Anket Formu

Soru yada anket formu; belirli konularda kamusal düşünceyi belirlemek için uygulanan ankettir.

Ankraj (Mekanik Bağ)(İskele)

Bir bağ elemanını tutturmak için yapıya saplanan veya tutturulan elemandır.

Ankraj Tahkimatı

1) Betonarme kiriş şeklinde çalıştırmak amacı ile, kayaçlara delikler delinerek içine demir teçhizat yerleştirmek suretiyle yapılan tahkimat. Ankrajın görevi, birkaç kayaç katmanını, müşterek bir kitle teşkil edecek şekilde birbiriyle irtibatlamak ve böylece katmanların göstereceği bükülme mukavemetini artırmaktır. Bunun için özel biçimli değişik boy çelik malzeme, daha önce delinmiş yerlere çakılır ve böylece kayaçların betonarme kiriş şeklinde çalışması sağlanır. 2) Tavan civatası.

Anlaşma

Sözleşme; anlaşma; yerine getirilmesi gereken hususları içeren imzalı belgedir.

Anma Boyutu

Cevher hazırlama çalış-maları ile ilgili bir boyut sınıflandırılasında tağdiye (besleme) maddesinin ayrılmak istendiği parça boyutu.

anma kapasitesi

Kazıcıların (ekskava-törlerin) normal koşullarda yapması gereken kazı miktarının ifadesi. Pratikte kazıcıların çalışma verimleri yapılan fiili iş miktarının anma kapasitesine oranı ile değerlendirilir. Anma kapasitesi; nominal kapasite ve normal kapasite diye de ifade edilir.

Anma Kesiti

1) Kesiti önemli olan tel, halat, çubuk vb. maddelerin standartlarda belirtilen kesit değeri. 2) Nominal kesit.

Anne Çekirdek

Radyoaktif bozunma sonucu özel bir çekirdek (kız çekirdek) oluşmasını sağlayan radyo-nüklitlerdir.

Ano

İstinat duvarları, galeri veya kuyularda beton, betonarme, taşduvar veya kemer inşaatlarında meydana gelebilecek deformasyonların tüm tahkimatı etkilemesini önlemek ve deforme olan kısımların kolay tamir edilebilmesini sağlamak için söz konusu tahkimatın bloklar halinde inşa edilen kısımları.

Anod

(1)bir elektrolitik pilde, negatif yüklü metal olmayan iyonların kendisine doğru hareket ettiği pozitif elektrod; (2) elektrolitik bir pil yada vakum borusunda pozitif kutup yada elektrottur.

Anomali

1) Kaide dışı olan şey. 2) Yeryü-zünde sistemli bir dağılım ve belirli bir ölçü değeri gösteren manyetik alanın bir lokasyonda alışılmamış değişiklik göstermesi. Aynı şekilde radyoaktif, yerçekimi, yer akımları değerlerinin normallerinden farklı olması da anomalidir ve maden aranmasında önemli belirtiler olarak değerlendirilir. 3) Sapaklık, düzgünsüzlük.

Anot Çamuru

Bakırının elektro rafinasyonu esnasında oluşan, içerisinde gümüş, altın, selenyum, tellür ve az miktarda da olsa platin, paladyum bulunan ürün.

Anotlama

Elektrolizle uygulanan metal kaplama yöntemi. Anotlama işlemi, paslanmaya karşı koruma, elektrik yalıtımı, ısı kontrolü, birleştirme ve sızdırmaz hale getirme, aşınma ve yıpranmaya karşı dayanıklılık ve süsleme amacıyla yapılır.

Antagonizma

Kişiler, kurumlar, toplumsal grup ya da sınıflar öğreti ya da ideolojiler arasında sözkonusu olan uzlaşmaz, üstesinden gelinmez çelişki ya da karşıtlık durumudur. Gelirlerin paylaşılmasında işverenle işçinin rakip durumda olduklarını iddia eder.

Antalpi

Bir sistemin iç enerjisi ile basınç hacim çarpımı olan sistem üzerinde yapılan işin toplamı; h = e + pv; h = antalpi yada toplam ısı içeriği , e = sistemin iç enerjisi p =basınç, ve v = hacim;

Antalpi Diyagramı

Antalpi diyagramı; soğutma çevrimini gösteren basınç-antalpi diyagramı;koordinatlardan birisinin antalpi olduğu, bir maddenin özelliklerinin grafik olarak gösterimidir.

Antalpi [Isı Tutumu]

Bir sistemin iç enerjisi ile basınç hacim çarpımı olan sistem üzerinde yapılan işin toplamı; h = e + pv; h = antalpi yada toplam ısı içeriği , e = sistemin iç enerjisi p =basınç, ve v = hacim;

Anti Korozif Boya

Demir malzeme üzerine havadan kaynaklanan korozyonu önlemek için kullanılan boya; astar.

Anti Korozyon Katkı

Korozyonu önlemek için kullanılan katkıdır.

Antibiyotik

Bir mikroorganizma tarafından başka bir mikroorganizmayı öldürmek ya da çoğalmasını önlemek için üretilen ya da yapay koşullarda mikroorganizmadan türetilen maddelerdir.

Antidot

Türkçede ‘panzehir’ olarak da adlandırılan antidot, toksinin ortalama letal dozunu (LD50) yükselten ve toksik etkilerin şiddet ve süresini azaltan maddelerdir. Örneğin metil alkolün antidotu etil alkol, trisiklik antidepresanların antidotu ise sodyum bikarbonattır.

Antidot (Panzehir)

Bir zehri etkisiz hale getiren ya da zehrin etkilerini yok eden maddelerdir.

Antifiriz

0 derece ve altında radyatör suyuna katılarak suyun donmasını önleyen kimyasal madde. (Bir alkol türevi olan etilen glikol (etandiol) iyi bir antifrizdir.)

Antifriz Çözeltisi

Metanol yada etilen glikol gibi bir aracın soğutma suyuna eklenen yada solar sistemde ısı transfer akışkanı olarak kullanılan sistemi donmaktan koruyan sıvı bileşiktir.

Antigrizu Devre Kesici

Grizulu ocaklarda kullanılan elektrik motorlarını, kısa devre, aşırı yükleme, faz kesilmesi ve toprak kaçaklarına karşı koruyan düzen.

Antigrizu Dinamit

Grizu tehlikesi olan ocaklarda kullanılan emniyetli patlayıcı madde. Bu dinamitler esas olarak yanmayan emici (kizelgur) bir madde ile imal edilen ve içine kolay buharlaşan amonyum oksalat vb. tuz ilave edilen bir patlayıcı maddedir.

Antigrizu Patlayıcı Maddeler

Ateşleme esnasında grizu patlamasına veya yanmasına meydan vermeyecek şekilde özel imal edilen

Antijen

Vücut için yabancı olan ve antikor yapımına sebep olan maddelerdir.

Antijenik Drift

Antijen sürüklenmesi. HA (Hemaglütinin) ve NA (Nöraminidaz) glikoproteinlerinde görülen ve epidemilere yol açabilen nokta mutasyonlar sonucunda oluşmaktadır

Antijenik Shift

Antijen kayması. Bir türdeki influenza virüsünde öngörülemeyen aralıklarla oluşan, süreç sonunda başka bir virüs oluşumuna neden olan, HA ve NA veya her iki glikoproteinde görülen büyük antijenik yapı değişiklikleridir.

Antiklinal

Jeolojik devirlerde meydana gelen tektonik hareketlerle formasyonlarda oluşan kıvrımların semer şeklinde olan kısmı. Antiklinal ekseninin bir tarafa yatması ile oluşan şekline devrik antiklinal denir.

Antikor

Vücuda giren bakteri ya da toksin gibi antijenlere karşı bağışıklık sistemi tarafından oluşturulan protein yapısındaki savunma maddeleridir. Antikorlar bakterileri yok ederek ya da zayıflatarak, organik zehirleri de etkisiz hale getirerek vücudu yabancı yapılardan korur.

Antikorozif Boyalar

Beklenen dayanım ömrü içerisinde metalik korozyondan (genellikle demirin oksidasyonundan) korumak amacıyla geliştirilmiş astar ve boyalardır.

Antimadde

Evrenin 15-20 milyar yıl önce büyük bir patlama ile oluştuğuna inanan bilim adamları, bu ilk patlama sonucu, saf enerjilerin parçalanıp bildiğimiz maddelere ayrılmasının yanısıra bu oluşum esnasında simetrik sebeplerden dolayı zorunlu olarak ortaya çıkan ve yok olduğu sanılan madde (Positor).

Antimuan (Sb)

Gümüş beyazı renginde kırılgan, özgül ağırlığı 6,62gr/cm3 atom ağırlığı 121,76 olan element. Regulüs denilen metal antimuanın ticarette % 99,60 Sb ve en çok % 0,15 arsenik (As) içermesi istenir.

Antisepsi

Canlı doku üzerindeki (özellikle patojen) mikroorganizmaların öldürülmesi veya üremelerinin engellenmesidir.

Antiseptik

Canlı doku veya yüzeyi mikroplardan arındırmak için kullanılan kimyasal maddedir.

Antisifon Vana

Sifonlamayı önleyen vanadır.

Antitoksin

Vücuda giren bakterilerin ya da başka organizmaların oluşturduğu zehir ya da toksinleri etkisiz hale getirmek için üretilen antikorlardır.

Antiviral

Virüs enfeksiyonlarına karşı kullanılan farmakolojik ajanlardır. Viral enfeksiyonun kontrol altına alınması ya da yok edilmesi amacıyla kullanılmaktadır.

Antoine Eşitliği

Basıncın sıcaklığın bir fonksiyonu olduğunu belirten yasadır.

Antrako Silikozis

Maden işlerinde kömür ve silis tozlarının birikmesiyle oluşan solunum hastalığıdır.

Antraks

Biyolojik silah olarak geliştirilmiş bacillus anthracis adlı bakterinin oluşturduğu ölümcül enfeksiyon. Doğada mevcut olan bacillus anthracis (şarbon sporu), biyolojik silah olarak laboratuvar ortamında ya da yapay koşullarda üretilebilmektedir. Üretiminin kolaylığı, zorlu koşullara dirençli oluşu ve solunum, deri teması gibi kolay yollarla enfekte etme özelliği şarbonun biyolojik silah olarak kullanılmasının sebepleridir. Vücuda girdikten sonra üremeye başlayan bakteri protein yapısında toksinler salgılar ve bu toksinler oldukça ölümcüldür. Hastalık antibiyotiklerle tedavi edilebilir fakat tedavinin etkili olması için tedaviye olabildiğince erken başlanmalıdır.

Antraks (Şarbon)

Bacillus anthracis adlı bakterinin sebep olduğu, sığır, koyun, keçi gibi ot yiyen hayvanlarda görülen ve insanlara da bulaşabilen ölümcül bir bakteriyel enfeksiyon hastalığıdır. Hastalığa yol açan B. anthracis mikrobunun en önemli özelliği zorlu fiziksel ve kimyasal çevre koşullara son derece dayanıklı “spor” denilen yapılar oluşturmasıdır. Bakterinin kendisi yüksek ısıda kolayca öldüğü halde, bu sporlar zorlu koşullarda on yıllarca hatta bir asır hayatta kalabilmektedir. Hayvanlarda sindirim, solunum ya da derideki çizik, sıyrık ve yaralar yoluyla mikrobun vücuda girmesi sonucu oluşan hastalık, hayvanlardan insanlara da enfekte olmuş hayvan etinin tüketilmesi ya da hastalıklı hayvanlarla direkt temas edilmesi halinde bulaşır. Vücuda girdikten sonra üremeye başlayan bakteri protein yapısında toksinler salgılar ve bu toksinler oldukça ölümcüldür. Hastalık antibiyotiklerle tedavi edilebilir fakat tedavinin etkili olması için tedaviye olabildiğince erken başlanmalıdır. Antraks sporları biyolojik silah olarak laboratuvar ortamında ya da yapay koşullarda üretilebilmektedir. Üretiminin kolaylığı, zorlu koşullara dirençli oluşu ve solunum, deri teması gibi kolay yollarla enfekte etme özelliği antraksın biyolojik silah olarak kullanılmasının sebepleridir.

Antrasit

Uçucu gazları az, (%5 ile 10 arası) ve kalorifik (yanma) değeri yüksek olan bir cins maden kömürü. Kısa, mavi ve is bırakmayan bir alev ile yanar, az koku çıkartır ve koklaşmaz.

Antrasit Kömürü

Sert, yoğun, zor parçalanan, temiz, ancak yoğun bir alevle yanan ve içerdiği uçucu madde miktarı az sabit karbon miktarı fazla olduğundan çok fazla duman vermeyen bir kömür türü;ısıl değeri 12,000/15,000 British Thermal Units (BTU)/lb’dur.

Antrenör (Spor Eğitimcisi)

Antrenör (Spor Eğitimcisi) okullarda, kulüplerde, üniversitelerde, Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı kuruluşlarda ve diğer kuruluşlarda sporcuların bireysel veya toplu olarak, ihtisasları dahilindeki her türlü spor faaliyetlerinde, sportmenlik anlayışı içinde, uluslararası kural ve tekniklere uygun olarak eğitilmesini sağlayan, sporun esaslarını, teknik prensiplerini ve kurallarını öğreten ve alanındaki gelişmeleri takip eden kişidir.

Antrepo

Gümrüklere gelen ticari eşyanın konulduğu, korunduğu yer; ardiye; ambar.

Antropi

Bir maddeye eklenen ısı miktarının bulunduğu mutlak sıcaklığa oranı ds=dq/T; istatiksel mekanik bakımından antropi sistemin olası mikroskopik konfigürasyonlarının sayısını anlatır.

Antropi Diyagramı

(1) Sistemde kullanılamayan veya diğer tür bir enerjiye çevrilemeyen enerjinin ölçüsü (2) Koordinatlardan birisinin antropi olduğu, bir maddenin özelliklerinin grafik olarak gösterimidir.

Antropometri

Vücut ölçüleri bilimidir.

Anyon

Negatif yüklü iyon; örneğin klorit, silikat, sülfat.

Anyon Değişimi

Anyon değişimi yoluyla alkalilik kaldırma.

Aparat

ANSI/ASHRAE Standart 402002 de istenen test odası koşullandırma cihazı ve diğer test ve ölçme araçlarıdır.

Aparat Çiğ Noktası

Nem almanın olduğu yerlerde serpantinin etkin yüzey sıcaklığı; bu sıcaklık, % 100 besleme havasının serpantine temas etmesi halinde tüm besleme havasının soğuyacağı sıcaklıktır.

Aparey (Aparat)

Bir lamba yada lambalar grubunu içeren, konumlandıran, görüşten saklayan ve ışığı dağıtan eleman. Bu aparat aynı zamanda bir ballast gerektirebilen elektrik bağlantılarını da içerir.

Apartman

İçinde bağımsız mutfak ve banyoya sahip en az üç mesken bulunan binadır.

Apex

1) Antiklinal kıvrımının tepe noktalarının oluşturduğu eksen. 2) Kömür damarının en yüksek noktası. 3) Bir dağın en yüksek noktalarının bütünü. 4 ) USA’nın maden kanununda gang’ın mostrası veya yeryüzüne ulaşmayan gang’ın en üst sınırı. 5 ) Gidiş ve dönüşü kesinleştirilmiş indirimli uçak bileti türü.

Aplikasyon

Projenin zemine uygulanması işlemleridir.

Aplikatör

Eğik başlığı(120º) ile pulverize su işleyen, genellikle araç yangınlarında kullanılan yaklaşık 1-1,5 m. uzunluğunda bir lans türüdür.

Aplit

Derinlik kayaçlarının açık renkli, ince taneli, asidik karakterli gang şeklindeki uzantıları. Batolitten en son kalıp uçucu maddelerle birlikte çatlaklarda katılaşan hemen yalnız kuars ve feldspattan ibaret kısım.

Apofiz

1) Derinlik kayaçlarının veya gang’ların komşu oluşumlar içine nüfuz etmiş uzantıları veya yan kolları. 2) Çıkıntı, kambur.

Apron

Hava alanında uçakların park etmesi, akaryakıt ikmali, yük, posta, kargo, yolcu indirmebindirme işlemleriyle uçakların bakımlarını yapmak için kullanılan alandır.

Ara Ambalaj (SEA Y.)

İç ambalaj veya eşyalar ile dış ambalaj arasına yerleştirilen ambalajdır.

Ara Basınç

Kademeli soğutma sistemlerinde alçak ve yüksek basınç kademeleri arasındaki basınçtır.

Ara Hacim

Bir binanın iki zon’u, katı yada odası arasındaki hacimdir.

Ara İndirici Merkez

İki veya daha fazla yüksek gerilim seviyesi kullanılan şebekelerde enerjiyi bir yüksek gerilim seviyesinden diğerine dönüştüren transformatör merkezleridir.

Ara Kanal

Bir çalışma noktası yada kalibre edilmiş bir mikrofon tepkisi oluşturan, bir fanın emme ve basma taraflarına bağlanmış kanaldır.

Ara Kat

İki ana kat arasında bulunan ve hazırlık işlerinin bir bölümünü teşkil eden ve ana ihraç sistemine bağlı olmayan kat.

Ara Katlı Göçertmeli Ayak İşletme Metodu

Orta sertlikte cevher ve kömürün teşkil ettiği, üstte kalan tabaka göçmeğe elverişli fakat bir dereceye kadar ufak açıklıklara dayanacak şekilde olan geniş maden yataklarında dilimli göçertmeli ayak işletme metodunda olduğu gibi alt ve üst ana nakliyat yolları sürülüp kelebe veya başyukarı (aykırı) ile birleştirildikten sonra dilimler halinde yukarıdan aşağı doğru çalışırken dilimler arasında 3-4 m. kalınlıkta topuklar bırakıp dönüşte bu topuklar da göçertilerek alınmak suretiyle uygulanan yeraltı (üretim) işletme metodu.

Ara Kesme

Kömür tabakaları arasında bulunan ve kömür olmayan katman, kömür ocaklarında ara kesme veya fay zonlarında bulunan plastik killer. Bu plastik killer şist olarak da isimlendirilir.

Ara Kızgınlık Alıcı

Buhar kazanlarında buharın akış sırasında yoğuşmasını önlemek üzere yerleştirilen ara kızdırıcıdır.

Ara Korkuluk (İskele)

Platforma paralel olup iskele çerçevesine yatay olarak bağlanan, topuk tahtası ile ana korkuluk arasından 47 cm çapında kürenin geçmesine izin vermeyecek yükseklikte monte edilen iskele korkuluk sisteminin elemanıdır.

Ara Madde

Bir başka maddeye dönüştürülmeye yönelik, imal edilen ve tüketilen veya kimyasal proseste kullanılan maddedir.

Ara Pompalama Merkezi

Ara pompalama istasyonu; ikincil pompalamanın yapıldığı ara pompalama merkezi.

Ara Soğutucu

Ara soğutucu; çift kademeli soğutma sistemlerinde alçak ve yüksek basınç kademeleri arasındaki soğutucudur.

Ara Tavan

Bir mahalde, temiz odada kanalların yada ışıkların gizli yerleştirilebilmesi için uygulanan ara tavandır.

Ara Yüz

Bilgisayarda bir yazılımın sahip olduğu özellik;bir bilgisayar ile aynı yapıdaki elemanlar arasında bilgiyi iletmek yada bilgisayardan bilgi almak için yapılan arayüz bağlantılarıdır.

Ara-Bağ

İki bağ arasına sonradan yapılan takviye tahkimat.

Araba Kancası

Arabaları birbirine veya lokomotife bağlamaya yarayan düzen.

Arabalı Perforatör

Tekerlekli bir şasi üzerine yerleştirilmiş lağım makinesi.

Arabulucu

Toplu görüşmelerin uyuşmazlıkla sonuçlanması üzerine, Seçici Kurulca belirlenerek Resmî Gazete’de yayımlanan listeden görevli makamca görevlendirilen ve tarafların anlaşmaya varması için her türlü çabayı harcayarak ilgililere önerilerde bulunan kişiyi ifade eder.

Araç

Karayollarında kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adıdır.

Araç (Cihaz)

ANSI/ASHR.AE Standard 52.11992 içerisinde “device” sözcüğü , özellikle test altındaki ekipman olmak üzere, genel havalandırmada kullanılan bir hava temizleme ekipmanı anlamına gelir.

Araç Altı Soğutma Birimi

Araç dingiline alttan bağlı soğutma birimidir.

Araç Asansörü

Kabini ticari olmayan motorlu araçları taşıyacak boyutlarda yapılmış asansördür.

Araç Bilgisi

Kullanılan araç tipi hakkında bilgi.

Araç Duyarlılığı

Ölçme aracının yanıt vereceği en küçük artımsal değişimdir.

Araç Kurtarma-Çekme-Taşıma Aracı

Aracı kaldırıp yükleyebilen, bir yerden başka bir yere taşıyabilen, taşıma kapasitesi en az 1 ton, motor gücü en az 80 kw 107 hp olan, aparatları ruhsata işli ve tescil belgesine sahip makinedir.

Araç Sahibi

Araç için adına yetkili idarece tescil belgesi verilmiş veya sahiplik veya satış belgesi düzenlenmiş kişidir.

Araç Tartı İstasyonu

Araçların yüklü veya yüksüz olarak sabit veya taşınabilir cihazlarla tartıldığı yerdir.

Araçsal Episanter

Deprem hareketi kayıtlarının araçla incelenmesi sonucunda bulunan koordinatlar (enlem ve boylam) yardımıyla deprem yerinin belirlenmesi. Böyle bir çalışmanın yapılabilmesi için en az üç sismik istasyonunun kayıtlarının incelenmesi lazımdır.

Aradekapaj

Açık işletmelerde maden içerisinde arakatlar halinde bulunan sokmaların ve yabancı katmanların iş makinaları vasıtasıyla ayrı olarak alınması.

Aragonit (CaCO3)

Kimyasal bakımdan kalsitten farkı olmayan fakat kristal şekli ayrı (rombusal), doğada daha az bulunan, kalsitten daha sert ve ağır, sertliği 3,5-4, özgül ağırlığı 2,9, dilinimi olmayan kolay kırılır, kırılma yüzeyi midye kabuğu şekilli, cam parıltılı, kırılan yüzeyi ise yağımsı, yağ parıltılı, saydam, bulanık ve yarı saydam mineral.

Aralık

1. Kapı ve pencere yüzeyleri arasındaki açıklıklar, aralıklardır. 2. Aralık. fasıla. mesafe. müddet. zaman. iki ses arasındaki perde farkı.antrakt. ara. açıklık. meyan. mühlet. 3. Basınç, sıcaklık, akış miktarı (debi) yada bilgisayar değerleri gibi değerlerin en yüksek ve en düşük sınırları arasındaki farktır.

aralık (makine)

İki parça arasındaki aralık; boşluktur.

Aralık Mastarları

İki yüzey arasındaki aralığı ölçmek üzere değişik kalınlıklarda hazırlanmış mastarlardır.

Aralık Parçası

Ekipmanlar veya elemanlar arasında aralık bırakan parçadır.

Aralıklı Ateşleyen Brülör

Aralıklı brülör ateşlemesi;sadece gerekli olduğunda yada hava fırını çalışırken devrede olan ateşleme sistemidir.

Aralıklı Brülör Ateşlemesi

Aralıklı brülör ateşlemesi; sadece gerekli olduğunda yada hava fırını çalışırken devrede olan ateşleme sistemidir.

Aralıklı Buz Yapıcı

Değişmeli olarak buz yapma (dondurma) ve toplama çevrimi yapan buz makinesidir.

Aralıklı Görev

Aralıklı görev yada işlev; gerekli olduğunda devreye giren işlevdir.

Aralıklı Kapsül

Kovan içindeki tel uçları ark oluşturacak biçimde aralıklı olan ve alev alıcı hassas maddenin içinde bulunan ve yaklaşık 50 voltluk elektrik gerilimiyle patlayan kapsül.

Aralıklı Proses

Soğutma ve/veya soğutma işlevlerini kararsız yada sürekli olmayan biçimde sağlandığı bir çevrim türüdür.

Arama

Afet ve acil durumlarda afetzede veya kazazedenin yerinin belirlenmesine yönelik yapılan çalışmadır.

Arama Galerisi

Jeolojik ve jeofizik çalışmalar sonucunda elde edilmiş bilgilerin ışığında veya mevcut bir işletmede; maden yatağı varlığını tesbit amacıyla sürülen galeri.

Arama Kurtarma

Afet nedeniyle güç durumda kalmış insanların, özel olarak eğitilmiş ve donatılmış resmî veya özel ekipler tarafından aranması, bulunması ve kurtarılmasına yönelik çalışma. Aynı zamanda bu afetzedelere acil müdahale yapılarak, zarar görmeden en yakın sağlık merkezine nakledilmesi de bu kapsamdadır.

Arama Kurtarma Birliği veya Ekibi

Özel malzeme ve ekipman ile donatılmış, özel olarak arama/kurtarma ve yardım eğitimi almış, afet ve acil durumlara müdahale edebilen profesyonel personelden teşkil edilmiş birlik veya ekiptir.

Arama Sondajı

1) Jeolojik, jeofizik vb. çalışmaların ümitli gösterdiği sahalarda yeraltı zenginliklerinin bulunması ve daha belirgin hale getirilmesi, jeolojik ve jeofizik vb. çalışmalardan elde edilen verilerin tahkiki ve derinlerden numune alınarak keşfedilen yeraltı zenginlik-lerinin mineralojik, petrografik, fiziki ve kimyevi nitelikleri hakkında en güvenilir bilgileri edinebilmek için yapılan sondaj. 2) Bulunmuş veya işletilmekte olan bir madenin devamını, uzantısını sağlamak amacıyla yapılan sondaj.

Araştırma

Yeni olayların ışığında, benimsenen sonuçların yeniden gözden geçirilmesine ilişkin deneysel ve kapsamlı kritik çalışmadır.

Araştırma (SGK)

Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Kanun kapsamındaki kuruluşlar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerden ve özel nitelikteki inşaat işlerinden dolayı bu işleri yapan işveren tarafından yeterli işçilik bildirilmiş olup olmadığı hususunda Kurumca yapılan değerlendirmedir.

Araştırma Reaktörü

Temel amacı güç üretimi olmayan, eğitim, araştırma, malzeme testi, deneme veya benzeri amaçlar için kullanılan reaktördür.

Araştırmak

Bakmak. İncelemek. Dikkatle göz gezdirmek. (Bir yapıyı ) Yoklamak. Muayene etmek. Durumunu sınamak. Teftiş etmektir.

Arayıcı

Arayıcı; detektör; Genelde soğutma sistemlerinde soğutkan kaçak noktalarını belirlemekte kullanılan elektronik cihazdır.

Arayüz Standardı

İletişimde iki sistem yada iki ekipman parçası arasında bilgi değişimi için, bir yada daha fazla işlevsel karakteristiği (kod dönüştürme, hat ayırma, protokol) açıklayan standarttır.

Arazi

Arazi, özel bir maksada hizmet eden arazi; yer, arazi, arsadır.

Arazi Kullanım Planlaması

Yerleşmelerin genel arazi kullanım biçimleri, gelişme yön ve büyüklükleri, başlıca bölgeleme kararları, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunlukları ile yapılaşmanın genel özellikleri, ulaşım sistemi gibi konularda ilke ve kararları belirleyen planlama faaliyeti. Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılabilmesi için farklı tür ve ölçeklerde planlama kararları alınmadan önce, planlama yapılacak alanlardaki afet tehlikesi ve riskinin iyi bilinmesi ve arazi kullanım kararlarının, bu riskleri ortadan kaldıracak veya etkilerini azaltacak şekilde düzenlenmesi ana hedeftir.

Arazi Taşıtı

Karayollarında yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu araçtır.

Arazöz

Sulamak amaçlı ya da tıkanan kanalları açmak amaçlı kullanılan araçtır.

Ardışık Olay

Bir olayı hemen takibeden bir başka olaydır.

Arduvaz

Yapraklar halinde dilinebilen, Siyah – gri – mavimsi killi şistten üretilen doğal taş çatı kaplama malzemesidir. Boyutlar ve şekil elde veya fabrikasyon olarak sağlanır.

Arı Madde

Tek cins tanecik (atom veya molekül) içeren ve belirli ayırt edici ö zellikleri olan madde.

Arındırma

Kişi, araç, malzeme ve binalar ile alanlar üzerinde etki gösteren kimyasal, biyolojik, radyoaktif ve nükleer maddelerin etki seviyesinin en aza indirilmesi için yapılan temizleme işlemidir.

Arıtılmış Su

Bir arıtma tesisinde işlem gördükten sonra kullanılabilir hâle getirilmiş sudur.

Arıtma

Atık su yada içinde istenmeyen kimyasallar barındıran su içinde kirliliğe neden olan yabancı maddelerin fiziksel, kimyasal, biyolojik metotlarla atık sudan ayrılması işlemidir.

Arıtma Tesisi

Her türlü faaliyet sonucu oluşan katı, sıvı ve gaz halindeki atıkların yönetmeliklerde belirlenen standartları sağlayacak şekilde arıtıldığı tesislerdir.

Aritmetik Ortalama

Aritmetik ortalama;bir veri dizisindeki değerler toplamının dizideki eleman sayısına bölümüdür.

Aritmetik Ortalama Sıcaklık Farkı

Belirli bir dönem içerisinde ölçülen hava sıcaklıkları toplamının, ölçme sayısına bölümü ile elde edilen ortalama sıcaklıktır.

Arıza

Arıza, bir kazadan ya da ağır bir kazadan daha farklı olan, bir makinenin, vs. işletilmesiyle bağlantılı ve emniyetli işletmeyi aksatan bir olaydır.

Arıza/Hastalık Listesi

Sigortalıların çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kayıp ettiklerinin tespitine esas liste

Ark

Birbirine yakın iki elektrot arasında gerilimin neden olduğu akım atlamasıdır.

Ark Kaynağı

Ark kaynağı; elektrotla malzeme arasında oluşan arkın ergitmesi ile yapılan kaynaktır.

Arkaplan Derişimi (Konsantrasyonu)

Salım bacası veya salım jetinin dışında bulunan söz konusu hacim içindeki alevlenebilir maddenin ortalama derişimidir.

Armuz

Güverte ve borda kaplama tahtalarının arasındaki çizgidir.

Aromatik Hidrokarbon

Tekli (C-C) ve çift(C=C) bağlarla bağlar çevresinde 6 simetrik karbon zinciri yapısında karbon ve hidrojen atomları içeren hidrokarbondır.

Aromatik İçerik

Bir bileşikte yada çözeltideki aromatik hidrokarbonların yüzdesidir.

Artan Konut

Yapılan veya yaptırılan binalarda; borçlanma, feragat ve hak sahipliği iptali ve proje gereği hak sahibi sayısından fazla yapılma gibi nedenlerle afetzedelere verilmeyen veya borçlandığı hâlde teslim alınmayan binadır. (7269 sayılı Kanun)

Artçı Depremler

Ana depremin ardından aynı bölgede meydana gelen daha küçük deprem. Önceleri yoğun olan artçı depremlerin sayısı zaman içinde gittikçe azalarak haftalar, aylar ve bazen de yıllarca devam edebilir.

Artezyen

İçerdiği su seviyesi yeraltındaki su katmanının en üst seviyesindeki yüksek olan ve sınırlandırılmış su katmanı olarak adlandırılan su katmanını delerek elde edilen basınçlı kuyu suyudur.

Artık Gaz

Doğal gaz absorpsiyon işlemlerinden ( örneğin doğal gazdan doğal benzin elde edilmesi) ve sıvı bileşenlerin ayrılmasından sonra kalan doğal gazdır.

Artık Isı

Reaktörün durmasından sonra devam eden fisyon ürünlerinin radyoaktif bozunumuyla ortaya çıkan ısıya ek olarak reaktör ve ilgili bileşenlerde depolanmış olan ısının tümüdür.

Artırılmış Gerçeklik

Artırılmış gerçeklik, “genişletilmiş” ya da “zenginleştirilmiş” gerçeklik olarak da ifade edilmektedir. Gerçek dünyadaki çevrenin ve içindekilerin sanal olarak modellenmesi ve bu yolla oluşturulan sanal obje ya da içeriğin gerçek dünyaya görüntü işleme teknikleri ile aktarılması ve entegrasyonudur. Özellikle, mobil teknolojilerin gelişmesi, artırılmış gerçeklik uygulamalarına ivme kazandırmıştır. Bu temelde geliştirilen uygulamalara mobil cihazlar ya da özel gözlüklerle ulaşılmasıyla, örneğin durağan objelerin canlanması, 2 boyutlu nesnelerin 3 boyuta geçmesi, bir konu hakkında ek bilgilerin alınabilmesi gibi imkanlar ortaya çıkmıştır. Sanal gerçeklikle birlikte artırılmış gerçeklik uygulamaları özellikle öğrenme alanında son derece heyecan verici fırsatların ortaya çıkacağı yeni bir dönem başlatmıştır.

Arz Tabanlı Öğrenme

Arz tabanlı öğrenme, ilgili kurum tarafından önceden hazırlanmış bir dizi öğrenme kaynağı, ders ya da kurs içinden seçim yapılarak gerçekleşen öğrenme sürecidir. Önceden belirlenmiş zorunlu ya da seçmeli dersler vardır. Seçme özgürlüğü olsa dahi seçimler bu çerçevenin dışına çıkamaz. Örgün ve akademik eğitim kurumlarındaki öğrenme modeli bu şekildedir. İş dünyasındaki teknik ya da mesleki eğitimler de genellikle bu model üzerinden verilir. Bir pozisyona hazırlanmak ya da bir mesleği başarılı şekilde yapabilmek için alınması gereken eğitimler genellikle bellidir. Ayrıca kurumlar kendi iş yapış şekillerini ya da kültürlerini üyelerine aktarmak için arz tabanlı öğrenme yöntemini tercih etmektedir. Talep tabanlı öğrenmenin tersidir. Bir kurumda arz ve talep tabanlı öğrenme aynı anda farklı amaçlarla kullanılabilir.

Arz ve Talep

Arz ve talep; bir tam rekabet piyasasında fiyatların arz ve talep yasasına göre belirleneceğini ileri süren kuramdır.

Aşağıya Düşey Atış

Belirli bir h yüksekliğinden Vo ilk hızıyla atılan bir cismin, ağırlığının etkisiyle yaptığı sabit ivmeli düzgün hızlanan doğrusal hareket.

Asansör

Belirli seviyelere hizmet veren, esnek olmayan ve yatayla 15 dereceden fazla açı yapan kılavuzlar boyunca hareket eden bir taşıyıcısı olan kaldırma tertibatını veya sabit bir seyir yolu üzerinde esnek olmayan kılavuzlar üzerinde olmasa da hareket eden kaldırma tertibatıdır.

Asansör Boşluğu

İçerisinde asansörün çalıştığı bina boşluğudur.

Asansör Kırmızı Etiketi

Periyodik kontrol neticesinde güvensiz olarak tanımlanan ve kırmızı renkli bilgi etiketi iliştirilen asansöre; kusurlu, hafif kusurlu veya kusursuz hale getirilinceye kadar bakım hizmeti sunulamaz.

Asansör Kuyusu

Kabin ve varsa karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının içinde hareket ettiği boşluk. Bu boşluk genellikle kuyu dibi, kuyu duvarları ve kuyu tavanı ile sınırlıdır.

Asansör Monte Eden

Asansörün tasarımından, imalatından, montajından ve piyasaya arzından sorumlu olan gerçek veya tüzel kişidir.

Asansör Yaptırıcısı

Asansörün monte edileceği binada/yapıda inşaat işini kendi adına yapan veya sözleşme ile devreden yapı sahibini veya asansörün monte edileceği mevcut binada bina sorumlusudur.

Asbest

Ticari adıyla amyant, jeolojik olarak lifsi kristal yapısına sahip silikat (magnezyum silikat, kalsiyum-magnezyum silikat, demir-magnezyum silikat) bileşimindeki bir grup mineralin ortak adıdır. Asbest sahip olduğu fiziksel ve kimyasal özelliklerinin bir sonucu olarak gösterdiği izolasyon özelliği nedeniyle çok uzun yıllardır kullanılmış ve “sihirli mineral” olarak bilinmiştir. Asbest; 1) Aktinolit Asbest, CAS No 77536-66-4, 2) Antofilit Asbest, CAS No 77536-67-5, 3) Grünerit Asbest (Amosit), CAS No 12172-73-5, 4) Krizotil, CAS No 12001-29-5, CAS No 132207-32-0, 5) Krosidolit, CAS No 12001-28-4, 6) Tremolit Asbest, CAS No 77536-68-6 lifli silikatlarıdır.

Asbest Söküm Çalışanı

Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını tamamlamış ve kurs bitirme belgesi almış çalışandır.

Asbest Söküm Uzmanı

Asbestle yapılan çalışmalarda ilgili mevzuatta belirtilen işlemlerin uygulanması aşamasında işveren tarafından sorumluluk verilen, Bakanlıkça kurulan komisyon tarafından oluşturulan eğitim programını bitirip, sınavda başarılı olarak kurs bitirme belgesi alan kişidir.

Asbestli Paketleme Malzemesi

Asbestli malzemeden yapılmış salmastra; asbestli conta; asbestli sızdırmazlık elemanıdır.

Asbestosis

Asbestli fiberlerin solunum yoluyla girmesinden kaynaklanan hastalık;bu hastalıkta soluma giderek güçleşir ve ölümcül bir sona ulaşabilir.

Asbestozis

Akciğer dokusu içerisinde Asbest liflerinin birikmesi.

Aşçı

Aşçı, mutfak araç, gereç ve ekipmanını kullanarak, hijyen ve sağlık koşullarına uygun yiyecek üretimi yapma ve servise hazır hâle getirme yeterliliklerine sahip nitelikli kişidir.

Asepsi

Mikroorganizmaların enfeksiyona yol açabilecekleri vücut alanlarından uzak tutulması için gösterilen çabaların tümüne verilen addır. Asepsinin amacı canlı(cilt ve doku) ve cansız(cerrahi aletler, vb) yüzeylerdeki mikroorganizmaları yok etmek veya sayılarını güvenli bir sınıra indirmektir.

Asetilen

Asetilen en basit tabir ile kimyasal formülü C2H2 olan bir hidrokarbondur. Renksiz ve saf hali ile aktif bir gazdır. Saf hali ile normal şartlar altında kokusuz olan bu gaz, sanayi uygulamalarında içerisinde bırakılan empürüteler nedeniyle koku yaymaktadır. Bu koku sarımsak kokusuna benzemektedir.

Asetilen Kaynağı

Oksijen ve asetilen gazlarını bir şalomada birleştirip basınçlarını ayarlayarak yakan ve bu yolla iki metalin birleştirilmesinde kullanılan kaynak; oksijen kaynağı da denir.

Asetilkolinesteraz (ACHE)

Sinir sisteminde sinirsel sinyallerin taşınmasındarol alan asetilkolin nörotransmitterinin hidrolizini sağlayan enzimdir. Sinir ajanları bu enzimi bloke ederek sinir sistemini olumsuz etkilerler.

Asfalt

Maden zifti ile kum veya çakıl taşını karıştırarak yol yapımında kullanılan malzeme, asfalt; maden zifti; asfalt, asfaltla yapılan yoldur.

Asfalt Atığı

Yol, havaalanı pisti ve benzeri yapıların tamiratı, tadilatı, yenilenmesi ve yıkımı sırasında ortaya çıkan ve bünyesinde asfalt, zift, doğal polimer ve benzeri malzeme bulunan atıklardır.

Asfalt Bakım Distribütorü

Haznesinde asfalt bitümü taşıyabilen, sıcaklığını ve miktarını kontrol edebilen, taşıma kapasitesi en az 1 ton ve motor gücü en az 80 kw 107 hp olan, aparatları ruhsata işli ve tescil belgesine sahip makinedir.

Asfiksi

Oksijen yetersizliğinden ileri gelen boğulmadır.

Asfiksiyan

Solunum güçlüğü yaratmaktan başka bir sağlık etkisine sahip olmayan gazdır.

Asgari Ücret

İş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracılığı ile ücretlerin asgari sınırları en geç iki yılda bir belirlenir.

Aşı

Bağışıklık sisteminin yanıtını uyarmak ve hastalığa engel olmak amacıyla vücuda verilen patojenik özelliği yok edilmiş virüs, bakteri ya da bakteri parçalarından oluşan bir süspansiyondur.

Aşık

-Ahşap çatılarda; dikme üstlerine ve saçak boyunca yerleştirilen, mertekleri taşıyan genelde en az 10×10 cm ölçülerindeki ahşap taşıyıcı elemanlardır. Çelik çatılarda ise kirişleri bağlayan saçağa paralel döşenen ve üstündeki çatı kaplama sistemini taşıyan çelik veya saç elemanlardır. – Çelik çatılarda; taşıyıcı makas ve kirişlerin üzerlerinde saçağa paralel yerleştirilen, kaplama örtüsünü taşıyan çelik ve saç elemanlardır.

Asıl

Özgün. Esasa ait. İlk. Yeni. Yeni icat olunmuş. Orijinal.

Asıl İş

Mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan iştir.

Asıl İşveren

İşyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işleri veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işleri diğer işverene veren, asıl işte kendisi de işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır.

Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi

Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkidir.

Aşılama

Belli bir hastalığa karşı bağışıklık kazandırmak için zayıflatılmış ya da değiştirilmiş fakat antikor üretimini başlatacak nitelikteki antijenlerin canlıya verilmesi işlemidir.

Asılı

Asılı halde; havada veya bir sıvıda asılı halde bulunmadır.

Asimetrik Sıcaklık

Bir siyah panel cismin iki yüzü arasındaki radyatif sıcaklık farkıdır.

Aşındırıcı Madde

Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddelerdir.

Aşındırma

Aşındırma, bir madde yüzeyinden temas ve sürtünme yoluyla parçacıkların alınması işlemidir.

Aşınma Yıpranma

Kullanım nedeniyle yaşlanmak ve eskimeden kaynaklanan yıpranmadır.

Aşırı Akım Koruma Aygıtları

Elektrik akımını, öngörülen bir sınır değeri aşması durumunda kendiliğinden kesen aygıt ve düzenlerdir.

Aşırı Basınç

Aşırı basınç; gerekenden fazla basınç; soğutma sistemlerinde evaporatör ve kondenser basınçlarının normalden yüksek olması durumudur.

Aşırı Buzlanma

Ulaşım, enerji ve iletişim hizmetlerinin durması ya da aksamasına yol açacak derecelere varan buzlanma biçimidir.

Aşırı Doyma

Bir buharın bulunduğu basınca karşı gelen sıcaklığın üzerindeki bir sıcaklıkta ortaya çıkan ileri kararlı denge durumudur.

Aşırı Doymuş Hale Getirmek

Bir kimyasal çözeltinin normal basınç ve sıcaklıkta içerebileceğinden daha derişik halde olmasıdır.

Aşırı Doymuş Hava

Belirli bir basınç ve sıcaklıkta havanın normalde taşıyabileceğinden fazla nem içermesi durumubelirli bir basınç ve sıcaklıkta havanın normalde taşıyabileceğinden fazla nem içermesi durumudur.

Aşırı Gerilim

Genellikle kısa süreli olarak iletkenler arasında yada iletkenlerle toprak arasında meydana gelen, işletme geriliminin izin verilen en büyük sürekli değerini aşan, fakat işletme frekansında olmayan bir gerilimdir.

Aşırı Hız (SÇP)

Beyan hızının üzerindeki herhangi bir hızdır.

Aşırı Hız Düzenleyici (SÇP)

Çalışma platformu beyan hızı üzerinde önceden belirlenen bir hıza ulaştığında, güvenlik dişlisinin uygulanmasına sebep olan bir tertibattır.

Aşırı Kar Yağışı

Belli bir yerde, belirlenmiş veya kabul edilmiş limitlerden daha fazla miktarda kaydedilen kar yağışı. Normal değerlerin üzerinde kar yağışı olması durumudur.

Aşırı Öğrenme

Aşırı öğrenme, bir konuda hedefl enen öğrenme düzeyine ulaşılmış olmasına rağmen alıştırma ve tekrarı devam ettirmektir. Aşırı öğrenmenin gerekçesi şudur. Bir öğrenen bir konuyu yeterince öğrendiğini düşünüp çalışmayı bıraktığında, aradan belirli bir süre geçtiğinde bazı şeyleri hatırlamakta zorlanabilir. Ancak öğrenilmiş olsa bile bilgilerin yine de tekrar edilmesi, kalıcılık ve kolay hatırlama açısından önemlidir. Genellikle kritik konular için, sınavlara hazırlanmada, ya da belli devinsel (psikomotor) becerilerde mükemmelleşme için aşırı öğrenme yöntemine sıklıkla başvurulmaktadır. Aşırı öğrenme gerçekten daha iyi öğrenmeye ve kişinin daha güvende hissetmesine yardımcı olabilir, ancak gereksiz zaman ve enerji kaybına yol açma riskini de dikkate almak gerekir.

Aşırı Sıcaklık

Aşırı sıcaklık, fazla sıcaklık; evaporatör ve kondenserde çeşitli nedenlerle normalden yüksek sıcaklıklardır.

Aşırı Soğuk

Belirgin veya normallerin altında olacak şekilde sıcaklığın aşırı düşük olması durumudur.

Aşırı Ultraviyole (EUV)

Ultraviyole ve X-ışınları arasındaki spektrum aşırı ultraviyole (EUV) olarak bilinir. 10-100 nm arasındaki spektrum bölgesinde gözlenir.

Aşırı Yük

Soğutma sistemlerinde, elektrik motorunun aşırı akım çekmesi ve bu nedenle aşırı yüklenmesi durumu. Böyle bir durumda devreyi açarak sistemi durduran koruyucu eleman gereklidir.

Asismik

Sismik faaliyet veya depremlerin olmaması durumudur.

Asit

Su ile H+ iyonu açığa çıkaran ve bazlarla reaksiyona girerek tuzları oluşturan kimyasal maddelerdir.

Asit Çiğ Noktası

1. Asit buharlarının belirli bir basınçta yoğuşmaya başladığı sıcaklıktır. 2. Asit çiğ noktası sıcaklığı; belirli bir basınçta asit buharlarının yoğuşmaya başladığı sıcaklık derecesifir.

Asit Dumanları

Kimyasal bir işlemde ortaya çıkan asit buharlardır.

Asit Kemirmesi

Asitlerin metal yüzeylerde neden olduğu yıpratma etkisi; asit kemiriciliğidir.

Asit Kurum

Buharı ile yaptıkları asitlik özelliğindeki is yada kurumdur.

Asit Yağmuru

Kömür, benzin, mazot gibi petrol ürünlerinin yanması sonucunda atmosfere yayılan kükürtdioksit ve azot oksitlerin, atmosferdeki nem ile tepkimeye girerek meydana getirdiği zararlı yağmur. Sülfürik ve nitrik asit gibi yakıcı asitler içeren bu yağmurlar, bitkileri kurutarak, ormanları yok ederek toprağı ve suları kirletirler; tarihi eserlere ve binalara zarar verirler. İnsanlarda yoğun solunum hastalıklarına yol açtıkları için büyük bir risk oluşturmaktadır.

Asitle Temizleme

Bir metal yüzeyindeki kirlilik ve pasları, bu yüzeye asit+su karışımı uygulayarak temizlemektir.

Asitlik

Asitlik; suda çözüldiğünde 7.0’den düşük pH sayısı veren maddenin sahip olduğu özelliktir.

Askerî iş müfettişleri

Askerî iş müfettişleri, askerî işyerlerinde yapılacak teftişlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleriyle aynı yetki ve sorumluluklara sahiptir.

Askeri İşyerleri

Millî Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı (Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı) ve İçişleri Bakanlığı (Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı) tarafından doğrudan doğruya işletilen askerî işyerleridir.

Askı

Boruların sarsıntı yapmaması ve bel vermemesi amacıyla duvara veya tavana tutturulmasında kullanılan elemandır.

Aşkın Sigorta

Aşkın sigorta terimi, tazminat poliçelerinde söz konusu olan bir kavramdır. Poliçedeki sigorta bedelinin, sigorta konusunun gerçek ve makul değerinin üzerinde olması halidir. Sigortanın temel prensibine göre amaç, sigortalının uğradığı maddi kaybın giderilmesi olmakla birlikte, çeşitli nedenlerle sigorta bedeli, sigortalı tarafından gerçek ve makul değerin üzerinde beyan edilmektedir.

Asli Kusur

Bir iş kazasının meydana gelmesinde ve sonuçlarının azaltılmasında kusuru olması esastır.

Asma Çatı

Çatı üzerine gelen yükleri ve çatının kendi yüklerini makaslar yardımı ile mesnetlere aktaran çatılardır.

Asma Döşeme

Ana döşemenin üzerine yapılan ve arada oluşan boşluğun, hava kanalları yada plenum amacıyla kullanıldığı döşemedir.

Asma Tavan

1. Aradaki hacmin dağıtım havasının sirkülasyonunda kullanıldığı, yapısal tavanın altında desteklenmiş tavandır. 2. Bir yapısal tavanın altındaki tavan düzeyidir.

Aşoz

Ahşap gemilerin omurgalarının uzunluğunca ve iki yanında borda kaplamalarının en dar yüzünü yerleştirmek için açılan keskin, sivri köşeli yuvalardır.

Aspirasyon

Bir akışkanda, akış hızı nedeniyle yaratılan emme etkisi ile hareket üretimidir.

Aspirasyon Nem Ölçeri

Nemliliği ölçmek için hava örneği çeken nem ölçerdir.

Aspirasyon Psikrometresi

Nemliliği ölçmek için hava örneği çeken nem ölçerdir.

Aspiratör

Sıvı ve gaz halindeki akıcı maddeleri ve tozları çekip emmeye yarayan aletlere verilen isimdir.

Assmann Psikrometresi

İçerisindeki termometrik elemanların radyasyondan çok iyi korunduğu özel bir aspirasyon psikrometresidir.

Atak Hızı

Vaka sayısının, risk altındaki duyarlı kişi sayısına bölünmesiyle bulunan, salgının boyutunu gösteren bir parametredir. İlk vaka (indeks vaka) görüldükten sonra o hastalık için en uzun kuluçka dönemi içinde görülen tüm olgular aynı kaynaktan bulaşmış kabul edilmektedir.

Ataksi

Denge bozukluğuyla ve hareketler arasındakiuyumun bozulmasıyla sonuçlanan bir sinir sistemi hastalığıdır.

Atalet

Atalet; durgunluk; bir cismin üzerine etki eden bir kuvvet olmadıkça durgun kalacağını ifade eden yasadır.

Atalet Darbeleri

Filtreler kullanılan difüzyon ve absorbsiyonla birlikte üçüncü parçacık tutma yöntemi; çarpışma ile tutmadır.

Atalet Frenlemesi

Traktörün üzerinde yukarı hareket eden çekilen aracın ürettiği kuvvetleri kullanarak frenleme.

Atalet Tabanları

Çalışırken titreşim yapan bir makine veya elemanın üzerine yerleştirildiği yüksek atalete sahip alt tablalardır.

Ataletle Ayırıcı

Parçacıkların hava akımında ayrılmasında atalet ilkesini kullanarak yapılan ayırmadır.

Atama

Bir kurumda bir makamın ya da bir pozisyonun işgal edilmesine (doldurulmasına) yönelik bir metot ya da bir metodun bir parçasıdır. Tayin ile bir sonuca götürür

Atçılık ve At Antrenörü

Atçılık ve At Antrenörü, atın beslenme, bakım, idman, hijyen ve resmi kayıtlarından sorumlu olan, yarış eğitimi vererek atı yarışa hazırlayan kişidir.

Ateş

Işık yayarak ve ısı enerjisi çıkararak hızlı ve sürekli bir yanmanın gerçekleşmesidir.

Ateş Topu

Nükleer patlamanın ardından sıcak gazların oluşturduğu parlak küre.

Ateşe Dayanıklı Kaplama

Ateşe dayanıklı malzeme ile iç yüzeyleri örmektir.

Ateşleme (Maden)

Kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasıdır.

Ateşleme Elektrodu

İçten yanmalı motorlarda ateşleme elektrodudur.

Ateşleme Kablosu

Bir patlatma grubunda bulunan ateşleme cihazı ile patlatma kapsülü/malzemesi arasındaki bağlantıyı sağlayan, düzgün bir şekilde izole edilmiş, mümkün olduğunca düşük rezistansa sahip diğer kablolarla karıştırılmaması için farklı renkte olan özel kablo türüdür.

Ateşleme Noktası

Bir yakıtta yanmanın kendiliğinden başlaması için gerekli en düşük sıcaklıktır.

Ateşleme Sıcaklığı

Bir yakıtta yanmanın kendiliğinden başlaması için gerekli en düşük sıcaklıktır.

Ateşleyici

Patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek üzere, yeterlik belgesine sahip kişidir.

ATEX

Patlayıcı atmosfer (ATmosphéres EXplosives).

Athermour Engeli

Radyatif ısının geçişini engelleyen madde yada hacimdir.

Atık

Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddedir.

Atık (HVAC)

Bir atık su yada pis su işlemleme tesisinden, bir pis su borusundan, bir endüstriyel tesisten işlenmiş yada işlenmemiş olarak çıkan pis su içeriği. (1) Bir üretim prosesinden kalan istenmeyen malzemelerfir. (2) İnsan yada hayvanların yaşadığı yerlerden çıkan atık maddelerdır.

Atık Barajı

Atıkların veya atık suyun tutulmasına yönelik olarak yapılmış olan barajdır.

Atık Borusu

Sıvı atıkları taşıyan pis su borusudur.

Atık Buhar

Atık buhar; bir prosesten çıkmış çürük buhardır.

Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya (AEEE)

5/7/2008 tarihli ve 26927 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelikte yer alan atık tanımına uygun ve Ek-1/A’da tanımlanan kategorilerde yer alan ürünlerin kullanım ömrü dolduğu andaki bütün bileşenlerini, unsurlarını ve ihtiva ettiği sarf malzemeler.

Atık Enerji

Atık enerji; örneğin bir bina bacasından duman gazlarıyla atmosfere atılan enerjidir.

Atık Enerji Kaynakları

Atık enerji kaynakları; binada atık enerji elde edilen bacalar, fırınlar, kondenserler gibi kaynaklardır.

Atık Gaz

Bacadan atılan gaz karışımıfır.

Atık Gaz Borusu

Duman gazını bacaya taşıyan borudur.

Atık Isı

Atık ısı; duman gazlarıyla bacadan veya bir kondenserden atılan ısıdır.

Atık Isı Kazanı

Atık ısı kazanı; atık ısı kullanarak ısıtma yapan kazandır.

Atık işleme tesisi

Ön işlem ve ara depolama tesisleri dahil aktarma istasyonları hariç olmak üzere, atıkları Atık Yönetimi Yönetmeliğinde yer alan EK-2/A ve EK-2/B’deki faaliyetlerle geri kazanan ve/veya bertaraf eden tesis.

Atık Motor Yağı

Belirli bir kullanım süresi sonucunda motorlu araçlardan kaynaklanan ve orijinal kullanım amacına uygun olmayan atık yağlardır.

Atık Sanayi Yağı

Her türlü sanayi dalından kaynaklanan atık endüstriyel yağlarıdır.

Atık Su

Evsel ve endüstriyel kullanımlar sonucunda kirlenmiş olan, özellikleri kısmen veya tamamen değişmiş bulunan sudur.

Atık Su (HVAC)

Konut, çiftlik, iş yeri, ticari işletme, fabrika vb gibi birimlerden yayılan kullanılmış ve içerisinde çözünmüş veya asılı halde kirleticiler içeren sudur.

Atık Su Akım Hızı

Dışarı akıtılan pis suyun akış hızıdır.

Atık Su Boşaltımı

Atık su; evsel pis su; banyo, çamaşırhane, mutfak ve tuvaletlerden çıkan kullanılmış ve atıkları içeren sudur.

Atık Su İşlemlemesi

Zehirli olma potansiyelini azaltmak amacıyla bir yada daha fazla kimyasal, fiziksel veya biyolojik işlemleme yapılmış olan atık sudur.

Atık Su Yönetimi

İnsan sağlığını ve çevreyi korumak amacıyla atık suyun izlenmesi, işlenmesi ve tasfiyesiyle ile ilgili sistemlerin geliştirilmesi ve uygulanmasına yönelik olarak yapılan iş ve işlem, takip edilen yöntemdir.

Atık Tankı

Katı atıkların içine atıldığı tank; yada depodur.

Atık Toplamak

Bireyler tarafından, belirlenen bir toplama merkezine getirilen tekrar kullanıma sunulabilen atıkları toplama yöntemi; bu yolla atık toplamaktır.

Atık Üreticisi

Faaliyetleri sonucu atık oluşumuna neden olan kişi, kurum, kuruluş ve işletme ve/veya atığın bileşiminde veya yapısında bir değişikliğe neden olacak ön işlem, karıştırma veya diğer işlemleri yapan herhangi bir gerçek ve/veya tüzel kişi.

Atık Yağ

Kullanılmış benzinli motor, dizel motor, şanzıman ve diferansiyel, transmisyon, gres ve diğer özel taşıt yağları ile hidrolik sistem, türbin ve kompresör, kızak, açık-kapalı dişli, sirkülasyon, metal kesme ve işleme, metal çekme, tekstil, ısıl işlem, ısı transfer, izolasyon ve koruyucu, izolasyon, trafo, kalıp, buhar silindir, pnömatik sistem koruyucu, gıda ve ilaç endüstrisi, kağıt makinesi, yatak ve diğer özel endüstriyel yağlar ve endüstriyel gresler, kullanılmış kalınlaştırıcı, koruyucu, temizleyici ve benzeri özel müstahzarlar ve kullanıma uygun olmayan yağ ürünleridir.

Atık Yeri

Zehirli, radyoaktif atıkların; yasaklanmış haşarat ilaçları ve kimyasalların, veya kazara ortaya çıkmış tehlikeli maddelerin bulunduğu varillerin en son yerleşim yada yok edilme yeridir.

Atıksu

Evsel, endüstriyel, tarımsal ve diğer kullanımlar sonucunda kirlenmiş veya özellikleri kısmen veya tamamen değişmiş sulardır.

Atıksu Altyapı Tesisleri

Evsel ve/veya endüstriyel atıksuları toplayan kanalizasyon sistemi ile atıksuların arıtıldığı ve alıcı ortama verilmesinin sağlandığı sistem ve tesislerin tamamıdır.

Atıksu Arıtma Tesisi Yeterlilik Eğitimi

Atıksu arıtma tesisinde çalışacak tesis sorumlusuna atıksu arıtma tesisinin işletilmesi için gereken yeterliliğin kazandırılması amacıyla her sınıf için ayrı müfredat dâhilinde Bakanlıkça düzenlenen eğitim.

Atıktan Üretilen Yakıt

Belediye katı atıklarını (MSW) küçük paketler haline getirerek elde edilen yakıt; bu atıklar içerisinden önce şişe, cam, plastik gibi yanıcı olmayanlar ayrılır.

Atıl Tozlar

Atıl toz adı da verilen bu tozlar % 1’den düşük kuartz içeren tozlar olup, düşük silikat içrikleri nedeniyle akciğerlerde çok küçük bir olumsuz etki göstererek kalabilirler.

Atılan Filtre

Bir gaz temizleme sisteminde dolduktan sonra atılan filtredir.

Atılan Hava Filtresi

Kullanıldıktan sonra, tozla dolması durumunda atılarak yerine yenisinin yerleştirildiği hava filtresidir.

Atılır Filtre

Kullanıldıktan ve toza doyduktan sonra atılan filtredir.

Atım Uzaklığı

Akımının sürdürülebilir maksimum hızının belirlenen bir değere düştüğü yerdeki karışım havası arasındaki, ft ( m) olarak ifade edilen T uzaklığıdır.

Atımlı Sıcak Tel Anemometresi

Bünyesinde bir veri işlemleme sistemi, prob kısmında bir sıcak tel ile çevre sıcaklığını duyan bir sensorlar ve iletişimi sağlayan kablolar içeren anemometredir.

Atış Hareketi

Yer çekimi kuvveti etkisi altında yapılan tüm hareketlere verilen genel ad

Atlama Çarşafı ve Atlama Yatağı

Yaklaşık 9 m2-42 m2 alanı kaplar. İnsan gücü ile açılanlar olduğu gibi, teneffüs cihazıyla şişirilen ve vantilatörle şişirilen tipleri mevcuttur. İntihar olaylarında yaygın olarak kullanılır. Kurtarma olaylarında da sınırlı kullanılabilir.

Atlama Etki Mekanizması

İki konum arasında hızlı geçiş(atlama) sağlayan mekanizmadır.

Atlama Etkili Kontrol

İki konum arasında hızlı anahtarlama geçişi sağlayan elemanlarla kontroldür.

Atlama Etkisi

İki konum arasında hızlı anahtarlama geçişi etkisidir.

Atmosfer

Yer küreyi çevreleyen gazları içeren hava katmanlarıdır.

Atmosfere Açma

Havalık yapma; bir cihazı atmosfere açma; cihazın atmosferik bağlantısını kurmadır.

Atmosferik Basınç

Atmosferik basınç atmosferin oluşturduğu kuvvettir. Örneğin deniz seviyesinde 14,695 psia değerine eşittir. Bu değer, deniz seviyesinden yükseldikçe azalır.

Atmosferik Brülör

Gaz yada gaz-hava karışımının yanma bölgesine atmosferik bölgesine nihai taşınımı için kullanılan cihazdır.

Atmosferik Donmuş Kurutma

Bakum altında değil, atmosferik basınçta son derecede kuru havayı üründen hızlı biçimde geçirerek yapılan kurutmadır.

Atmosferik Kararlılık

Değişmesindeki kararlılık; bu değişme her 1000 ft için yaklaşık 3.5 F olup, günden güne değişir; bu değişim arttıkça atmosferik kararlılık azalır.

Atmosferik Kirlenme

Yanardağ püskürmeleri gibi doğal nedenleri olsa da, genellikle insan eliyle yapılan işlemlerden kaynaklanan yan ürünler nedeniyle oluşan atmosferik kirlenmedir.

Atmosferik Kondenser

Dış mahalde yerleştirilmiş kondenserdış mahalde yerleştirilmiş kondenserdir.

Atmosferik Korozyon

Demir temelli malzemelerin atmosferik oksijenle tepkimeye girerek korozyona uğraması; havanın neden olduğu korozyondur.

Atmosferik Kule

Atmosferik kule (doğal çekimli kule); içerisinden hava akımının sağlanması için herhangi bir mekanik araç kullanılmayan, içerisinden havanın doğal basınç farkı ile geçtiği soğutma kulesi türüdür.

Atmosferik Nem

Atmosferik havada bulunan nemdir.

Atmosferik Soğutma Kulesi

Atmosfer havasını çekip üfleyerek soğutma yapan klasik soğutma kulesidir.

Atmosferik Toz

Normal olarak test kanalına beslenen hava içerisinde bulunan parçacık halinde maddelerdir.

Atmosferik Toz Derişimi

Belirli bir yerdeki havanın birim hacminde ölçülen toz miktarı; atmosferik toz derişimidir.

Atmosferik Toz Nokta Verimi

Test edilen filtrenin içerisinden geçirilen hava örneğindeki kirlilikler yönünden filtre etkinliğini ölçmek için filtrenin giriş ve çıkışındaki kirliliği karşılaştıran yöntemdir.

Atmosferik Ulaşım Yolu

Radyonüklitlerin hava ile yayılarak insana ulaşma yoludur.

Atölye

Bir konu üzerinde birlikte çalışmadır.

Atölyede Toplama

Bir makineyi (soğutma) atelyede yada imalat yerinde toplamadır.

Atom

Bir elementin kimyasal özelliklerini taşıyan en küçük parçasıdır

Atom Ağırlığı

Atom ağırlığı; bir elementin belirli bir çevrede bulunan bütün izotoplarının atomik kütlelerinin ortalama değeridir.

Atom Enerjisi

Nükleer reaksiyonlarda açığa çıkan enerjidir. (Diğer adı : “nükleer enerji”)

Atom Modeli

Atomun yapısı hakkında ileri sürülen düşünce

Atom Numarası

Bir element atomunun çekirdeğinde bulunan proton sayısıdır.

Atom Sayısı

Elementin kütlesinin atom gramına bölünmesi ile çıkan sayı.

Atomik Soğurma

Bir atomun bir yörüngeden diğerine atlamak için bu yörüngenin enerji düzeyine erişmek için emdiği enerjidir.

Atomize Edici

Atom gibi küçük parçacıklar haline getirme; atomize etmedir.

Atomize Nemlendirici

Sprey halinde suyu kullanarak, atomize haldeki suyun havaya eklenmesi yoluyla yapılan nemlendirmedir.

Atrium

İki veya daha çok sayıda katın içine açıldığı, merdiven yuvası, asansör kuyusu, yürüyen merdiven boşluğu veya su, elektrik, havalandırma, iklimlendirme, haberleşme, tesisat bacaları ve şaftlar hariç, üstü kapalı geniş ve yüksek hacimdir.

Atropin

Sinir ajanı zehirlenmelerinde antidotolarak kullanılan, Atropa belladonna bitkisinden elde edilen bir alkaloiddir.

ATT (Acil Tıp Teknisyeni)

Acil sağlık hizmeti veren sağlık personeli.

ATV (All Terrian Vehicle)

Tüm arazi koşullarında kullanılabilen araçlar.

Avadanlık

İş makineleri, otomobil, kamyon vb. araç ve gereçlerin küçük onarımı için kullanılan ve araçlarda taşınabilen el aletleri takımıdır.

Avize İmalatçısı

Avize İmalatçısı, cam, metal, ahşap gibi çeşitli süsleme gereçleri kullanarak avize, abajur, masa lambası, aplik gibi aydınlatma araçlarını yapan kişidir.

Avogadro Hipotezi

Eşit basınç ve sıcaklıklarda buılunan gazlar eşit sayıda molekül içerirler.

Avrupa Standardı

Avrupa birliği tarafından, üye ülkelere uygulama zorunluğu getiren ve bu ülkelerin kendi ulusal standardını yürülükten kaldıran standarttır.

Avrupa Standartlar Komisyonu

Avrupa birliğindeki üye ülkelerin ulusal standart kurumlarını bünyesinde toplayan oluşumdur.

Avukat

Avukat bireylerin birbirleriyle ve devletle ilişkilerinde ortaya çıkan anlaşmazlıklarda hukuki bilgisine başvurulan ve bireyleri ilgili yerlerde, özellikle mahkemelerde temsil eden ve onların haklarını savunan kişidir.

Ayak (Ahşap Tornacı)

Sandalye, masa gibi mobilyalarda fonksiyonel yüklemeleri zemine aktaran taşıyıcı elemandır.

Ayak (Maden)

Maden içerisinde iki galeri arasında cephe halinde üretim yapılan yerdir.

Ayakkabı Modelisti

Ayakkabı Modelisti, teknolojik gelişmelere ve günün modasına uygun olarak üretilmesi düşünülen ayakkabının elde veya bilgisayarda modelini çizen, şablon hazırlayan, numune dikimini sağlayan ve geliştiren, üretimde kullanılacak malzemenin kontrolünü yapan ve hataların giderilmesini sağlayan kişidir..

Ayakkabı Yapımcısı

Ayakkabı Yapımcısı, doğal deri, suni deri, kadife, keten, naylon gibi malzemelerden belirli bir modele göre standart veya sipariş ayakkabı üreten kişidir.

Ayar Aralığı

Ayar aralığı; çıktısı ayarlanabilen bir cihazın alt ve üst ayar sınırları arasındaki değişim olanağıdır.

Ayar Farkı

Ayar noktası ile gerçek çalışma noktası arasındaki farklılıktır.

Ayar Plaka Sacı

Ayak kaymaması için üzeri tırtıklı plakadır.

Ayarlama

Bir kontrol aracını genellikle sıfır yada boş konumun dışındaki belirli bir konumda yerleştirmek,ikili (binary) bir hücreyi “bir” konumuna getirmektir.

Ayarlanabilir Debi

Değişken debi; bir pompa yada fanın önceden belirlenen bir değere ayaralanabilen debisidir.

Ayarlanabilir Frekanslı Tahrik

Fan, pompa,ve kompresörlerin dönel hızını (devir sayısı) kontrol etmekte kullanılan elektronik bir araç; hız değişimi motor devresindeki frekansın değiştirilmesiyle sağlanır.

Ayarlanabilir Hatveli Fan

Kanatlarının aralığı yada hatvesi değiştirilebilen fandır.

Ayarlanabilir Menfez

Hava geçiş kesiti kanatların ayarlanması yoluyla değiştirilebilen hava menfezidir.

Ayarlanabilir Net Duyulur Kapasite

Brüt duyulur ısı kapasite-sinden gerçek fan gücünün çıkartılması ile elde edilen kapasitedir.

Ayarlanabilir Net Toplam Kapasite

Brüt toplam kapasite eksi gerçek fan gücüdür.

Ayarlanabilir Panjur

Ayarlanabilir kanatları olan hava giriş panjurudur.

Ayarlanabilir Vida

Ayarlama vidası; bazı cihazların örneğin bir ekspansiyon valfin superheat yayını ayarlamakta kullanılan vidadır.

Ayarlı (İris) Damperi

Duyarlı hava akış miktarı ölçümü yapmakta kullanılan ortasında havanın geçtiği açıklık dairesel olarak ayarlanabilen damperdir.

Ayarlı Aydınlatma Gücü

Ayarlanabilir aydınlatma gücü; bir dimmer yardımıyla verdiği ışık şiddeti ayarlanabilen aydınlatma aracıdır.

Aydınlatma

Bir yüzeyin bir noktasına gelen aydınlatma akısının yoğunluğudur.

Aydınlatma Borusu

Gün ışığını karanlık alanlara (yer altı istasyonlar) iletmek üzere döşenen borudur.

Aydınlatma Gücü Bütçesi

Watt olarak, iç ve dış alanlar yada etkinlikler için izin verilen aydınlatma gücüdür.

Aydınlatma Gücü Yoğunluğu

Binanın mahal işlevsel sınıflandırmasına göre birim alan başına maksimum aydınlatma gücüdür.

Aydınlatma Menfezli Terminal Cihazı

Tavana monte edilen ve aydınlatma aracıyla birlikte hava terminalini de içeren aparattır.

Aydınlatma Sistemi

Aydınlatma sistemi;belirli bir işlevi yerine getirmek üzere devresi oluşturulan yada kontrol edilen aydınlatma araç grubudur.

Aydınlatma Verimi

Aydınlatma verimi bir aydınlatma aracının verdiği ışık şiddetinin watt olarak gücüne oranıdır.

Aydınlatmada Isı Atımı

Aydınlatma araçlarından yayılan ısının tavan düzeyinde toplanarak atılmasıdır.

Aydınlık Penceresi

Yatay düzleme göre 60°’den küçük eğime sahip bir pencere yüzeyi; diğer pencere, bina çatısına kurulu olsa bile düşey pencere olarak düşünülür.

Ayırıcı

Taşıt yollarını veya yol bölümlerini birbirinden ayıran bir taraftaki taşıtların diğer tarafa geçmesini engelleyen veya zorlaştıran karayolu yapısı, trafik tertibatı veya gereçtir.

Ayırıcı (HVAC)

Bir sıvı veya gaz akımı içerisinde tutuklanmış katı ve sıvıların, bir filtre (süzgeç) elemanı içeren perde yada birleştirici kullanılarak akımdan ayrılmasını sağlayan tanktır.

Ayırma

Sıvı pis su içerisinden katı atıkları ayırmadır. Bir elektrik devresinde bağlantıyı kesme; bağlantı çözmedir.

Ayırma Tesisi

Pis suyu işlemlerken içerisindeki katı atıkları ayıran tesistir.

Ayırma Transformatörü ( Ara Transformatör)

Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nde iletişim tesislerinde, besleme şebekesinden kaynaklanan işlev bozulmalarını önlemek için kullanılan, sargıları elektriksel (galvanik) olarak ayrılmış bir transformatörü ifade eder.

Ayni

Mala ilişkin; eşyaya bağlı; malın mülkiyeti ile ilgili; herkese karşı ileri sürülebilen.

Aynı Eksenli Kablo

Elektrostatik alanlardan korunma sağlayan özel üretilmiş tek yada çok iletkenli kablodur.

Aynı Eksenli Kondenser

İç içe geçmiş borulardan oluşan kondenser; içteki borudan soğutkan, dıştaki borudan soğutma suyunun aktığı kondenserdir.

Ayni Haklar

Eşya üzerinde doğrudan doğruya mutlak egemenlik yetkisi veren ve herkese karşı ileri sürülebilen haklar.

Ayniyat

Kullanılmaya veya harcamaya elverişli, taşınması kolay eşya, resmi dairelerde malzeme ve mal işleriyle ilgilidir.

Ayrık Akım

Ayrılmış akım; diğer bir akımla fiziksel teması olmayan akımdır.

Ayrık Buz Dolabı

Soğutma grubunu oluşturan kompresör,kondenser ve fan grubunun uzakta bir yerde bulunduğu ve soğutkanın borularla soğutucuya getirildiği soğutucu ekipmandır.

Ayrık Isı Merkezi

Binadan ayrı bir yerde konumlandırılmış kazan dairesidir.

Ayrık Isıtma

Mahallerin ayrık ve kendine özgü ısıtıcılarla ısıtıldığı mahaldir.

Ayrık Nizam Bina

Komşu binalarla birleşik elemanı bulunmayandır.

Ayrık Zon Kontrolü

Her bir zonun diğerlerinden bağımsız kontrol edilmesidir.

Ayrılma Açısı

İçerisinde kaynaktan gelen radyasyon ışınlarının kaynak-soğurucu arasında çizilen bir çizgi boyunca hareket ettiği açıdır.

Ayrıntılı Açıklama

Nir konu hakkında bütün özellikli hususları içeren ayrıntılı açıklamadır.

Ayrıntılı Jeoteknik Etüt Gerektiren Alanlar

Çalışma yönteminden kaynaklanan veri eksikliği, ayrı uzmanlık gerektiren çalışmaların olma şartı nedeniyle yerleşime uygunluk bakmından hakkında tam ve güvenilir sonuca ulaşılmayan alan. Daha sonra yapılacak ayrıntılı jeoteknik çalışmalarla planlama esasları belirlenecek alanlardır.

Azalım İlişkisi

Genel olarak kuvvetli yer hareketinin ivmesi, hızı veya şiddetini, depremin büyüklüğüne, uzaklığına ve geçtiği ortamın özelliklerine bağlı olarak azaldığını gösteren matematiksel ifadedir.

Azami Ağırlık (Trafik)

Aracın güvenle taşıyabileceği azami yükle birlikte ağırlığıdır.

Azami Dingil Ağırlığı

Araçların karayolu yapılarında güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan dingil ağırlığıdır.

Azami İyiniyet

Bir sigorta sözleşmesinin tarafları, sigortacı ile sigortalıdır. Sigorta şirketi, sigorta edilecek olan mal, hayat veya sorumluluk konusu olan şey ile ilgili hiçbir bilgiye sahip değildir ve karşı tarafın vermiş olduğu bilgiye güvenmek durumundadır. Diğer taraftan, menfaatini sigorta ettirmek üzere teklif formunu doldurmakta olan kişi de, kendi ihtiyaçlarına yönelik ürünü belirlemede sigortacının vermiş olduğu teknik bilgiye güvenmek durumundadır. Sigorta sözleşmesinin oluşturulması aşamasında her iki taraf için de söz konusu olan ortak nokta, tamamen karşı tarafın vermiş olduğu bilgiye güvenmek durumunda olmalarıdır. Taraflardan birinin iyiniyetli olmaması nedeniyle karşı tarafa gerçek olmayan bilgi vermesi, karşı tarafı yanıltmak ve istemediği bir sözleşmeye girmesini sağlamaktır ve iyiniyet prensibinin ihlali, karşı tarafa sözleşmenin feshi hakkını vermektedir.

Azami Toplam Ağırlık

Araçların karayollarında güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan toplam ağırlıktır.

Azot

Periyodik cetvelde N simgesi ile gösterilen bir element olup atom numarası 7 dir. Renksiz, kokusuz, tatsız ve atıl bir gazdır. Azot, dünya atmosferinin yaklaşık %78’ini oluşturur ve tüm canlı dokularında bulunur. Azot ayrıca, amino asit, amonyak, nitrik asit ve siyanür gibi önemli bileşikler de oluşturur.